Çağdaş Azərbaycan nəsri
Yüklə 5,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Partkomun gur səsi gəldi qulaqlarına. «Nə danışırsan, ə sən?! İndi deyərəm, gəlib səni deşik-deşik eləyəllər, əlli-ayaqlı gedərsən, aranı qatmağına bax…» Elə də oldu. İmirxanlını satan da kəndin adamları oldu, qaçırdıb aradan çıxardan da. Nə deyirdi İmirxanlı! Deyirdi ki, «saz türkün qapısıdı, dünya üzünə o qapıdan keçib gəlib». Deyirdi ki, erməni nə aran adamına oxşayır, nə dağ adamına, bizə deyilən kimi deyə bil- məzsən ki, erməninin bir suyu hansı torpağasa, hansı yerəsə çəkir. Oxşadığı, bənzədiyi torpağı tapa bilməzsən… Çünki Vətəni yoxdu. Bu mənada ermənilər bir az vağzal uşaqlarına oxşayır. Ona görə də bizdən ayıq, bizdən çox bilmişdilər». Qarakəlləoğlu onun sözünə qüvvət verirdi. «Ermənini atın belində görəndə, deyirsən ki, indicə yıxılacaq». Nə deyirdi İmirxanlı? Deyirdi ki, əgər Şirak ovalığı Göytürk tayfalarının adıyla bağlıdırsa – Şöröy, Şoray, Saray, Şərurdusa, Ağbaba, Dərələyəz, Dərəçiçək, Zəngibasar, Vedibasar, Naxçıvan, Göy- çə, İrəvan, Uluxanlı, Qaraqoyunlu, Candar, Borçalı, Qaraxaç – Qarakas yaylaqları yüzdə yüz, başından ayağına, saçından dırnağına türkün dünyası, türkün ruhu, türkün yurdu, türkün coğrafiyasıdırsa, erməni burda necə vətən yarada bilər və niyə yaratmalıdır! Əlli il bundan əvvəl bu basalaqda bir dənə erməni olma- yıb, kəndlərin adına fikir verin: Qursalı, Saral, Qarakilsə, Oxçuoğlu, Cücəkənd, Qurdpınar… www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
İmirxanlının qardaşı Uğurlu, Cücəkəndində min bir əziyyətlə evini təzəcə tikib qurtarmışdı. Sevinirdi. Əli-ayağı yerə dəymirdi. Torpağına toxum səpmək üçün toxum alıb bazardan qayıdanda yolda ermənilər ona dedi: «De ki, mən türk deyiləm». Erməniləri eşitməyən Uğurlu erməni bıçağıyla qanı- na qəltan olur. Arvadı Şallının üzünün dərisi təzə tikilən evin divarları boyu didik-didik olub qana bələnir. Vaxtiylə çiçək kimi qızaran qadın yanaqları indi üzündə açılan qırışlardan qızarır. Camaat kəndin müdafiəsinə qalxmaq istəyir. Tüfəng at- maq istəyirlər, paslanıb güllə açılmır. Qılınc götürmək istəyir- lər, paslanıb qınından çıxmır. Koroğlu havası çalmaq istəyirlər, kökdən düşüb, saz çalınmır. O boyda kənd bir yapıncının ümi- dinə qalır. Qarakəlləoğlu deyir ki, yapıncı güllə keçirmir, düz erməninin üstünə gedəcəyəm… Əzizim Mövlud müəllim! İmirxanlı obrazının dili ilə elə acı həqiqətlərə enmisən, elə yaralı mətləblərə toxunmusan, elə məsələlər qaldırmısan ki, ya- zıçı qələmindən su içən bu duyğular ən azı 50 il bundan əvvəl dilə, qələmə gəlsəydi, kitablara çevrilsəydi, yumulu gözləri aç- saydı, mürgülü başları silkələsəydi, heç olmasa bu mövzuda yazılan üç-beş əsərimiz – M.S.Ordubadinin, M.M.Nəvvabın, Y.V.Çəmənzəminlinin, Ə.Abbasovun əsərləri həyəcan təbili kimi çalınıb vərəq-vərəq, səhifə-səhifə ən azı tarixi tədris edən müəllimləri yerindən tərpətsəydi, ermənilər «dənizdən-dənizə» şüarı ilə silahlananda biz:
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Nə gözəldir, bu həyat, Qardaş olub Hayastan, Azərbaycan… mahnısını xorla, sevinə-sevinə oxumasaydıq, başımızın altına qoyulan balıncın, başımızın üstündən asılan qılıncın nə demək olduğunu vaxtında dərk edə bilsəydik, itkilərimiz, ağrılarımız indikindən qat-qat az olardı, faciələr içində çırpına- çırpına qalmazdıq. Tarixi başdan-başa saxtalıqlarla dolu olan, ağ yalanları şeypurla dünyanın qulağına üfürən, özlərinin uydurduğu yalan- lara həqiqət donu geyindirib dünyaya car çəkən, bizim həqiqəti- mizin tarixini, tariximizin həqiqətini danan, yalana çıxarmaq üçün dəridən-qabıqdan çıxan ermənilərin siyasi-psixoloji- ideoloji hücumlarına cavab vermək zamanı gələndə biganəlik göstərməsəydik, keyləşmə və güzəşt xəstəliyinə tutulmasaydıq, beynimiz və ağlımız keyləşməsəydi – Azərbaycanın keçmişi və gələcəyi qarşısında başı aşağı, üzü qara, xəcalətli vəziyyətdə qalmazdıq. Mənim əziz qələm dostum!
