Çocuk ihmal ve İSTİsmarina multiDİSİPLİner yaklaşim ve Çocuk ve gençLİk merkezi

Merkezde oluşturulan Multidisipliner Ekipler

Merkezde; “Çocuk İhmal ve İstismarını Önleme Eşgüdüm Kurulu”, “İlk Müdahale Ekibi”, “Vaka Tartışma ve Değerlendirme Ekibi”, “Tanı – Teşhis – Tedavi ve Rehabilitasyon Ekibi” ve “İzleme Ekibi” oluşturulmuştur. Merkezde ayrıca mevzuatın gerektirdiği diğer kurul ve komisyonlar (Koordinasyon ve Değerlendirme Kurulu, Sosyal Servis) bulunur.

a)  Eşgüdüm Kurulu; İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın Barosu, İl Emniyet Müdürlüğü ve İl Jandarma Komutanlığı temsilcilerinden oluşmaktadır. Kurul, Merkez tarafından yürütülen aylık çalışmaların değerlendirilmesi; Merkez tarafından yürütülecek her türlü çalışma, eğitim ve projelerin hayata geçirilmesi için bağlı bulundukları Kurumlar ile Sivil Toplum Örgütleri, arasında işbirliği yapılması; çalışmaların düzenli ve eşgüdüm içerisinde yapılmasının sağlanması için gerekli tedbirlerin alınması ve aksaklıkların üst makamlara bildirilmesinden yetkili ve sorumludur.

b)  İlk Müdahale Ekibi; Hekim (Adli Tıp Uzmanı, Jinekolog, Pediatrist vb.), Hemşire, Psikolog – Psikolojik Danışman, Sosyal Hizmet Uzmanı ve Avukat’tan oluşur. İlk Müdahale ekibi merkeze ve hastanelerin acil servislerine gelen ya da resmi kurumlar aracılığı ile gönderilen çocuk ve ailelerin ilk başvurularının alınması, gerekli tıbbi ve psikolojik muayenesinin yapılması, çocuk ve aileye tıbbi, psikolojik, sosyal ve hukuki destek verilmesi, adli vakalar için gerekli delillerin toplanması ve raporlaştırılması, çocuk ve ailenin ilgili makamlara sevk edilmesi görevlerini yerine getirir.

c)  Vaka Tartışma ve Değerlendirme Ekibi; Vaka Tartışma ve Değerlendirme Komisyonu Sosyal Hizmet Uzmanı, Psikolog, Psikolojik Danışman, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı, Avukattan oluşturulur. Gerekli görülen durumlarda diğer meslek elemanları da bu komisyon içerisinde yer alır. Vaka tartışma ve Değerlendirme Kurulu her hafta Perşembe günü saat 14:00’da toplanarak merkeze gelen vakaları ve vakalara yönelik olarak yapılan çalışmaları değerlendirir.

d)  Tanı – Teşhis – Tedavi ve Rehabilitasyon Ekibi; Sosyal Hizmet Uzmanı, Psikolog, Çocuk Gelişimcisi, Psikolojik Danışman, Avukat, Hekim ve Hemşireden oluşur. Bu ekipte gerektiğinde ilgili başka meslek elemanları da görev alır. Bu ekip yaşanan travmanın çocuk ve aile üzerindeki etkilerinin saptanması, uygun tıbbi ve psikolojik tedavi, rehabilitasyon, sosyal ve hukuki yardım programlarının belirlenmesi, raporlaştırılması ve ilgili birimlere yönlendirilmesi, çocuk ve aile üzerindeki travmanın azaltılması ve giderilmesi, çocuk, aile ve yakın çevre (okul ve aile çevresi, yakın akrabalar vb.) ile çalışma yapılması, vakaların izlenmesi, gerekli tıbbi, psikolojik, sosyal ve hukuki yardım ve desteğin verilmesi, uygun rehabilitasyon programlarının uygulanması ve yapılan tüm çalışmaları raporlaştırılması görevlerini yerine getirir.

