2 3
1
tədricən yana çevrilməsi lazimdir.
Əyripəncəlikdə ayaq daraqarxası sümüklərin şiddətli yer dəyişməsini düzəltmək
üçün ayaq daraqarxasının funksional anatomiyasının yaxşı öyrənilməsi lazımdır.
4
Təəssüflər olsun ki, əyripənciliyi müalicə edən ortopedlərin əksəriyyəti subtalar
və tarzometatarsal oynaqların çəp istiqamətdə yuxarı anteromedialdan aşağı postero-
laterala uzanan, ayaq daraqarxası sinusdan keçən sabit hərəkət oxunun olduğunu
zənn edir. Onlar bu ox ətrafında ayağı pronasiyaya gətirdikdə, topuq varusunun
və ayaq supinasiyasının düzələ biləcəyini düşünürlər. Ancaq bu belə deyil.
Bu xəyali sabit ox ətrafında əyri pəncəni pronasiyaya gətirdikdə ön ayaq daha
çox pronasiyada olacaq və bununla da kavus artacaq və adduksiyada olan daban
sümüyü aşıq sümüyünü sıxışdıracaq. Bu da arxa ayaqda daban varusunun
düzəlməməsi ilə nəticələnəcək.
Əyripəncəlikdə [1] daban sümüyünün ön hissəsi aşıq sümüyü başının
altında yerləşir. Bu vəziyyət dabanın varus və ekin deformasiyasına
5
səbəb olur. Daban sümüyünün abduksiyaya gətirilmədən [2] eversiyaya çevrilməsi
təşəbbüsü, onun aşıq sümüyünə dayanması və daban varusunun düzəlməməsi
ilə nəticələnəcək. Əyripəncəlikdə dabanın varus deformasiyasının düzəldilməsi
daban sümüyünün aşıq sümüyü [3] ilə bərabər laterala yer dəyişməsi (abduksiya)
sayəsində mümkün olur.
Əyripəncəliyin düzəldilməsi, aşıq sümüyü başının lateral tərəfi üstünə əks güc
tətbiq edib ayaq biləyində aşıq sümüyünün dönməsinin qabağı alındıqdan sonra,
supinasiyada olan ayağın abduksiyaya gətirilməsi ilə mümkün olur. Yaxşı oturdulmuş
gips sarğısı ayağın düzəldilmiş vəziyyətini qoruyur. Bağlar heç bir zaman uzana
bilmə hüdudundan çox gərdirilməməlidir. 5 gün sonra deformasiyanı bir az
düzəltmək üçün bağlar təkrar gərdirilə bilər.
Uşaqlarda birləşdirici toxuma, qığırdaq və sümüklər mexaniki stimulyasiya yö-
nündəki dəyişikliklərə cavab verir və hər gips sarğısıyla yeni şəkil alır. Bu Pirani [5]
tərəfindən gips sarğısından əvvəl, sırasında və sonrası klinik və maqnit rezonans gö-
rüntülərin müqaisəsi ilə göstərmişdir. Aşıq-qayığabənzər və daban-kubabənzər oy-
naqdakı dəyişikliklərə diqqət edin.Müalicə öncəsi qayığabənzər sümük (qırmızı),
aşıq sümüyü (mavi) başının medial tərəfinə doğru yer dəyişmişdir. Bu qarşılıqlı
əlaqənin gips sarğısı müalicəsi ilə necə düzəldiyinə diqqət edin. Bənzər şəkildə,
eyni gips sarğısı müalicəsi ilə kubabənzər sümük (yaşıl) daban sümüyü (sarı)
ilə eyni sıraya gəlir.
Axırıncı gips sarğısı tətbiqindən əvvəl ekinizmin tam düzəldilməsi üçün axil
tendonunun dəridən keçərək uzadılması lazim ola bilər. Axil tendonu uzana bilən
ayaq daraqarxası bağların əksinə gərgin, qalın, az hüceyrəli sərt kollagen dəstələrindən
təşkil olunmuşdur. Son gips sarğısı, kəsilmiş axil vətərinin uyğun uzunluqda və çapıq
toxuması əmələ gətirərək sağalması üçün 3 həftə nəzərdə tutulur. Bunun sayəsində ayaq
daraqarxası oynaqlar düzəldilmiş vəziyyətdə yenidən formalaşır.
Nəticə etibarilə, əksər əyripəncəlik beş-altı gips sarğısından sonra düzəlir və çox
vaxtı axil vətəri uzadılması icra edilir. Bu metodla güclü, elastik və plantiqrad ayaq əldə
edilir. Ağrısız ayaq funksiyası 35 illik müşahidə tədqiqatları ilə göstərilmişdir.
İ. Ponseti, 2008
Dostları ilə paylaş: |