Buxoro davlat universiteti

3.1-jadval

Tajriba (tadqiqot) guruhi uzunlikka sakrovchilarning tezkor – kuch sifatlari (n =10)

№	F.I.O.	tug’. yili	bo’yi	vazni	30m	60m	100m	150m	30m bir oyoqlab	30m oyoqdan oyoqqa	Uz. sak. t/j.	Uch. xat. sak. t/j.
1	Xodorev A.	1996	168	53	4,42	7,94	13,47	20,18	6,13	5,84	2,47	6,44
2	Karikov V.	1996	173	61	4,71	8,36	14,03	21,49	6,78	6,28	2,38	6,21
3	Galikeev N.	1997	176	59	4,93	8,71	14,28	21,67	6,94	6,51	2,24	6,34
4	Ibragimov A.	1998	169	50	4,80	8,54	14,07	21,24	6,56	6,27	2,36	6,42
5	Inoyatov M.	1996	177	64	4,51	8,43	13,85	20,79	6,29	5,99	2,40	6,50
6	Erkinov A.	1997	170	62	4,55	8,46	13,97	20,91	6,47	6,07	2,35	6,26
7	Karimov N.	1997	171	57	4,73	8,68	14,18	21,20	7,14	6,77	2,21	6,18
8	Sultanbekov S.	1997	168	59	5,07	8,91	14,36	21,67	6,98	6,33	2,08	5,97
9	Sergeev K.	1998	164	51	5,23	8,73	14,12	21,46	6,73	6,27	2,19	6,03
10	Faxrutdinov E.	1998	168	56	5,39	8,85	14,28	21,31	6,54	6,05	2,11	5,86
O’rtacha ko’rsatkich			170	57,2	4,83	8,56	14,06	21,19	6,66	6,24	2,28	6,22

3.2-jadval

Nazorat guruhi uzunlikka sakrovchilarning tezkor – kuch sifatlari (n =10)

№	F.I.O.	tug’. yili	bo’yi	vazni	30m	60m	100m	150m	30m bir oyoqlab	30m oyoqdan oyoqqa	Uz. sak. t/j.	Uch. xat. sak. t/j.
1	Bebitov A.	1996	167	58	4,65	8,33	13,98	20,89	6,47	6,21	2,23	6,13
2	Majitov M.	1997	162	54	4,59	8,28	13,88	20,78	6,35	6,14	2,40	6,42
3	Sunnatov X.	1997	169	61	4,92	8,67	14,21	21,46	6,85	6,52	2,29	6,18
4	Kirshin A.	1996	173	64	4,94	8,54	14,28	21,47	6,76	6,63	2,28	6,17
5	Prixodko V.	1996	170	60	4,93	8,43	14.27	21,21	6,57	6,18	2,33	6,37
6	Eremeev S.	1996	158	49	4,88	8,46	13,97	20,91	6,38	5,97	2,35	6,26
7	Umarov J.	1998	166	53	4,69	8,68	14,11	21,20	6,63	6,38	2,21	6,18
8	Ishmatov D.	1997	172	59	4,79	8,91	14,09	21,12	6,54	6,23	2,24	5,97
9	Erkaev B.	1997	169	60	4,92	8,73	14,12	21,46	6,88	6,44	2,19	6,03
10	Xotamov A.	1998	163	52	4,77	8,85	13,97	21,14	6,49	6,17	2,27	6,21
O’rtacha ko’rsatkich			167	57	4,81	8,59	14,07	21,16	6,59	6,29	2,28	6,19

3.3-jadval

Tajriba (tadqiqot) guruhi uzunlikka sakrovchilarning tezkor – kuch sifatlari (n =10)