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Sənin dilində danışan İmirxanlı sadəcə bir Universitet tə- ləbəsi deyil, hadisələrin mahiyyətini, kökünü, səbəbini, xarak- terini bir tarixçi-filosof-vətəndaş-torpaqşünas yanğısı ilə dərk edən və keylərə, nadanlara, kökünü dananlara dərk etdirməyə can atan, kökə, tarixə, yaddaşa, milli şüura, milli təfəkkürə sa- hib olan, gənc olsa da başı daşdan-daşa dəyən, həqiqəti çılpaq- lığı ilə gördüyü və dediyi üçün iradəsi, dözümü, təmkini dönə- dönə sınağa çəkilən, KQB zirzəmilərində sorğu-suala tutulan dil və millət, vətən və torpaq fədaisidir! Aylarla oğlunun yolunu gözləyən, gözləməkdən gözünün kökü saralan, oğlu ola-ola oğulsuz ölən, kəndin sonuncu evin- dən sonuncu ölü kimi çıxan Sayalı ananın baş daşına Qaraca müəllimin təklifi ilə bu sözlər yazılır: «Sonuncu evimizdən so- nuncu ölümüzə… min rəhmət». – «Oğlunu çağırmaq lazım deyil, bəlkə də bu gün Sayalı arvadı yox, kəndi dəfn edəciyik». – Qarakəlləoğlunun səsiydi! Molla yasin oxuyurdu. Qarakəlləoğlu gözünü yumub fi- kirləşirdi. Bir gün gələcək biz də beləcə öləcəyik. İndi ölək…! İndi ölmək lazımdı. Amma necə ölək, kimnən vuruşaq ölək, kimə deyək ki, bizi döyüşə apar?!» Ürək parçalayan suallardı. 80-90-cı illərin hakimiyyətsizlik dövründə vəzifə dava- sında, kreslo havasında oyuncaq hakimiyyətlər, kukla hökümət- lər zamanı bu suallarla üz-üzə deyildimi Azərbaycan xalqı?! www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Budur bizim dərdimiz, budur bizim faciəmiz! Xalq ola, millət olmaya, qoşun ola, sərkərdə olmaya, güllə ola, hədəfə vuran tapılmaya! Vətənin bundan böyük faciəsi ola bilərmi?! Ona görə də zəif damarımızı tutan ermənilər dəli Petronun vəsiyyətlərinə canla-başla əməl edirdi. Pyotr nə deyirdi? De- yirdi ki, «çalışın türk daha qatı dindar, müsəlman olsun. Elə eləmək lazımdı ki, sünni-şiyə mollaları çoxalsın. Hər halda molla müsəlmandı, türk olsa da türkçü deyil. Mən bunu sizə əlli dəfə demişəm, hər erməninin ən azı otuz molla dostu, kirvəsi olmalıdı»… budur ermənilərin bizim haqqımızda təxribat pla- nının ən qorxulu hissələrindən biri. Ermənilərin daş-qalağında üzü-gözü qızıl qana bələnən aşıq Ayvazın ürək parçalayan sözləri qulağımda səsləndikcə, başımda qiyamət qopur, təpəmdən tüstü qalxır. «Mən bu daşı çox görmüşəm, erməni». Bəli, heç vaxt dövləti olmaya-olmaya dövlətçilikdən dəm vuran, Azərbaycan torpaqları hesabına özünə Vətən düzəltmək istəyən, Qafqaza qonaq kimi gəlib, ev yiyəsinə çevrilmək iştahından heç vaxt əl çəkməyən, kökü olmayan bu vətənsiz «vətənpərvər»lərə mənə- vi birliyimiz, hərbi səfərbərliyimiz, qeyrətimiz, intellektual səviyyəmiz hesabına vaxtında layiqli cavab verə bilməsək, Aşıq Ayvaza dəyən daşlar bizə, bizdən sonra da gələcək nə- sillərimizə dəyəcək! Budur, yazıçı sözünün mahiyyəti, canı, ruhu, tarixə, mil- lətə demək istədikləri! www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