e)  İzleme Ekibi; Sosyal Hizmet Uzmanı, Psikolog / Psikolojik Danışman’dan oluşur. Belirli bir süre tedavi ve rehabilitasyon hizmetinden yararlanan çocuk ve aile izlemeye alınır. İzleme ekibi tarafından belirli bir süre izlenen çocuk ve aileye verilen hizmet Vaka tartışma ve Değerlendirme Ekibi’nin ortak kararı ile sonlandırılır.

f)  Koordinasyon ve Değerlendirme Kurulu; Sosyal Hizmet Uzmanı, Psikolog, Çocuk Gelişimcisi, Psikolojik Danışman, Avukat, Hekim ve Hemşire ile merkezde görev yapan diğer meslek elemanlarından oluşur. Koordinasyon ve Değerlendirme kurulu 2 ayda bir toplanarak yapılan çalışmaları değerlendirir ve bir sonraki dönemin planlamasını yapar.

g)  Sosyal Servis; Sosyal Hizmet Uzmanı, Psikolog, Psikolojik Danışman ve Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı, Hekim ve Hemşireden oluşur.

Merkeze Kabul ve Merkezden Ayrılış

Merkeze çocuk ve aile kabulünde aşağıdaki sisteme uyulmaktadır.

a-  Birinci Aşama: Merkeze yapılan ilk müracaat Sosyal Hizmet Uzmanı, Psikolog ya da Psikolojik Danışman tarafından alınır ve vakanın özelliğine göre Üniversite, Adli Tıp, İl Sağlık Müdürlüğü, Emniyet Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Cumhuriyet Savcılığı ve Baro ile koordinasyon kurulur. Bu aşamada çocuğa ve aileye gerekli tıbbi, psikolojik, sosyal ve hukuki destek ilgili meslek elemanları tarafından verilir. Hastanelere gelen yada resmi makamlar tarafından gönderilen vakalarda ise ilk müracaatın yapıldığı birim tarafından Merkeze haber verilmektedir. Özellikle Cinsel ve Fiziksel İstismar nedeni ile merkeze gelen çocuk ve aile ile ilk görüşme SHU, Psikolog ya da Psikolojik danışman tarafından yapılmakta ve çocuk muayeneye hazırlanmaktadır. İlk görüşmenin ardından adli muayene Adli Tıp Uzmanı tarafından yapılmakta ve gerek duyulursa hastanelerin ilgili birimlerinden konsültasyon istenmektedir. Mesai saatleri dışında hastanelerin acil servislerine yapılan başvurularda icapçı olarak görevlendirilen Adli Tıp Uzmanı, Psikolog – Psikolojik Danışman ya da Sosyal Hizmet Uzmanı ve gerekli görülen diğer hekimler çağırılarak ilk müdahalenin (başvurunun yapıldığı yerde) yapılmasının sağlanmasına çalışılmaktadır. Yapılan İlk Müdahalenin ardından vaka gerekli mercilere devredilmektedir. Tüm bu çalışmalar sırasında çocuk ve ailedeki travma sonrası stres tepkilerinin azaltılması ve ilk müdahalenin çocuğun ve ailenin mümkün olduğunca örselenmeden yapılması esastır.

b-  İkinci Aşama: Tanı ve Teşhis ve Rehabilitasyon programlarının belirlenmesi aşamasıdır. Bu aşamada Çocuk hakkında hazırlanan dosya “Vaka Tartışma ve Değerlendirme Ekibi” tarafından değerlendirilmekte, vakaya yönelik yapılması gereken çalışmalar kararlaştırılarak tedavi ve rehabilitasyon programı belirlenmektedir.

c-  Üçüncü Aşama: Tedavi ve Rehabilitasyon aşamasıdır. Bu aşamada çocuk ve ailesi ile yakın çevresine yönelik belirlenen tedavi ve rehabilitasyon programları uygulamaya konur.

d-  Dördüncü Aşama: İzleme ve Değerlendirme aşamasıdır. Belirli bir süre rehabilitasyon programından yararlanan çocuk ve aile, programı uygulayan meslek elemanlarının tavsiyesi ile rehabilitasyon programından izleme programına alınır.

e-  Beşinci Aşama: Hizmetin Sona Erme Aşamasıdır. Hizmetin sona erdirilmesi Vaka Tartışma ve Değerlendirme Ekibi kararı ile olur. Bu aşamada Vaka Tartışma ve Değerlendirme Ekibi Üyelerinin ortak görüşü esastır.