№	F.I.O.	tug’. yili	bo’yi	vazni	30m	60m	100m	150m	30m bir oyoqlab	30m oyoqdan oyoqqa	Uz. sak. t/j.	Uch. xat. sak. t/j.
1	Xodorev A.	1996	169	55	4,11	7,52	12,88	19,27	5,72	5,51	2,57	6,84
2	Karikov V.	1996	174	62	4,42	8,12	13,72	20,31	6,51	5,93	2,46	6,74
3	Galikeev N.	1997	176	61	4,66	8,42	13,88	20,56	6,49	6,13	2,38	6,63
4	Ibragimov A.	1998	169	51	4,47	8,21	13,69	20,44	6,12	6,01	2,48	6,97
5	Inoyatov M.	1996	178	67	4,23	8,02	13,14	20,10	6,03	5,76	2,49	7,09
6	Erkinov A.	1997	171	63	4,36	8,27	13,45	20,38	6,18	5,80	2,41	6,54
7	Karimov N.	1997	171	61	4,52	8,40	13,82	20,48	6,74	6,39	2,33	6,51
8	Sultanbekov S.	1997	168	61	4,87	8,71	13,90	20,83	6,52	6,08	2,20	6,36
9	Sergeev K.	1998	166	52	4,92	8,49	13,87	20,66	6,43	6,11	2,27	6,51
10	Faxrutdinov E.	1998	170	58	5,12	8,64	13,98	20,77	6,44	5,87	2,18	6,28
O’rtacha ko’rsatkich			171	59,1	4,57	8,28	13,63	20,38	6,32	5,96	2,38	6,65

3.4-jadval

Nazorat guruhi uzunlikka sakrovchilarning tezkor – kuch sifatlari (n =10)

№	F.I.O.	tug’. yili	bo’yi	vazni	30m	60m	100m	150m	30m bir oyoqlab	30m oyoqdan oyoqqa	Uz. sak. t/j.	Uch. xat. sak. t/j.
1	Bebitov A.	1996	168	61	4,56	8,15	13,64	20,65	6,34	6,00	2,31	6,37
2	Majitov M.	1997	164	57	4,38	8,17	13,51	20,42	6,22	5,97	2,46	6,59
3	Sunnatov X.	1997	170	65	4,71	8,46	13,85	21,03	6,57	6,31	2,34	6,46
4	Kirshin A.	1996	174	66	4,69	8,31	13,97	20,87	6,53	6,47	2,37	6,41
5	Prixodko V.	1996	170	62	4,67	8,27	13,90	20,83	6,39	6,03	2,40	6,53
6	Eremeev S.	1996	159	50	4,73	8,33	13,72	20,55	6,27	5,72	2,41	6,47
7	Umarov J.	1998	169	55	4,58	8,49	13,86	20,82	6,50	6,25	2,29	6,31
8	Ishmatov D.	1997	172	61	4,62	8,68	13,74	20,77	6,25	6,06	2,33	6,22
9	Erkaev B.	1997	170	62	4,75	8,54	13,82	20,96	6,66	6,28	2,28	6,26
10	Xotamov A.	1998	163	53	4,65	8,67	13,71	20,72	6,31	5,92	2,35	6,48
O’rtacha ko’rsatkich			168	59,2	4,63	8,41	13,77	20,76	6,40	6,10	2,35	6,41

Tajriba va nazorat guruhlarining natijalari farqi.

3.5 jadval

Nazorat guruxi		30 m yugurish	60m yugurish	100m yugurish	150 m yugurish	30 m bir oyoqlab sakrash	30 m oyoqdan oyoqqa sakrash	Joydan turib uzunlikka sakrash	Joydan turib uzunlikka uch xatlab sakrash
	tajribadan oldin	4,81	8,59	14,07	21,16	6,59	6,29	2,28	6,19
	Tajribadan keyin	4,63	8,41	13,77	20,76	6,40	6,10	2,35	6,41
	Mutloq o’sish	0,17	0,18	0,30	0,40	0,19	0,19	0,08	0,22
	% xisobida	3,6	2,1	2,1	1,9	2,9	3,0	3,3	3,5
Tajriba guruxi	Tajribadan oldin	4,83	8,56	14,06	21,19	6,66	6,24	2,28	6,22
	Tajribadan keyin	4,57	8,28	13,63	20,38	6,32	5,96	2,38	6,65
	Mutloq o’sish	0,27	0,28	0,43	0,81	0,34	0,28	0,10	0,43
	% xisobida	5,5	3,3	3,0	3,8	5,1	4,5	4,3	6,8

Musobaqa oldi tayyorgarligi davri sportchining musobaqagacha bo’lgan tayyorgarlik davrlarini samarasini belgilab beruvchi va sportchining musobaqalarda bevosita muqobil natija ko’rsatishini ta’minlab beruvchi muhim davrdir.