İmirxanlının xalq və millət haqqında Universitet auditori- yalarında tələbələrə söylədiyi fikirlər, gəldiyi qənaətlər, ruslar və almanlar haqqında siyasi gəzişmələr, azərbaycanlılarla bağlı Mirzə Cəlil yanğısıyla tüstülənən duyğuları həssas oxucunu istər-istəməz sarsıdır. «Hər çalxalanmanın sonunda yağı yağ olmalıdı, ayranı ayran. Biz azərbaycanlılar daha çox ayranlıq oluruq. Ona görə ki, öz yağımızı içdən-içə özümüz yeyirik. İndi boynumuza alaq ki, biz nəhrədən ayran kimi çıxırıq, yağ kimi yox…» Budur ekoloji fəlakətimiz. «Xalq bic də doğa bilər… Yəni xalq yüz-yüz illər boyu keçdiyi inkişaf yolunu öz kökü üstündə apara bilmir. Get-gedə öz yolunu itirir, ya da özgə xalqın obrazını geyinir, başqa xalq- da səmt yolu seçir, ona görə də özünün doğduğu, bətnindən çı- xartdığı millət özünə oxşamır. Buna da deyilir: «xalq bic doğdu». Bəli, yüyənini dartan başqası oldusa, öz taleyini özün həll etməyi bacarmadınsa, ən azı azad düşünmək xoşbəxtliyindən məhrum oldunsa, «kim mənnəndi» yox, «mən kimnənəm» - dedinsə, köləliyi könüllü qəbul elədinsə, hər gün öz içinə, ru- huna qənim kəsilib cəsarətini öldürdünsə, gələcəkdə səni böyük xoşbəxtliklər yox, millətdən xalqa, xalqdan tayfaya, tayfadan qəbiləyə, qəbilədən sürüyə, ilxıya, naxıra çevirən ən böyük fəlakət, ən böyük bədbəxtlik gözləyir.
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Bax, budur yazıçı qələmini yandıran fikirlər, varaqlara od vuran, barmaqları göynədən yaralı sətirlər, yarasından qan axan yaralı cümlələr. Bu gün çəkdiyimiz ağrıların hamısı bic və gic doğulanların, atasından, anasından xəbərsizlərin, dini, dili və qanı qarışıqların, düşmən dəyirmanına su tökənlərin başımıza gətirdiyi oyunlar, müsibətlərdir. «Fikir verin, bəlkə də yüz-yüz illərdi yəhudi xalqı yoxdu, yerinə millət var… öz içiylə getməyi bacaran xalq millətə çevrilir». Budur məntiqi nəticə, budur böyük həqiqət! Əlləriylə qarnını sıxan ananın acı şikayətini eşidirsən. Burdan çıxannan yoxsuz. Bala doğmadıq, qada doğduq… İndi evdən gedənlərinki getməyə oxşamır, yox olmağa oxşayır. Anam qorxusundan çır-çır çığırırdı: Nə vətənə oğul olduq, nə anaya övlad. Nə evin kişisi oldun, nə çölün ağası. Hərə öz başını qoruyanda nəticə ancaq bu cür olmalıdı. Əlaçı olan türk balası Aytəki birinci partadan qaldırıb axırıncı partada oturdan erməninin nifrəti yerə-göyə sığmır. Aytək sinif otağından çıxır, bir də ora qayıtmır. «Səhər tezdəndi. Yaxşı ki, erməni, rus, türk, gürcü səhər- ləri yoxdu, yaxşı ki, səhərlər heyvanlara necə açılırsa insanlara da elə açılır. Yaxşı ki, belədi… yaxşı ki, ermənilər səhərlərə düzəliş eləyib, mənimdi deyə bilmir». www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Şalikoya oxşayan erməniydi, üzü Biləcəri stansiyasına baxan sal daşlara erməni əlifbasıyla işarələr qoyurdu. «Alçaq erməni, başına çalacam indi külüngü. Yiyəsiz görmüsən bu torpağı, daşına erməni adı yazırsan, mərə kafir?!». Bu fikirlər erməni eybəcərliyinə, erməni saxtakarlığına qarşı İmirxanlının içindən qalxan nifrət dalğası, qəzəb qığıl- cımıydı. İmirxanlının bu hadisəyə münasibəti Balacahunluya dediyi bu cümlədə çox aydın açılır, dəqiq cavablandırılır. «Hör- mətli akademik, tarixin sonradan qələmə alınması bicliyin kağıza köçürülməsindən başqa bir şey deyil». Əsərin ən