Tüm çalışmalarda mesleğin gerektirdiği kayıtlar titizlikle ve gizlilik ilkesine bağlı kalınarak tutulmaktadır.

Merkez Çalışmalarındaki İlke ve Kurallar

a-  Merkezin hizmetlerinden yararlanacak çocuk ya da aileler Cumhuriyet Savcılığı, Emniyet Müdürlüğü, Jandarma, İl Sağlık Müdürlüğü, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Üniversite vb. kamu kurum ve kuruluşları tarafından gönderildiği gibi merkeze şahsen başvuran ailelere de mesleki ilkeler doğrultusunda hizmet verilmektedir.

b-  Merkezin yürüttüğü eğitim çalışmaları, ilgili kurum ve kuruluşlarının görüşü ve onayı alınmak suretiyle yapılmaktadır.

c-  Merkezin işleyişinde çocukların örselenmesinin önlenmesi ve travma sonrası stres tepkilerinin azaltılması esastır. Tüm çalışmalar mesleğin gerektirdiği gizlilik (Basın – yayın organlarına kesinlikle bilgi verilmez, çocukların ya da ailelerin basın ile soru ve cevap şeklinde görüştürülmesine, görüntülerin alınmasına, teşhir edilmesine, belgelerin yayınlanmasına ve yetkisi olmayan kişilerin görmesine izin verilmez ve bu konuda gerekli önlemler merkez tarafından alınır.) esasına göre yapılmaktadır.

Personelin Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Merkezde Görev Alan Personelin Görev, Yetki ve Sorumlulukları Şunlardır.

a-  Sosyal Hizmet Uzmanı: Çocuk ve aile ile ilk görüşmeyi yapar ve kapsamlı bir sosyal inceleme raporu hazırlar. Sosyal Hizmet Uzmanı tarafından hazırlanan sosyal inceleme raporunda; çocuğun ailesinin ve yaşadığı çevrenin durumu, çocuğun uğradığı ihmal ya da istismarın niteliği ve süresi, çocuğun ve ailenin içinde bulunduğu psikolojik durum ile çocuğa, ailesine ve yakın çevresine ne tür hizmetlerin ne kadar süreyle verilebileceği, çocuğun gelişimi açısından uygun görülen müdahale yöntemleri, tavsiye edilen görüş ve yaklaşımlara yer verilir. Çocuk ve aile hakkında hazırlanan bu rapor, ilgili komisyona sunulur. Sosyal Hizmet Uzmanı aynı zamanda, çocuğun ailesi ve yakınları ile gerekli mesleki çalışmaları yapmak; merkezden ayrılacak çocuğu yeni yaşantısına hazırlamak ve yeni yaşantısının izlenmesinde görev almak, çocuğun (gerekli görüldüğü durumlarda) korunma altına alınması için gerekli işlemleri takip etmek, çocuğun hukuki ve sağlık sorunlarının çözümlenmesi amacıyla hastane, psikiyatri klinikleri, baro savcılık, emniyet ve benzeri birimlerle ilişkiye geçerek vaka takibini yapmak, vakalara yönelik alınacak kararlarla ilgili olarak oluşturulacak komisyonlarda görev almakla sorumludur.