Biz boshlang’ich tayyorlik davrida sportchilarning tezkorlik ko’rsatkichlarini tajribadan oldin va tajribadan keyingi rivojlanganlik darajasini aniqladik. Olingan natijalarni (3.1., 3.2., 3.3., va 3.4. jadvallarda keltirilgan).

3.5 – jadvaldan qayd etilgan ko’rsatkichlarga ko’ra shuni ta’kidlash e’tiborliki, qisqa masofaga yugurishda tezkor-kuch sifatlariga qattiq e’tibor bergan va vositalarni samarali qo’llay olgan murabbiylarning mashg’ulot jarayoni ustun ekanligi namoyon bo’ldi. Bu holatda ko’pgina tadqiqotchi olimlar xulosasiga zid bo’libgina qolmay, aksincha, 9 – 10 va bundan katta yoshdagi bolalarda kuch sifatini katta og’irliklar bilan me’yorsiz rivojlantirishga berilib ketmaslikka e’tibor qaratadi.

Qizig’i va murakkabligi shundaki, kuzatilgan aksariyat maktablarda o’quvchilarning nafaqat kuch sifati, balki jismoniy sifatlari ham juda kam rivojlangan. Ayrim bolalar uyalganlaridan hatto turnikda tortilishdan bosh tortadi. Demak, sport tugaraklari yoki BO’SMlarga kelayotgan aksariyat bolalar ham jismoniy jihatdan deyarli etarli rivojlanmagan bo’lishadi. Shuning uchun murabbiylar dastlabki tayyorgarlik jarayonida mashg’ulotlarni shug’ullanishga kelgan bolalarning jismoniy va funkstional imkoniyatlariga moslab rejalashtirishlari zarur bo’ladi.

XULOSALAR

1. 
   Bir qator ilmiy izlanishlar shuni ko’rsatadiki, engil atletikachilarning yuqori natijalarga erishishi uchun barcha jismoniy sifatlarni(tezkorlik, kuch, chidamlilik, egluvchanlik va chaqqonlik) yuqori darajada rivojlantirish lozim. Shu bilan birga asosiy dedaktik qonunlarga amal qilish lozim: osondan – murakkabga, ma’lumdan – noma’lumga va xokazo. Ketma – ketlik va sistematik talabi xam muhimdir. Faqatgina shu tamoillar orqali sportda yuksak natijaga olib kelishi mumkin.
   
2. 
   Tadqiqot vaqtida engil atletikachilarni tezkor – kuch sifatini samarali rivojlantiruvchi mashqlar saralandi. Tadqiqot natijalari shuni ko’rsatdiki tezkor – kuch sifatini rastianal rivojlantirishda mashqlar me’yorini, shiddatini va dam olish intervalini to’g’ri taqsimlash orqali yaxshi natijaga erishish mumkin.
   
3. 
   Xar bir sportchining jismoniy sifatlarini rivojlanishi xar xil ekani ma’lum bo’ldi. Jismoniy sifatlarni rivojlantirishda sportchining gen boyligi, anatomik tuzilishi, ovqatlanish rastioni va xayot tarzi muhim rol o’ynaydi. Shuning uchun yosh sportchilarni tanlab olish vaqtida tezkor - kuch sifatini boshlang’ich tayyorgarlik darajasi to’g’ri aniqlashi muhim.
   
