Buxoro davlat universiteti xorijiy tillar fakulteti nemis va fransuz tili fiologiyasi kafedrasi

I BOB. Kommunikativ kompetensiya.
1.1. Kommunikatov kompetensiya haqida tushuncha. Kommunikativ kompetentsiya odatda boshqa odamlar bilan kerakli aloqalarni o'rnatish va saqlash qobiliyatini anglatadi. Kompetensiya samarali muloqotni ta'minlaydigan bilim, ko'nikma va malakalar to'plamini o'z ichiga oladi. Ushbu turdagi kompetentsiya aloqa chuqurligini va doirasini o'zgartirish, aloqa sheriklari tomonidan tushunish va tushunish qobiliyatini o'z ichiga oladi. Kommunikativ kompetentsiya - bu to'g'ridan-to'g'ri o'zaro ta'sirlashish sharoitida shakllanadigan odamlar o'rtasidagi rivojlanayotgan va asosan ongli aloqalar tajribasi. Kommunikativ kompetentsiyani takomillashtirish jarayoni shaxs rivojlanishi bilan bog'liq. Kommunikativ harakatlarni tartibga solish vositalari insoniyat madaniyatining bir qismidir va ularni o'zlashtirish va boyitish butun madaniy merosni rivojlantirish va ko'paytirish bilan bir xil qonunlarga muvofiq sodir bo'ladi. Ko'p jihatdan kommunikativ tajribani egallash nafaqat to'g'ridan-to'g'ri o'zaro ta'sir jarayonida sodir bo'ladi. Odam adabiyotdan, teatrdan, kinodan kommunikativ vaziyatlarning mohiyati, shaxslararo o'zaro munosabatlar muammolari va ularni qanday hal qilish to'g'risida ham ma'lumot oladi. Kommunikativ sohani o'zlashtirish jarayonida odam madaniy muhitdan kommunikativ vaziyatlarni og'zaki va vizual shakllarda tahlil qilish vositalarini oladi.
Kommunikativ kompetentsiya insonning ijtimoiy rollari xususiyatlari bilan bevosita bog'liqdir.
Kommunikativ kompetentsiya og'zaki va og'zaki bo'lmagan aloqa vositalarining moslashuvchanligi va ulardan foydalanish erkinligini nazarda tutadi va insonning o'ziga, tabiiy va ijtimoiy olamga bo'lgan munosabatlari tizimini tartibga soluvchi kategoriya sifatida qaralishi mumkin.²
Shunday qilib, individual-shaxsiy fazilatlar ham, ijtimoiy-madaniy va tarixiy tajriba ham muloqotda vakolatni shakllantirishga yordam beradi.
Kommunikativ kompetensiyaning vazifalaridan biri bu vaziyatlarni yetarli darajada tahlil qilish va talqin qilishni ta'minlaydigan bilim resurslarini baholashdir. Ushbu bahoga tashxis qo'yish uchun hozirgi kunga kelib turli xil kommunikativ vaziyatlarning "erkin tavsiflari"ni tahlil qilishga asoslangan texnikaning katta bloki mavjud. Kommunikativ kompetensiyani o'rganishning yana bir usuli - bu texnik vositalar yordamida tabiiy yoki maxsus tashkil etilgan o'yin vaziyatlarida kuzatuv va olingan ma'lumotlarni mazmunli tahlil qilish. Tadqiqot maqsadlariga qarab, nutqning tezligi, intonatsiya, pauzalar, og'zaki bo'lmagan texnikalar, mimika va pantomima, kommunikativ makonni tashkil etishni hisobga olish mumkin. Diagnostik parametrlardan biri ishlatilgan metodlarning soni, boshqasi - ularni qo'llashning etarliligi bo'lishi mumkin. Albatta, bunday diagnostika tizimi juda mashaqqatli va uni sifatli amalga oshirish ko'p vaqt va kuzatuvchining yuqori malakasini talab qiladi. Kommunikativ kompetentsiyani baholashning qiyinligi shundaki, aloqa jarayonida odamlar birgalikdagi harakatlarni tartibga solish bo'yicha murakkab qoidalar tizimiga rahbarlik qilishadi. Va agar o'zaro ta'sirni tahlil qilish mumkin bo'lsa, unda odamlar ushbu holatga kiradigan qoidalar har doim ham amalga oshirilmaydi.