b-  Psikolog: Çocuk ve aile ile ilk görüşmeyi yapmak, çocuğun merkeze geliş ve burada kalış süresi içinde, zeka, yetenek ve ruhsal durumu ile psiko-sosyal gelişimini çeşitli test, yöntem ve teknikleri ile belirlemek, çocuğun yaşadığı ve “Şok Tepkisi” de denilen geçici kişilik bozukluklarının, kalıcı ve sürekli ruhsal durum bozukluklarına dönüşmesinin engellenmesi amacıyla gerekli mesleki çalışmaları başlatmak, çocuğun içinde bulunduğu ruhsal durumun (genel görünüm ve davranış özellikleri, konuşma ve ilişki kurma durumu, duygulanım durumu, bilişsel yetileri, düşünce akımı ve içeriğinin özellikleri, psiko-fizyolojik belirtileri vb.) ayrıntılı incelemesini yapmak, ihmal ve istismara uğramış çocuğu rahatlatacak, gevşetecek, korku ve endişelerini azaltarak ve normal yaşantısına dönmesi amacıyla; gevşeme egzersizleri, oyun terapileri, iş-uğraş terapileri, bireysel-grup terapileri vb gibi uygun psikoterapötik yaklaşım ve tedavi yöntemlerini programlamak, çocuğun yaşadığı travmayı rehabilite edici çalışmalar yapmak; sağlıklı bir kişilik kazanması için mesleği ile ilgili uygulamaları yerine getirmek, özel ilgi gerektiren çocuklarla mesleki çalışmalar yapmak ve çalışmalara ilişkin gerekli raporları hazırlamak, gerektiğinde çocuğun sorunlarının çözümlenmesi amacıyla hastane, psikiyatri klinikleri ve benzeri kuruluşlarla ilişkiye geçerek vaka takibini yapmak, merkezden ayrılacak çocuğu yeni yaşantısına hazırlamak ve yeni yaşantısının izlenmesinde görev almak, vakanın gerekli durumlarda daha detaylı müdahale ve tedavisine yönelik olarak hastane, psikiyatri klinikleri, ilgili sağlık ve kamu kurumları ile irtibata geçerek vaka takibini yapmak ve çocuğu merkez dışı yaşantıya en uygun şekilde hazırlamak, alanla ilgili gelişmeleri ve yenilikleri takip etmek vakalara yönelik alınacak kararlarla ilgili olarak oluşturulacak komisyonlarda görev almakla sorumludur.

c-  Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı: İstismara maruz kalarak travmaya uğrayan çocuklarla ilgili olarak; çocukların fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal gelişimleri ile ilgili, yaş özelliklerini de göz önünde bulundurarak eğitim ve rehabilitasyon programları hazırlamak, çocukların gelişim ve eğitimini düzeylerini belirlemek ve merkez hizmetinden yararlandığı süre içinde izlemek, normal gelişim göstermeyen ve özel eğitime ve özel programlara ihtiyaç duyan çocuklar için diğer meslek elemanları ile işbirliği yaparak özel eğitim ve rehabilitasyon programları hazırlamak ve uygulamak, vakalara yönelik alınacak kararlarla ilgili olarak oluşturulacak komisyonlarda görev almakla sorumludur.