4. 
   Sportchilarning musobaqaga to’liq tayyor bo’lishlarida musobaqa oldi davri muhim ahamiyat kasb etadi. Tadqiqotlar davomida biz shu davrni yanada mukammal bo’lishi uchun vosita va uslublarni to’g’ri tanlashga va ularni o’z o’rnida qo’llagan holda yuqori samaraga erishdik.
   

ADABIYOTLAR RO’YXATI

1. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmoni “O’zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg’armasini tuzish to’g’risida”, Toshkent, 24. X. 02 y.
   
2. 
   O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining Qarori “O’zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg’armasi faoliyatini tashkil etish to’g’risida”, Toshkent, 30.X.02y.
   
3. 
   O’zbekiston Respublikasi “Konistitutstiyasi”.- T.: O’zbekiston., 1992y. 44 – bet.
   
4. 
   I.A.Karimov O’zbekistonning o’z istiqloli va taraqqiyoti yo’li.- T. “O’zbekiston”, 1992y. 70 – bet.
   
5. 
   Karimov I.A. «Barkamol avlod — O’zbekiston taraqqiyoti poydevori» Toshkent 1997 y.
   
6. 
   O’zbekiston Respublikasining “Jismoniy tarbiya va sport to’g’risida”gi qonuni (1992y. 14 - yanvar) “Halq so’zi” gazetasi, 1992y. 19 – fevral.
   
7. 
   O’zbekiston Respublikasi “Ta’lim to’g’risida” gi qonuni (1997y. 2 avgust) “Turkiston” gazetasi, 1997y. 1 oktyabr.
   
8. 
   O’zbekiston Respublikasi “Bolalar va o’quvchi yoshlarni jismoniy tarbiyalash konstepstiyasi” (1992). Uchitel O’zbekiston gazetasi. 1992. (43.44.48)
   
9. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning “Sog’lom avlod uchun” ordenini ta’sis qilish to’g’risidagi farmoni (1993 yil 4 mart) “Turkiston” gazetasi, 1993. 6 marta.
   
10. 
    O’zbekiston Respublikasining “Jismoniy tarbiya va sport” to’g’risidagi qonun (yangi tahrir) - T, 2000, 26 may.
    
11. 
    Azimov I., Sobitov Sh. Fiziologiya. 1993.
    
12. 
    Angunin B. Upravlenie trenirovkoy v bege na 100 metrov.
    
13. 
    Belyaev V. Ruchnoy myach.
    
14. 
    Bashkirov V.F. Futbol. Ejegodnik. M., 1987.
    
15. 
    Boychenko I.P., Verbitskiy M. Beg na 110 m s barerom. 1973
    
16. 
    Volkov M.I. Legko atleticheskie desyati bore. M..
    
17. 
    Verxoshanskiy Yu.V. Osnovы spestialnoy fizicheskoy podgotovki sportsmenov, M., FiS, 1988g., 330s.
    
18. 
    Verxoshanskiy Yu.V. Spestialnaya silovaya trenirovka (prakticheskoy rukovodstvo trenera), M., 1995g., 102s.
    
19. 
    Gendelman A.B., Smirnov K.M. Provedenie zanyatiya po fizicheskoy kulture. M.
    
20. 
    Volkov V.M. «Vosstanavitelnыe prostessы v sporte» Moskva fizkultura i sport 1972 y.102st.
    
21. 
    Gandelsnom A.B., Smirnov K.M. «Fizicheskoy vospitanie detey shkolnogo vozrasta» Moskva 1966 y.47st.
    
22. 
    Galkovskiy N.M., Kerimov F.A. «Volnaya borba» Toshkent
    1987 y. 56st.
    
23. 
    Garipov A.T. Faktornaya struktura i metodika skorostno – silovoy podgotovki yunыx voleybolistov, Avtoref. diss.kand.ped.nauk, M.,1990g., 23s.
    