faciəvi obrazlarından biri akademik Balacahun- lu obrazıdı. Bu obraz öz taleyi və tərcümeyi-halı baxımından böyük Hunların kiçilə-kiçilə, əriyə-əriyə, xırdalana-xırdalana gəlib bu günə çatmış, balacalaşmış, Balacahunlu olmuş şəkli, mənzərəsidir. Gözünü elə qırıblar ki, dediyi dilini yandırır, de- mədiyi içini. Gözündən vurula-vurula, içindən qırıla-qırıla, lal sular kimi bulana-bulana axıb gedən bir ömür yaşayır Balacahunlu. «1937-ci ildə özünə türk dediyi üçün atamı sürgün elə- dilər. Səhər tezdən aparmışdılar, axşama yaxın gətirdilər. Üz- gözündə sağ yer yox idi, qan içindəydi». Nersesyanın səsi gəldi. «Buyur görək» - dedi atama – indi biz sənin ailənə nə deyək, türk ailəsi, yoxsa…?! www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Bu ailə də şura hökumətinin ailələrindən biridi, necə istəyirsiz, elə də deyərsiz, hansı millətin adını istəyərsiz, onu da götürəllər, ancaq mən türkəm, yoldaş Hersesyan! Sən nə qədər ermənisənsə, mən də o qədər türkəm! Atam əllərini mənə sarı uzatdı: Hə, o azərbaycanlıdı, yol- daş Nersesyan, o türk deyil, ola da bilməz, nə yaşı var ki, onun, türk olsun. Mən atamı anlayıb: Hə, -dedim. – Yəni nə, – Nersesyan çənəmin altından qaldırıb gözləri- min içinə baxdı. – Mən türk deyiləm – Balacahunlu dalısını danışmadı, heç vaxt da danışmayacaq. 1937-ci ilin payız aylarının birində axşam çağı qorxa- qorxa, titrəyə-titrəyə «mən türk deyiləm» - dedi və yoldaş Ner- sesyanın əlindən yapışıb dodaqlarına sıxdı… bununla da anasını, balaca qardaşını, bir də özünü sürgündən, bəlkə də ölümdən qur- tardı. Bu Balacahunlunun dəşhətli, qanlı ömür-gün tarixçəsidir. İmirxanlı tələbəlik illərini başa vurandan sonra Balaca- hunlu onu öz bağına qonaq apardı və dəhşətli bir etirafı dilə gətirdi. www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
– Sən məni bağışla, – dedi – Balacuhunlu, – bu beş ildə yola gedə bilmədim səninlə, çox şeyi düz deyirdin. Mənim yaz- dığım tarix də özümə bənzəyir, mən erməni əlindən öpmüş ada- mam. Özümüz necəyiksə bu xalqın tarixini də o cür yazdıq…» 1937-ci ildə sındırılan, qırılan, qorxusundan millətinin halal adını dilinə gətirə bilməyən gözü qıpıq, bağrı yanıq, qəlbi qırıq böyüyən böyük Hundan balaca Huna çevrilən, bütün bunların hamısından sonra, üstəlik Universitetdə tələbələrə tarix dərsi deyən bir müəllimin, alimin vəziyyətinə baxın. Erməni əli öpən bir alim azərbaycanlı gənclərə dərs deyir. Balacahunlula- rın tələbəsi olmuş Qara müəllimdən həqiqi tariximizlə bağlı bir söz soruşanda cavabı bu olur. – Mənə deyiblər ki, mən də sənə deyəm. Allah lənət eləsin akademik Balacahunluya, dərs deyəndə rusun, erməninin dediyini deyirdi… Allah lənət eləsin Balacahunluya, heç öz tariximizə yanaşmağa qoymadı, akademik idi özü də… Tarix deyir atdı, yiyənini hara dartsan ora gedəcək». Tarixin sərt və ciddi suallarını İmirxanlı dalbadal Balaca- hunlunun üstünə yağdıranda bir dəfə Balacahunlu onu qov- muşdu. Sonra da hərəkətinə peşman olub arxasınca adam göndərib geri çağırtdırmışdı. Balacahunlunun elə bil dizinə vurub çökdürdülər, bürüşüb oturdu, auditoriyaya göz gəzdirdi.