d-  Psikolojik Danışman: Çocuk ve aile ile ilk görüşmeyi yapmak, ihmal ve istismara maruz kalması sebebi ile merkeze intikal eden öğrenci veya bireylerle, kendilerini her yönden güvende hissetmelerini sağlayacak uygunlukta iletişim kurmak, gelen vakaya uygun ölçme aracını uygulamak ve ortaya çıkan sonuca göre gerekli rehberlik ve danışma hizmetini vermek, yaşanılan travma sonrası, normal yaşam psikolojisine dönüş ve travma ile başa çıkma becerilerinin güçlendirilmesi adına gerekli terapötik yaklaşım ve yöntemleri programlamak, uygulamak ve uygulanmasını sağlamak, ihmal ve istismara uğramış çocuğun normal yaşam becerilerinin desteklenmesi amacıyla, çocuğun içinde yaşadığı ve kendisine yakınlığı olan kimselerin uygun şekilde bilgilendirilmesi; gerektiğinde vakanın yararına olacak şekilde işbirliğine gidilmesini temin etmek, özel ilgi ihtiyacı olan vakaların durumlarına uygun rehabilitasyon programları hazırlamak, uygulamak ve değerlendirmek, yapılacak değerlendirme sonrasında ortaya çıkacak duruma göre uygun yöneltme programı hazırlamak ve uygulamaları takip etmek, vakanın gerekli durumlarda daha detaylı müdahale ve tedavisine yönelik olarak hastane, psikiyatri klinikleri, ilgili sağlık ve kamu kurumları ile irtibata geçerek vaka takibini yapmak ve çocuğu merkez dışı yaşantıya en uygun şekilde hazırlamak, alanla ilgili gelişmeleri ve yenilikleri takip etmek; hizmet alanına uygun konuları içeren seminer, panel, konferans vb. eğitim çalışmalarına katılmak; hizmetin daha geniş ve etkili bir alana yaygınlaştırılması amacıyla veli, öğrenci, öğretmen ve topluma yönelik ve eğitim çalışmalarına katılmak, gelen vakaya yönelik alınacak kararlarla ilgili olarak oluşturulacak komisyonlarda görev almakla sorumludur.

e-  Hemşire: Çocuklara sağlıklı aile ortamının hazırlanmasında yardımcı olmak, abla-anne yaklaşımı içerisinde çocukların sağlık ve temizliği ile yakından ilgilenmek, Merkezi’n hijyen koşullarına uygun olması yönünde çalışmaları yapmak, ilk muayene ve tedavi aşamalarında hekime yardımcı olmak ve koruyucu – önleyici hizmetlerin planlanması ve uygulanmasında görev almak, acil vakalarda ilgili hekim veya hastane ile ilişki kurmak, gelen vakalara yönelik alınacak kararlarla ilgili olarak oluşturulacak komisyonlarda görev almakla sorumludur.

f-  Hekim; İhmal ya da İstismar nedeni ile merkeze gelen çocuklara ilk tıbbi muayene ve müdahaleyi yapmak, tıbbi tedavi yöntemlerini belirlemek, ilk müdahalenin ardından gerekli raporları hazırlamak ve gerekli mercilere sunmak, özel tedavi ihtiyacı olan vakaların durumlarına uygun tedavi programları hazırlamak, uygulamak ve değerlendirmek, yapılacak değerlendirme sonrasında ortaya çıkacak duruma göre uygun yöneltme programı hazırlamak ve uygulamaları takip etmek, vakanın gerekli durumlarda daha detaylı müdahale ve tedavisine yönelik olarak hastane, psikiyatri klinikleri, ilgili sağlık ve kamu kurumları ile irtibata geçerek vaka takibini yapmak ve çocuğu merkez dışı yaşantıya en uygun şekilde hazırlamak, alanla ilgili gelişmeleri ve yenilikleri takip etmek; hizmet alanına uygun konuları içeren seminer, panel, konferans vb. eğitim çalışmalarına katılmak; hizmetin daha geniş ve etkili bir alana yaygınlaştırılması amacıyla veli, öğrenci, öğretmen ve topluma yönelik ve eğitim çalışmalarına katılmak, gelen vakalara yönelik alınacak kararlarla ilgili olarak oluşturulacak komisyonlarda görev almakla sorumludur.

g-  Avukat; İhmal ya da İstismar nedeni ile merkeze gelen çocuklara ve ailelerine hukuksal danışmanlık yapmak, maddi durumu yetersiz olan çocuk ve ailelerine yönelik adli yardım için gerekli çalışmaları yapmak, gerektiğinde davalara müdahil olarak katılmak ve hukuki süreci izlemek, gelen vakalara yönelik alınacak kararlarla ilgili olarak oluşturulacak komisyonlarda görev almakla sorumludur.

h-  Emniyet Görevlisi; İhmal ya da İstismar nedeni ile hastanelere ya da merkeze gelen çocukların güvenliğini sağlamak, çocuk şubesine ya da Jandarma Çocuk Koruma Merkezi’ne gelen vakaların adli takibinin yapılması sırasında merkez ile koordinasyon kurulmasını sağlamak, Merkezde yürütülen çalışmalar sırasında yasalara aykırı bir eylemin tespit edilmesi durumunda, bu kişiler hakkında yapılacak adli işlemleri takip etmek, ihmal ya da istismar nedeni ile merkeze getirilen çocuk ve ailelerin ifade işlemlerini yürütmek, görevlerini yerine getirmektedir.