24. 
    Godik M.A. Kontrol v prostesse sportivnoy trenirovki, V kn. «Podgotovka futbolistov», M., 1977g., s. 18 – 29.
    
25. 
    Godik M.A. Kontrol trenirovochnыx i sorevnovatelnыx nagruzok, M., FiS, 1980g.
    
26. 
    D’yachkov V.M. «Problema povыsheniya nadejnosti deystviy sportsmena» Materialы nauchnoy. Konf. VNIFK 1976 y.87st.
    
27. 
    Daxnovskiy V. S. Klishin G. V. Burulin V.P «Planirovanie nakruzok pri podgotovke yunыx borstov» Sportivnaya borba: Ejegodnik 1974 y. 54s.
    
28. 
    Jeleznyak. Yunыe voleybolistы. 1973.
    
29. 
    Zastiorskiy V.M. Sportivnaya metrologiya, M., 1982g., 256s.
    
30. 
    Zastiorskiy V.M. Osnovы sportivnoy metrologii, M., FiS, 1979g., 152s.
    
31. 
    Zastiorskiy V.M. «Fiziologicheskie kachestva sportmena» Moskva FiS.1966y.
    
32. 
    Zimkin A.V. Fiziologicheskaya priroda formirovaniya dvigatelnыx navыkov, V kn. «Fiziologiya», Minsk, 1974, s 126-154.
    
33. 
    Ilin E.P. Psixofiziologiya fizicheskogo vospitaniya. M. 1995. 157st.
    
34. 
    Ignatev V.A. Gandbol. M., FiS. 1983
    
35. 
    Iroshkina L. Razvitie skorostno-silovыx kachestv. M., 1978.
    
36. 
    Korobkov A.V. Fizicheskaya kultura lyudey raznogo vozrasta. M., 1962.
    
37. 
    Kerimov N.A. «Metodika programmirovaniya skorosti o silovoy podgotovki v sportivnoy borbe» Toshkent 1994 y.63st.
    
38. 
    Kerimov F.A., Yusupov N. «Kurash uchun harakatli o’yinlar» Toshkent 1993 y. 6 bet.
    
39. 
    Kerimov F.A. «Razrabotka kompyuternoy sistemы kontrolya sredi detey i molodeji» Moskva 1998 y.25st
    
40. 
    Kupstov P.A. «Sportivnaya borba» Uchebnik dlya IFK. Moskva
    1978 y. 89st.
    
41. 
    Kuznestov V.V. Silovaya podgotovka sportsmenov vыsshix razryadov, M., FiS, 1970g.64st.
    
42. 
    Kuznestov V.V. Spestialnaya silovaya podgotovka sportsmena, M., Rossiya, 1975g., 208s.
    
43. 
    Komisov S.A. Metodika fizicheskogo vospitaniya. 1971.
    
44. 
    Lenst A.N. «Taktika v sportivnoy borbe» Moskva fizkultura
    i sport 1967 y.96st
    
45. 
    Lenst A.N. «Sportivnaya borba» Moskva 1964 y.38st.
    
46. 
    Matveev I. Teoriya i metodika fizicheskoy kulturы. M., FiS. 1991.
    
47. 
    Nasimov R.S. Qizlarda jismoniy tarbiya. T., 1991.
    
48. 
    Naraliev M.A. Faktornaya struktura i metodika sovershenstvovaniya skorostno-silovoy podgotovlennosti voleybolistov, Avtoref. kand.ped.nauk, M., 1987g., 23s.
    