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
– Axırıma çıxacaq – dedi – bu! – dönüb-dönüb əllərinin ikisini də qapıya uzatdı. Göstəriş verdi, sən mənim dərsimə gəlmə, bala, -dedi, - elə indi çıx get, bir də gəlmə! Bu sözləri onun dili deyirdi, ürəyi demirdi. Çox gözəl bilirdi ki, tariximizin bizim ziyanımıza tədris olunması ilə bağlı İmirxanlının keçirdiyi daxili narahatlıq, həyəcan, təəccüblər və təəssüflər haqlıdı və yerindədi. Yazıq Balacahunlu bildiyi həqi- qətlərlə söylədiyi yalanların arasında, vicdan ağrısı ilə İmirxan- lının suallarının arasında çırpına-çırpına qalmışdı. İmirxanlının çoxlu sayda tarixdən gətirdiyi misalların hər birinin həqiqi əsası, canlı kökü var idi. «Dəmirçyan, Köçəryan, Ağacanyan, Balayan, Toxmaqyan, Nənəcanyan, Şahsuvaryan, Şahgəldiyan…» Əgər dəmir də, köç də, Ağa da, can da, bala da, toxmaq da, nənə də, şahsuvar da, şahgəldi də yüzdə-yüz, xalis mənim dilimin sərvətidirsə onda erməniyə nə qaldı? Əgər bütün coğ- rafi ərazilər xalis türk dilindədirsə, Aran Borçalı, dağ Borçalı, Sabur tala, Orta çala, Soğanlıq – Sakanlık, Ağ Təhlə, Qara Təhlə, Keşəli, Candar Mığırlı, Daşdı Qullar, Kəpənəkçi, Sarvan, Qaçağan, Səfərli, Oruzman, Muğanlı, Abdallı, İmir, Evlu, İlməzli, Cücəkənd və s. kəndlər minillərdi öz halal adı ilə çağrılırsa, sonrakı qondarma adları tarix qəbul edəcəkmi? İrəvana – Erebuni, Uluxanlıya – Masis, Calaloğluna – Stepanavan, Uzunobaya – Kalinino, Gümrüyə – Leninakan, Qarakilsəyə – Kirovakan adını verməklə ən böyük saxtakarlığa imza atan ermənilərin cinayəti nə qədər cəzasız qalacaq?
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Mənim Vətənimin dili – İrandan-Turana, Sibirdən-Qafqa- za, Ötükən yaylalarından Balkan dağlarına qədər olan bir ərazini qucaqlayırsa nə qədər oğurlayırsan oğurla, nə qədər ad dəyişirsən dəyiş, rus Qafqaza Vətən deyə bilmədiyi kimi, sən erməni də mənim doğma torpağıma Vətən deyə bilməyəcəksən! Ancaq hələ ki, əzizim İmirxanlı özünü yorma, bağrını çatlatma nə qədər ki, Balacahunlu rişxəndlə sənə – «sən İqrar Əliyevdən çoxmu bilirsən?» deyəcək, sənin yazdığın kurs işi qəbul olunmayacaq! «Ey Hunların balacası, ey qorxudulub, hürküdülüb, içində balacalaşmış, qabığıyla yaşayan tariximiz!» – deyib, hayqırsan da sənin kurs işin geri qayıdacaq! Hələ bir az gözləməli olacaqsan, əzizim İmirxanlı! 1937-ci ildə Balacahunlu nəslinin gözünü ona görə qır- mışdılar ki, hər şeyi baş-ayaq salsın, kökünü unutsun, tarixini erməninin xeyrinə yazsın, Leninin «cib dəftərçəsi»ndəki qeyd- lərində olan tapşırıqları yerinə yetirsin, erməninin əlindən öpsün, Acaryanın «Qafqazda olmamışıq, ancaq olacağıq» tövsi- yəsi vaxtında öz işini görsün, son nəticədə ermənilərin də, er- mənipərəst qüvvələrin də fəaliyyəti nəticəsində «böyük Ermə- nistan» ideyası tamamilə həyata keçirilsin. Əgər İmirxanlı obra- zı mənim ruhumun, dilimin, tariximin, həqiqətimin, taleyimin çox doğma, çox əziz bir obrazıdırsa, Balacahunlu səhvlərimi- zin, günahlarınımızın, tərəddüdlərimizin, güzəştlərimizin, ba- ğışlanması