Şakir Musayev

Cinayət mühakimə icraatının  

məhkəmə-tibbi təminatı  

 

259

İfadələrin yoxlanılmasının təşkilinə prosessual tələblərindən biri 

də ifadəsinin dəqiqləşdirilməsi tələb olunan hər bir şəxslə onun ayrı-

ayrılıqda keçirilməsinin zəruriliyidir. Bu, cinayət iştirakçılarının 

ifadələrində ziddiyyəti müəyyənləşdirməyə  və obyektiv yoxlamağa 

cəhd etməklə diktə olunur.  

Digər ümumi taktiki qayda - istintaq eksperimentinin bütövlükdə 

və  təcrübələrin ayrı-ayrı etaplı keçirilməsidir. Eksperimentin 

keçirildiyi yerə gələn müstəntiq əvvəlcə  CPM-nin bir sıra tələblərini 

yerinə yetirir. Eksperimentdə  iştirak etməyə hazır olmaları haqda 

iştirakçılardan sorğu keçirilir. Müstəntiq onlara prosessual hüquq və 

vəzifələrini izah edir, istintaq hərəkətinin məqsədini və onun 

keçirilmə qaydalarını bildirir. Mütəxəssisi vəzifələrindən imtina 

etməyə  və ya boyun qaçırmağa görə cinayət məsuliyyəti daşıdığı 

barədə  xəbərdar edir. Qeyd olunanlar istintaq eksperimentinin 

başlanğıc və ya ilkin mərhələsidir. Mütəxəssis burada texniki 

vasitələrin hazırlığını yoxlayır, onlardan istifadə qaydasını, onun 

keçirilməsi üçün optimal şəraiti müəyyənləşdirir. Yerə və ya sahələrə 

baxışda, statistlərin müayinəsində  və lazım gələrsə mühitin yenidən 

qurulmasında müstəntiqə yardım edir.  

İstintaq hərəkəti keçiriləcək yerə baxış zamanı, ekspert 

müstəntiqlə birlikdə şəraitlə tanış olur (əgər onlar hadisə yerinə ilkin 

baxışda iştirak etməmişlərsə), onun nə  dərəcədə saxlanıldığı  və ya 

dəyişildiyini qeyd edir. Eksperimentdə istifadə olunacaq predmet və 

obyektlərin yerini müəyyənləşdirməkdə müstəntiqə kömək göstərir. 

Ekspert müstəntiqin diqqətini iş materiallarında təsbit edilməmiş 

izlərin və halların olmasına yönəldir. Baxış keçirildikdən sonra 

şəraitin yenidən qurulmasının zəruriliyi və onun rekonstruksiyasının 

nə qədər dəqiq olması haqda məsələ həll edilir. 

«Yenidən qurma» (rekonstruksiya) anlayışı istintaq edilən 

hadisənin yenidən təkrarlanması mənasını daşımır, çünki bu cinayətin 

yenidən törədilməsinə  bərabər olardı. Burada eksperimentin 

keçirilmə  şəraitinin (şərtlərinin) yaradılması  və onun ayrı-ayrı 

hallarının (vəziyyətlərinin) canlandırılmasından danışılır. Bu vaxt 

ilkin məlumatlar kimi, istintaqın sərəncamında olan, şübhə 

doğurmayan sübut və faktlardan, xüsusi versiyaların  əsaslandığı 

---