49. 
    Nurshin J.M., Salomov R.S._G Kerimov F.A. «Uzbekcha milliy
    kurash» Toshkent 1993 y.67st.
    
50. 
    Piloyanni R.A. Nachalnыy etap v mnogoletney podgotovke borstov, Uchebnoe posobie, Malaxovka, 1991g., 81s.
    
51. 
    Platonov V.N. Podgatovka kvalifistirovannыx sportsmenov, M.,FiS, 1986g., 284s.
    
52. 
    Platonov V.N. Adaptastiya v sporte, Kiev, 1988g., 215s.
    
53. 
    Platonov V.N. Obщaya teoriya podgotovki sportsmenov v olimpiyskom sporte, Kiev, 1997g., 584s.
    
54. 
    Radionov A.Z. Vliyanie psixologicheskix faktorov na sportivnыy rezultat. M., FiS. 1983.
    
55. 
    Salvin M.A. Futbol. 1975.
    
56. 
    Sorokin N.N. «Sportivnaya borba» Moskva 1969 y.97st.
    
57. 
    Sergeev E.L. Turizm i zdorove. M., 1979.
    
58. 
    Topishev O.P. Texnicheskie sredstva obucheniya. 1983.
    
59. 
    Toymurodov O.R. «O’zbek milliy kurashi»
    
60. 
    Tumanyan G.S. Sportivnaya borba, Uchebnoe posobie dlya IFK I TFK, M., FiS, 1985g., 142s.
    
61. 
    Utkin V. GTO: texnika dvijeniy. 1987.
    
62. 
    Filin V.P. Teoriya i metodika yunosheskogo sporta, uchebnoe posobie dlya IFK i TFK, M., 1987g.31st.
    
63. 
    Farfel V.S. Kurs fiziologii. M., 1975.
    
64. 
    Yushkov O.P. «Sistema» podgotovki rezerva po sportivnoy borbe» Borba sredi detey i molodeji Moskva 1998 y.135 st.
    

Mundarija

Kirish	11
I-Bob. Adabiyotlar tahlili	13
1.1. Qisqa masofalarga yugurishning rivojlanishi	13
1.2. Qisqa masofalarga yugurish texnikasi	15
1.3. Qisqa masofaga yugurish texnikasini o’rgatish uslubiyoti	24
1.4. Mashg’ulot davrlari	29
1.5. Qisqa masofaga yuguruvchi o’g’il bollalarning musobaqa oldi tayyorgarligining hususiyatlari va ahamiyati	39
II Bob. Tadqiqot maqsadi, vazifalari, uslublari va uni tashkil qilish	43
2.1. Tadqiqotning asosiy vazifalari	43
2.2. Tadqiqot usullari	43
2.2.1. Tadqiqotda quyidagi nazorat testlaritdan foydalanildi	43
2.2.2. Matematik statistik uslublari	44
2.3. Tadqiqotni tashkil qilinishi	44
III BOB. Tadqiqot natijalari	45
3.1. Yosh sprinterlarda tezkorlik sifatlari va ularni rivojlantirish	45
3.2. Tadqiqotni tashkil etish va natijalarni tahlil qilish	49
Xulosalar	57
Adabiyotlar ro’yxati	58

“QISQA MASOFAGA YUGURISHDA MUSOBAQAOLDI TAYYORGARLIGINI REJALASHTIRISH

(boshlang’ich tayyorgarlik davrida)”

mavzusidagi bitiruv malakaviy ishiga

TAQRIZ

M. Boboyevaning bitiruv malakaviy ishi: Kirish qismidan, 3 ta bob, xulosa, amaliy tavsiyalar, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat bo’lib 62 betni o’z ichiga olgan.

Ishning I bobida kirish ishining dolzarbligi va tezkorlik sifatlarini rivojlantirish usullari, mashg’ulotlarning davrlari berilgan.

Ishning II bobida tadqiqot maqsadi, vazifalari, uni tashkil etish va o’tkazish usullaridan tashkil topgan bo’lib, ishning maqsad va vazifalari aniq yoritilgan.

Ishning III bobida yosh sportchilarni tayyorlashda musobaqaoldi tayyorgarligi va olingan natijalarni matematik statistik usullar orqali hisoblangan bo’lib 5 ta jadval orqali olingan natijalarni dinamikasi berilgan.

Ishning yakunida xulosa qilinib ishga amaliy tavsiyalar berilgan.

Ishning oxirida foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat.

Ishda ayrim grammatik xatolar bor. Lekin ishga bular salbiy ta’sir qilmaydi.

Ish himoyaga chiqishga to’liq xaqli.

Taqrizchi: Buxoro viloyat Yengil atletika

federasiyasi bosh kotibi Sh.Sharipov