KAYNAKÇA

1.  “Aile İçinde ve Toplumsal Alanda Şiddet” T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları. Bilim Serisi 113, Ankara – 1998

2.  ARAL, Neriman. “Fiziksel İstismar ve Çocuk” Tekışık Veb Ofset Tesisleri, Ankara – 1997

3.  ATAUZ, Sevil. “Kitle İletişim Araçlarında Çocuk İstismarı ve İhmali” Çocuk İstismarı ve İhmali, Çocukların Kötü Muameleden Korunması 1. Ulusal Kongresi, Gözde Repro Ofset, Ankara – 1991

4.  BAYHAN, Pınar. “Sosyal Hizmet Dergisi” Sayı 8, Ankara – 1998

5.  BİLİR, Şule; ARI, Meziyet; DÖNMEZ, Necati; GÜNEYSU, Sibel. “4 – 12 Yaşları Arasında 16.100 Çocukta Örselenme Durumları İle İlgili Bir İnceleme” Çocuk İstismarı ve İhmali, Çocukların Kötü Muameleden Korunması 1. Ulusal Kongresi, Gözde Repo Ofset, Ankara – 1991

6.  BULUT, Işıl. “Genç Anne ve Çocuk İstismarı” Bizim Büro, Ankara – 1996

7.  CILGA, İbrahim. “Türkiye’de Çocuk Hakları Çalışmaları” Cumhuriyet ve Çocuk 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara – 1999

8.  CÜCELOĞLU, Doğan. “İnsan Davranışı – Psikolojinin Temel Kavramları” 2. Basım, Remzi Kitapevi, İstanbul – 1991

9.  DALY, M; WİLSON, M. “Discriminative Parental Soliciute: A Biological Perspective” Journal of Marriage and Family, 1980, V.42

10.  DİRİK, Musa. “Aydın’da Cinsel Suçların Profili” Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Adli Tıp Ana Bilim Dalı Uzmanlık Tezi, Aydın – 2003

11.  ELLİOT, M; BROWNE, K; KİLCOYNE, J. “Child Sexual Abuse Prevention: What Offendes Tell Us” Child Abuse & Neglect, 1995

12.  EPÖZDEMİR, Serhat B; KARATEPE, Mehmet. “Aydın’da Sokakta Çalışan Çocuklar” SHÇEK. Aydın İl Müdürlüğü Yayınlanmamış Araştırma, Aydın – 2003

13.  ERKMAN, Fatoş. “Çocukların Duygusal Ezimi” Çocuk İstismarı ve İhmali, Çocukların Kötü Muameleden Korunması 1. Ulusal Kongresi, Gözde Repro Ofset, Ankara – 1991

14.  İZMİRLİ, Müge; POLAT, Neşe. “Çocuk Forumu Dergisi” Nisan, Mayıs, Haziran Cilt 4, 2001 – 2.

15.  KAĞITÇIBAŞI, Çiğdem. “İnsan, Aile, Kültür” Remzi Kitapevi, İstanbul – 1990

16.  KARS, Özcan. “Çocuk İstismarı: Nedenleri ve Sonuçları” Ankara – 1996

17.  KOŞAR, Nesrin G. “Sosyal Hizmetlerde Aile ve Çocuk Refahı Alanı” Yargıçoğlu Matbaası, Ankara – 1989

18.  KOZCU, Şeyda. “Çocuk İstismarı ve İhmali” Aile Yazıları 3, Birey Kişilik ve Toplum. T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Bilim Serisi: 5/3, Devran matbaası, Ankara – 1990

