Şakir Musayev
Yüklə 2,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Şakir Musayev
262 həqiqi baş verdiyi yerdə aparılmalıdır. Canlandırılan vəziyyət bütün iştirakçılar üçün nə qədər əyani olsa, məhkəmənin, istintaq hərəkətinin nəticəsinin sübutedici əhəmiyyətini tanınacağına ehtimal o qədər çox olur. İfadəsi yoxlanılan şəxsə tam sərbəstlik verilir. Ekspertin müdaxiləsinə minimal hüdudlarla yol verilir. Məsələn, dindirilən şəxsin diqqətini işin mahiyyətinə yönəltmək, ifadələrində mütəxəssisin fəaliyyət predmeti və ya istintaq hərəkəti predmetinin çərçivəsindən kənara çıxan, yaxud onunla birbaşa əlaqəsi olmayan hallarda. İstintaq hərəkətinin təbii inkişafına və ya səhnələşdirilməsinə yol vermək olmaz. İstintaq hərəkətinin gedişini müstəntiqlə razılaşdırdıqda, ekspert digər iştirakçılara asılı olmayaraq təsir edir. Onun iştirakçılara qarşı hərəkətləri və sualları insanların yaddaşında hadisələrin bərpasına şərait yaradır. Bəzən də onların fantaziyalarının və xəyallarının aktivləşməsinə səbəb olur. İfadələr yoxlanılan zaman şahidə yaxud digər iştirakçıya ifadələrində aşkar ziddiyyət və ya ifadələrin ekspert məlumatları ilə uyğunsuzluğunu bildirmək olmaz. Danışıq bitdikdən sonra ekspert müstəntiqin icazəsi ilə əlavə və ya yoxlayıcı suallar verə bilər, ifadələri dəqiqləşdirməyi, hərəkətləri bir daha nümayiş etdirməyi təklif edə bilər. Suallar başlıca olaraq, təhlil olunacaq hallara aid olan daha mahiyyətli, ziddiyyətli anlara toxunmalıdır. Bu suallar və alınan cavablar qeydə alınaraq şərait dəyişdirilir, sınaqların şərtləri düzəldilir, eksperiment iştirakçıları əlavə açıqlamalar verir və öz hərəkətlərini təkrar canlandırırlar və sair. Dəyişdirilmiş şəraitlərdə təcrübələrin dəfələrlə keçirilməsi, əyaniliyi təmin edir, qanunauyğun və inandırıcı nəticələrin alınmasına zəmanət verir, bütün iştirakçılar tərəfindən onların qavranmasını asanlaşdırır. Ekspert istintaq hərəkəti gedişinə müdaxiləsinin hüdudlarını müəyyən edərkən həqiqətdə baş verən hadisə ilə modelləşdirilən hadisənin tam oxşarlığını əldə etmək kimi vəziyyətlərdən və ya əksinə sadə vəziyyət quruluşları yaratmaq, ilk baxışda ikinci dərəcəli detal və fərqlərə etinasızlıq göstərməkdən uzaq olmalıdır. Birinci halda əsas, əhəmiyyətli xarakteristikaları görməmək, ayrı-ayrı |