mümkün olmayan tarixi nöqsanlarımızın obrazıdı. www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Balacahunlu bir dəfə erməni Nersesyanın əlindən öpmək- lə, özünü, ana-bacısını, qardaşını xilas elədi, ancaq ruhunu, dili- ni, tarixini, xilas edə bilmədi, barışa, köləliyə imza atdı, erməni əli öpənlərin sayını çoxaltdı, erməninin köləsinə çevrilməklə öz halal yurd-yuvalarından elliklə camaatın pələsəng olmasına yol açdı, şərait yaratdı! Əzizim Mövlud müəllim! Sənin halal, təmiz, saf, ana südündən, türk ruhundan, hə- qiqət tarixindən mayalanan yaradıcılığın mənim dərslik kitabımdı. Təbiətin, təbiətdəki rəngarəngliyin, torpağın, torpaq- dakı müqəddəsliyin, Vətənin, Vətəndəki şirinliyin, cəmiyyətin, cəmiyyətdəki gözəlliklərin və çirkin xüsusiyyətlərin, oğuz nərəsinin, qopuz səsinin, toppuz zərbəsininin, «köpəklərin qar- nındakı Tanrı dağlarının», güllə üstə gedəndə belə gözünü qırp- mayan Qarakəllə nəslinin, qara dağı yıxılan gündən, qara başını qara sazın üstünə qoyub öz dərdini özünə danışan bir ozanın dərslik kitabı!!! Titrəyən ürəyimin, əsən yarpağımın, düyünlənmiş alnı- mın, çatılan qaşımın, müşkül suallarımın, zümzüməsi, qımqı- ması içində boğulan səsimin, sükutdan sonrakı tufanımın, tu- fanın içindəki sükutumun dərslik kitabı! Otuz ildən çoxdu mən sənin yaratdığın bu dərslik kitabını oxuyuram. Bu kitabda mənim dərdim, kədərim, nisgilim, ağ- rım, göz yaşlarım, toyum-yasım, qara sazım, qara zurnam, köv-
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
rəkliyim, mərdliyim, sərtliyim, comərdliyim – bütövlükdə mə- nim dünyam öz əksini tapıb. Sənin xoşbəxtliyin ondadır ki, yazdığın bu dərslik kita- bında atılası, çıxdaş olası bir fikir, bir cümlə, bir söz, bir mətləb yoxdur, olmayıb, ola bilməz. Bu nə İqrar Əliyevin nə də Bala- cahunlunun dediyi tarix yox, Mövlud Süleymanlının yazdığı ta- rixdir. Ömrün boyu yurddan yazdın, dərddən yazdın, mərddən, namərddən yazdın, kimnən yazdınsa gözəl yazdın, dürüst yazdın, düz yazdın. Sənin bu əsərini dərindən tədqiq edə-edə, araşdıra-araşdıra əsil Azərbaycan tarixi yazıla bilər! Yurdda, dərddə, mərddə, duada, ağrıda, ahda, göz yaşında, sazda saxta- karlıq olmadığı kimi, sənin yaradıcılığında da bir zərrə, bir qət- rə, bir çınqı saxtakarlıq yoxdu, olmayıb, ola bilməz! Ömrün boyu yaratdığın dərslik kitabını oxuduqca min dəfə gördüyüm dağları yenidən tanıdım, zəmanənin namərdliyi ucundan nə dirinin hayına, nə ölünün vayına vaxtında çata bil- məyən İmirxanlını yenidən sevdim, min dəfə gəzdiyim aranlı- yaylaqlı, dağlı-binəli Borçalını yenidən kəşf etdim. Min dəfə çəkdiyim dərdləri yenidən min birinci dəfə çəkməli oldum. Mənim kəndimin içindən başlayıb sənin kəndinin içindən keçən Qaraxaç yaylağına doğru gedən daşlı cığırlara, şehli çəmənlərə, asırğallı döşlərə, kəkotulu yamaclara, mamırlı qayalara yenidən vuruldum. Oxuduqca oxudum,
əzbərlədim, yaddaşıma köçürdüm. Sənin dərslik kitabın mənim yaddaşımın, ruhumun, kökümün tarixidir, kitaba məhəbbətin, mütaliəyə marağın |