19.  NAİM, Ali İnan. “Çocuk Hukuku” İstanbul – 1968

20.  ONURSAL, Betül; SAYIATA, Sevgi Usta. “İstanbul Barosu Çocuk Merkezi Yayınları” İstanbul – 2002

21.  ÖZÖN, M. N. “Osmanlı – Türkçe Sözlük” İstanbul – 1983

22.  POLAT, Oğuz. “Tıbbi Açıdan Çocuk Hakları ve Çocuk İstismarı” Cumhuriyet ve Çocuk, 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara – 1999

23.  ŞAHİN, Figen; BEYAZOVA, Ufuk. “Milli Eğitim Dergisi” Temmuz, Ağustos, Eylül – 2001

24.  ULUĞTEKİN, Sevda. “Hükümlü Çocuklarda Yeniden Toplumsallaşma” Ankara – 1991

[1] Prof. Dr. NAİM, Ali İnan; 1968:3

[2] BAYHAN, Pınar; Sosyal Hizmet Dergisi, Sayı 8, 1998:24

[3] BAYHAN, Pınar; Sosyal Hizmet Dergisi, Sayı 8, 1998:24

[4] ARAL, Neriman, Ankara, 1997.

[5] KOŞAR, Nesrin, Ankara 1989. 

[6] BİLİR, Şule, ARI, Meziyet, DÖNMEZ, Necati, GÜNEYSU, Sibel, Ankara, 1991: 45-53 

[7] ATAUZ, Sevil, Ankara, , 1991: 233-243 

[8] KOZCU, Şeyda Ankara, 1990:.379-390

[9] ERKMEN, Fatoş, Ankara, 1991: 163-170 

[10] CÜCELOĞLU, Doğan. İstanbul, 1991.

[11] BULUT, Işıl, Ankara, 1996

[12] BULUT, Işıl a.g.e.

[13] ÜNSAL, 1996:29

[14] ONURSAL, Betül – SAYITA, Sevgi Usta; 2002:7

[15] Aile İçinde ve Toplumsal Alanda Şiddet; 1998:27

[16] Aile İçinde ve Toplumsal Alanda Şiddet; 1998:1

[17] Daly ve Wilson, 1980:277-288; Gelles, 1982:59

[18] Kağıçıbaşı, 1990:39-41

[19] ŞAHİN – BEYAZOVA 2000:90

[20] İZMİRLİ-POLAT; 2001:90

[21] ÖZÖN, M.N. (1983)

[22] POLAT. Oğuz. 2001

[23] POLAT, Oğuz. a.g.e.

[24] POLAT, Oğuz. a.g.e.

[25] ELLİOT, M. BROWNE, K. & KİLCOYNE, J. 1995:19, 579-594

[26] POLAT, Oğuz. a.g.e.

[27] ULUĞTEKİN, Sevda. Ankara – 1991

[28] ULUĞTEKİN, a.g.e.

[29] KAYABEYOĞLU, İlker. İstanbul – 2001

[30] Çalışan Çocuklar Projesi Raporu. Ankara – 2000

[31] Çalışan Çocuklar Projesi Raporu. Ankara – 2000

[32] Çalışan Çocuklar Projesi Raporu. Ankara – 2000

[33] KARS, Özcan. 1996:34

[34] KOŞAR, Nesrin G. 1989:35

[35] DİRİK, Musa 2003:43

 

S.H.U. Derya KURTAY (Koordinatör / İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü)
Doç. Dr. M. Selim ÖZKÖK (ADÜ Adli Tıp A.B.D.)
Psikolog Yasemin ARSLAN BARLIK (İl Sağlık Müdürlüğü)
Av. Meltem YATAĞAN (Aydın Barosu)
S.H.U. Aynur KURTAY (Çocuk Şube Müdürlüğü)
Çoc. Gel. Esin AKMAN (İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü)
Psiko. Dnş. Ahmet VARLIK (İl Milli Eğitim Müdürlüğü)