Şakir Musayev

Cinayət mühakimə icraatının  

məhkəmə-tibbi təminatı  

 

245

və hadisənin real şəraitinə maksimum dərəcədə uyğun gələn 

əvvəlcədən hazırlanmış  şəraitdə, müxtəlif fiziki inkişaf səviyyəsi və 

ya xüsusi hazırlığı olan bir neçə statistə növbə ilə müəyyən hərəkətlər 

etməyi təklif edir. Statistlərdən biri öz fiziki inkişaf parametrləri və 

ya digər  əhəmiyyətli xarakteristikaları üzrə  təqsirləndirilən (şübhəli) 

şəxsə uyğun olmalıdır. Eksperimentin nəticələri ilə müəyyən hərəkəti 

etmək üçün insanın malik olmalı fiziki bacarığının minimal həddi 

müəyyən edilir və  təqsirləndirilən  şəxsin fiziki inkişafının səviyyəsi 

ilə müqayisədə daha çox ehtimallı variantlardan biri seçilir.   

Silahsız adam tərəfindən törədilmiş travma hallarında travmanın 

törənməsi üçün lazım olan energetik parametrləri (onun həcmini 

xarakterizə edən  əlamətlər üzrə) konkret şəxsin maksimal energetik 

imkanları ilə tutuşdurmaq lazımdır. Bu məsələ  də istintaq 

eksperimentinin prosessual çərçivəsində mütəxəssisin cəlb edilməsi 

ilə həll edilə bilər.  

İnsanların ekstremal stress vəziyyətlərində etdikləri hərəkətlər 

barədə çox sayda faktları unutmaq olmaz. Adi vəziyyətlərində 

insanlar həmin hərəkətləri yenidən edə bilmirlər. Əgər insanın fiziki 

imkanlarının yoxlanılması hadisə yeri mühitinin yenidən qurulmasını 

tələb etmirsə, məsələ müayinə aparmaqla həll edilə bilər.  

İstintaq eksperimenti gedişində insanın peşəkar bilik və təcrübəsi, 

o cümlədən cinayət fəaliyyəti səriştəsi yoxlanıla bilər. Xüsusən də bu, 

silsilə cinayətlərə aiddir. Belə hallarda təqsirləndirilən  şəxs 

xəsarətlərin yetirilmə üsulu və mexanizmini nümayiş etdirir, onun 

hərəkətlərində kriminal «dəsti-xətt»in təyin edilməsi istintaq və 

məhkəmə üçün mühüm sərbəst sübuti əhəmiyyət kəsb edir. Məhkəmə 

həkimi istintaqın digər iştirakçılarından fərqli olaraq xəsarətlərin 

yetirilmə mexanizminin detallarını daha yaxşı bilir. Mütəxəssis bir 

neçə meyit olan cinayət hadisələrində, iş üzrə artıq icra olunmuş 

çoxsaylı ekspertiza nəticələrini təhlil edərək ümumiləşdirmək, 

istintaq eksperimentinin keçirilmə  şərtlərinin ekspert nəticələri ilə 

uyğun gəlməsinə  nəzarət etmək imkanına malik olur. Silsilə 

cinayətlərin istintaqında məhkəmə-tibb ekspertinin istintaq 

eksperimentinə  cəlb edilməklə xüsusi biliklərdən istifadənin bu 

formasının effektivliliyi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.  

---