2-T e o r e m a. m modul bilan o`zaro tub chegirmalar sinflari to`plami
ko`paytirish amaliga nisbatan abel gruppa tashkil qiladi.
I s o b o t i. G
m
to`plam m modul bilan o`zaro tub chegirmalarning barcha
sinflari to`plami bo`lsin. m modul bilan o`zaro tub chegirmalar sinflarining
ixtiyoriy ikkitasining ko`paytmasi yana modul bilan o`zaro tub chegirmalar sinfi
bo`ladi.
G
m
dagi
sinflarni
ko`paytirish
amali
kommutativlik
va
assotsiativlikxossalariga ega.
C
1
sinf ko`paytirish amaliga nisbatan neytral element bo`ladi . Ixtiyoriy C
i
ϵ G
m
sinf uchun teskari sinf mavjudligini ko`rsatamiz. G
m
= { C
1
, C
2
, . . . , C
ϕ(m)
}
bo`lsin. Bunda ϕ (m) – Эyler funksiyasi.
a
1
, a
2
, . . . , a
ϕ(m)
lar m modul bo`yicha chegirmalarning keltirilgan sistemasi
va a
i
ϵ C
i
( i = 1, ϕ (m) ) bo`lsin. 1- Teoremaga asosan a
i
· a
1
, a
i
· a
2
, . . . , a
i
· a
ϕ(m)
lar ham chegirmalarning keltirilgan sisremasini tashkil qiladi. Ular orasida m
modul bo`yicha 1 bilan taqqoslanuvchi a
i
a
k
element mavjud, yani
a
i
· a
k
≡ 1(mod m ) o`rinli. U holda C
i
· C
k
= C
1
tenglik o`rinli bo`lib, C
k
sinf
C
i
sinfga teskari sinf bo`ladi. Demak, < G
m
, · ,
-1
> algebra abel gruppasi ekan.
Ta’rif. < G
m
, · ,
-1
> gruppa m modul bilan o`zaro tub chegirmalar
sinflarining multiplikativ gruppasi deyiladi.
M i s o l. m = 6 modul bo`yicha G
6
= { C
1
, C
5
} to`plam multiplikativ gruppa
bo`ladi. Haqiqatan, ko`paytirish amali quyidagicha aniqlanadi:
C
1
· C
1
= C
1
,
C
1
· C
5
= C
5
, C
5
· C
5
= C
1
.
Bu tengliklardan ko`rinadiki, C
1
va C
5
sinflar o`ziga -o`zi teskari sinflar, C
1
sinf
esa neytral element bo`ladi. Demak, assotsiativlik xossasi bajariladi.
Dostları ilə paylaş: |