Buxgalteriya hisobi

O‘rtacha daromad va xodimlarning o‘rtacha ish haqiga meh-
natga haq to‘lash foizi tarkibiga kiritilgan jami to‘lovlar kiradi. O‘rtacha
ish haqiga ish haqi to‘lovlari va rag‘batlantirishdan tashqari ish natijalari
bo‘yicha rag‘batlantirish hamda muhim ishlab chiqarish topshirig‘ini
bajarganlik uchun rag‘batlantirish kiradi. Korxona xodimlari o‘rtacha
daromadi deganda o‘rtacha ish haqi kiritiladigan summalardan tashqari
yana moddiy yordam, mehnat faxriylari, nafaqa, talabalar stipendiyasi,
davolanish uchun beriladigan yo‘llanmalar qiymati, aksiyalar uchun
olinadigan daromadlar va boshqalar tushuniladi.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 5-
fevraldagi «Mahsulot (ish, xizmat) ishlab chiqarish va realizatsiyasi
bo‘yicha xarajatlar tarkibi va moliyaviy natijalarning tarkib topishi
to‘g‘risida»gi Nizomni tasdiqlash haqidagi qaroriga muvofiq ishlab
chiqarish harakatidagi mehnatga haq to‘lash xarajatlarining moddalari
keltirilgan.
5.3. MEHNAT HAQI HISOBINI HUJJATLARDA
RASMIYLASHTIRISH
Xodimlarning ishga kelishi va sarflanishi ish vaqtini to‘g‘ri hisobga
olish, mehnat intizomini mustahkmlashda muhim ahamiyatga ega. Ish
kunining necha soat davom etishi korxona ma’muriyati tomonidan kasaba
uyushmasi bilan kelishilgan holda belgilanadi. Sarflangan vaqt hisobi
tabel asosida yuritiladi. Har bir xodimga tabel raqami biriktiriladi va u
mehnat haqi bo‘yicha rasmiylashtirilgan barcha hujjatlarda ko‘rsatib
boriladi.
Hisob davri boshlanishi oldidan o‘tgan oydagi tabeldan xodimning
ismi sharifi ko‘chirib yoziladi va ishga chiqish, ish vaqtining sarflanishi
shartli belgilar yordamida hisobga olib boriladi.
Ishga chiqish va ish vaqtidan foydalanish hisobi tabelda ikki usulda
amalga oshiriladi:
1. Barcha ishga chiqqan, kechikkan, biror sababga ko‘ra ishga
chiqmaganlar to‘liq ro‘yxatga olib boriladi.
2. Tabelda faqat kechikkanlar, ishga chiqmaganlar ro‘yxatga olinadi.
Har bir xodimning ishlagan vaqti tabelda hisobot oyining birinchi
yarmiga va oy oxiriga ko‘ra, ya’ni ikki marta hisoblab chiqiladi. Tabel

---

99
bo‘lim yoki sex boshlig‘i tomonidan imzolanadi, so‘ngra tabelchi
tomonidan buxgalteriyaga ish haqini hisoblash uchun topshiriladi.
Mehnat va ish haqini hisoblash bo‘yicha rasmiylashtiriladigan
boshlang‘ich hujjatlar belgilangan muddatga buxgalteriyaning ish haqini
hisoblash bo‘limiga topshiriladi. U buxgalteriya xodimlari tomonidan
tekshiriladi, so‘ngra qayta ishlash uchun mashina hisoblash byurosiga
yoki mashina hisoblash stansiyalariga yuboriladi.
Boshlang‘ich hujjatlarni qayta ishlash deyilganda ishchining bajargan
ishini ishbay narxiga ko‘paytirish yo‘li bilan ish haqini hisoblash
tushuniladi.
Qayta ishlangan hujjatlar, ishchilarning tabel raqamlari buxgal-
teriyada sexlar bo‘yicha guruhlanadi va ishchining ish haqi uning shaxsiy
schyoti yoki varaqalariga yozib boriladi.
Ish haqi va boshqa hisob ishlari hisoblash mashinalari yordamida
bajarilgan korxonalarda qayta ishlangan boshlang‘ich hujjatlardagi
ma’lumotlar asosida quyidagilar tuziladi:
1. Hisoblash vedomosti.
2. Hisoblangan ish haqini ishlab chiqarish schyotlari va xarajat
moddalari o‘rtasida taqsimlash vedomosti.
3. Ish haqi sarfi bo‘yicha me’yordan chetga chiqish vedomosti va
boshqalar.
6710-«Mehnatga haq to‘lash bo‘yicha xodimlar bilan hisobla-
shishlar» schyotining analitik hisobi har bir xodim bo‘yicha ayrim
ochilgan shaxsiy schyotda yuritiladi va kategoriyalari hamda ishlagan
joylari yuzasidan guruhlashtirilib boriladi.
Mehnatga haq to‘lash bo‘yicha quyidagi dastlabki hujjatlar to‘l-
g‘aziladi: