Created by Neevia Personal Converter trial version есмира ъавадова



Yüklə 4,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/20
tarix05.05.2017
ölçüsü4,8 Kb.
#16611
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20
Мир Мяммяд хан, Мир Якбяр хан, Мир Аббас  хан, Мир Исмайыл хан, 
Бяйим Аьаханым вя Бюйцкханым. 
Юз  дювлятинин  бцтювлцйцнцн  гейдиня  галан  Фятяли  шащ  император 
гошунларынын  Шимали  Азярбайъана  щцъума  кечяъяйиндян  хябяр  тутуб, 
наращатлыг щиссляри кечирмяйя башлады. Гярара эялди ки, Мир Мустафа хан 
кими эцълц бир башчынын щимайясиндя олан гошуну юзцня ъялб етмяк цчцн 
онунла гощумлуг ялагяси йаратмаг мягсядя уйьундур. Она эюря дя юз 
вариси  олан  оьлу  Аббас  Мирзяни  Мир  Мустафа  ханын  гызы  Бяйим 
Аьаханымла  евляндирмяк  гярарына  эялди.  О,  1803-ъц  илин  май  айында 
йцксяк  сявиййяли  шяхсляр  дахил  олмагла  20  няфярдян  ибарят  елчи  тяшкил 
едяряк Мир Мустафа ханын щцзуруна эюндярди. Онларын ичярисиндя башда 
хариъи ишляр назири Мирзя Бцзцрэ хан вя сарайында нцфузлу мювгейи олан 
мцштяид Аьа Мир Фяттащ олмагла, щюрмятли дин адамлары да вар иди. 
Мир Мустафа хан онлары шяряф вя щюрмятля гаршылады. Юз щюкмдарынын 
саламыны чатдырараг Мирзя Бцзцрэ, Мир Мустафа хана инэилис консулунун 
фарс дилиндя йазылмыш рясми мяктубуну тягдим етди. Орада Мир Мустафа 
хана «Сиз хан Ялащязрятляри» кими мцраъият олунур вя дейилирди ки, «Шащ 
щязрятляри гызыныз Бяйим Аьаханымы юз вариси сайылан оьлу Аббас Мирзяйя 
нишанламаг вя щям дя сизинля щярби сазиш баьламаг истяйир. Риъа едирям 
ки, шащяншащын хащишини йериня йетирясиниз. Бу гощумлуг ялагясинин сизин 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
24
щяр икинизя бцтцн мцнасибятлярдя бюйцк файдасы олаъаг. Бахмайараг ки, 
рус  императорунун  сизя  юзэцрлцк  вя  мцстягиллик  бяхш  едяъяйиня  цмид 
едиб, Загафгазийа ханлары кими она тяряф мейл эюстярирсиниз. Амма мян 
сизя  сямими  олараг  Русийа  тяряфя  кечмяйи  мяслящят  эюрмцрям,  чцнки 
онлар  яввял  сизин  башынызы  сыьаллайаъаглар,  сонра  юзляриня  табе  едиб, 
боьараг юз дямир пянъяляри алтында язяъякляр. Сиз бу пянъяляр алтында чох 
зарыйыб, сызлайаъагсыныз, амма инилтиляря щеч ким щай вермяйяъяк. Онда 
сиз юз идарячилийинизи сахламагдан ютрц вердийиниз бу гярарын аьырлыьындан 
азад ола билмяйяъяксиниз.  
Бунунла ялагядар нятиъя олараг сазиши мцдрик мянасы олан бир мисалла 
битирмяйи  ваъиб  билирям:  «Мешянин  йашыл  вя  сых  отла  юртцлмцш  эениш 
яразисиндя, эцнц-эцндян кюкялян даь кечиси вя хам бир ат отлайармыш. Бу 
щейванлар юз араларында мещрибан доланардылар. Лакин кечинин шылтаглыьы 
аты гязябляндирмяйя башлады. Она эюря ки, атла ойнамаг истяйян кечи эащ 
алны  иля  онун  гарнына  бярк  зярбя  вурур,  эащ  да  юн  айагларыны  галдырыб 
онун  цстцня  гойурды.  Бир  сюзля  юз  дяъяллийи  иля  аты  бездириб,  наращат 
едирди.  Буна  эюря  ат  Аллащдан  хащиш  етди  ки,  ону  бу  далашган  кечинин 
ялиндян  гуртармаг  цчцн  бир  инсан  эюндярсин.  Ат  юз  нювбясиндя  бу 
инсанын  бцтцн  тялябляриня  ямял  едяъяк,  тяки  ъаны  бу  кечинин  ялиндян  щя-
мишялик гуртарсын. Бу хащиши тязяъя дейиб гуртармышды ки, бирдян мешядян 
одун шяляси дашыйан бир инсан чыхды. Чямяндя отлайан кечини вя аты эюрян 
инсан,  йцкцнц  йеря  гойуб,  кяндирдян  кямянд  дцзялдяряк  онлара  тяряф 
атды. Адамын йахынлашдыьыны эюрян кечи тез гачыб арадан чыхды, амма ат 
орайа  мыхланмыш  кими  йериндян  тярпянмяди.  Одунгыран  инсан  ъясарятля 
она  йахынлашараг,  кямянди  онун  бойнуна  салды.  Йцкцнц  атын  цстцня 
йерляшдириб, юзц дя минди вя евиня йола дцшдц. Бундан сонра одунчу щяр 
сящяр  тапдыьы  аты  йящярляйиб  мешяйя  одун  гырмаьа  эедир,  даща  сонра 
йцклядийи  одуну  шящяря  сатмаьа  апарырды.  Гыса  вахт  ярзиндя  одунгыран 
бу  киши  эцндя  2  дяфя  шящяря  одун  апарыб  сатараг  хейли  варланды.  Лакин 
чямянликлярдя  йейиб  кюкялян  атын  аьыр  иш  эюрдцйцня  эюря,  яввялки 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
25
кюклцйцндян  ясяр-яламят  галмамышды.  О,  эцнц-эцндян  арыглайырды.  Бу 
заман  ат,  Аллащдан  беля  хащиш  етдийиня  эюря  сящв  етдийини  баша  дцшцб 
пешманчылыг  щиссляри  кечирирди,  амма  артыг  чох  эеъ  иди.  Бир  эцн  чохлу 
одунла йцклянмиш бу атын мешядян шящяря эедян йолда, батаглыгда айаьы 
долашыр. Аьыр йцклц ат ня гядяр чабаласа да ъаныны гуртара билмир. Эцъц 
гуртардыьындан палчыьа йыхылыб, орадаъа юлцр». 
Инэилис елчисинин хябярдарлыгла долу мяктубу бу сюзлярля гуртарды: «Сиз, 
хан  ялащязрятляри!  Ещтийатлы  олун.  Юзцнцзц  язиййятдян  йорулмуш  о 
бядбяхт  атын  кядярли  агибятиндян  горуйун.  Бундан  сонра  нясилляринизин 
эяляъяйи  барядя  дцшцнцн.  Онларын  мящв  вя  бядбяхт  олмасына  йол 
вермяйин.  Щяля  ки,  сиз  саьсыныз,  сизин  гощумларыныз  император 
щюкцмятинин щюрмят вя сайьысындан истифадя едя билярляр, амма сизин юлц-
мцнцздян  сонра  онлар  юз  мцстягиллийини  вя  азадлыьыны  итиряъякляр;  Сизин 
юлкяниз ися зябт олунараг рус чарынын ялиндя ясирляр вя гуллар колонийасына 
чевриляъяк. Юз эяляъяк нясилляринизя йазыьыныз эялсин вя онлары ясарятя дцчар 
етмяйин». 
Инэилис елчисинин мяктубу ханын катиби Ямир Гулубяй тяряфиндян эялян 
гонаглар  вя  сарай  мямурларынын  йанында  уъадан  охундугдан  сонра 
Мирзя  Бцзцрэ  хан,  Мир  Мустафа  хандан  хащиш  етди  ки,  шащяншащын  юз 
вариси Аббас Мирзя иля онун гызы Бяйим Аьаханымын евлянмяляриня етираз 
етмясин.  Щямчинин,  ону  да  диггят  мяркязиня  эятирди  ки,  бу  гощумлуг 
щяр  ики  тяряфя  щярби  сащядя  лазым  эялярся  бир-бириня  кюмяк  етмякдя  чох 
йарарлы олаъаг. Бцтцн иштиракчылар ханы Мирзя Бцзцрэ ханын фикриня гулаг 
асмаьа вя шащын хащишиня разылыг вермяйя чаьырдылар. Шащдан эялян тяклифя 
вя  она  эюстярдийи  етимада  эюря  Мир  Мустафа  хан  юз  разылыьыны  билдириб, 
хейир-дуа  верди.  Сонра  той  цчцн  габагъадан  эюндярилмиш  щядиййяляр 
гябул вя тягдим едилди: гиймяти 800 гызыл маната бярабяр – бир тирмя шал, 
гиймяти 3000 манат олан бир ири брилйант цзцк, гиймяти 4000 манат олан 
бир  ъцт  йарашыглы  брилйант  сырьа,  гиймяти  6000  манат  олан  брилйант 
чярчивяли  гызыл  эцзэц  вя  гиймяти  5  милйон  манат  олан  ири  мирварилярля 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
26
бязядилмиш колйе. Шащы Мир Мустафа хан Талышински иля гощум едиб, щям 
дя  араларында  сцлщ  мцгавиляси  баьлайан  Мирзя  Бцзцрэ  хан  вя  ону 
мцшайият  едянляр  бурада  ики  щяфтя  гонаг  сахландыгдан  сонра  Мир 
Мустафа  хан  тяряфиндян  верилян  мяхфи  эюндяришля  Тещрана  дюндцляр.  Бу 
эюндяришдя Мир Мустафа хан «ону юз дярин щюрмят вя  сядагятиня инан-
дырмаг  мягсядиля  мцгяддяс  Гурана  анд  ичяряк,  араларындакы  сазиши 
позмайаъаьына,  гощумлуг  мцнасибятлярини  нязяря  алыб  она  дахили  вя 
хариъи  дцшмянляря  гаршы  щярби  мясялялярдя  йардымчы  олаъаьына, 
мцгавилянин  бцтцн  тяляблярини  мцгяддяс  тутараг  позмайаъаьына»  сюз 
верирди. 
Йухарыда  адлары  чякилян  али  шяхсляр  Лянкярандан  эедян  кими,  Мир 
Мустафа  хан  вердийи  мцгяддяс  анда  бахмайараг,  габагъадан 
дцшцнцлмцш ишини тяхиря салмадан, баш тутмуш елчилийи вя шащла баьланан 
щярби мцгавиляни ъидди мцзакиря етмяк цчцн тяъили Хан Шурасыны чаьырды. 
Бу  мяшвярятя  о,  катиби  Ямир  Гулубяй  башда  олмагла,  ян  йахын  сарай 
яйанларыны, адлы-санлы ахундлары, нцфузлу вя дювлятли таъирляри дявят едяряк, 
онлара  ашаьыдакы  нитгля  мцраъият  етди:  «Язиз  гардашлар,  Фятяли  шащын 
мяним гызымы юз вариси оьлу Аббас Мирзя иля евляндирмяк истямяси тяклифи 
иля,  щям  дя  киминляся  мцщарибя  олаъаьы  тягдирдя  бир-биримизя  щярби 
сащядя кюмяк эюстяряъяйимиз барядя разылыьа эялмяйимизя бахмайараг, 
фикирляшиб гяти олараг бу гощумлугдан имтина етмяк истяйирям. Она эюря 
ки, о,  мяним гызымла  олан издиваъдан истифадя  едяряк,  истяйир  ки,  мяним 
дя  торпагларымы  юз  яразисиня  бирляшдирсин;  мяним  азадлыьымы  вя 
сярбястлийими  ялимдян  алсын.  Еля  буна  эюря  дя  мян  она  инанмырам  вя 
онун гяддар ниййятиндян ещтийат едирям. Яэяр мян Фятяли шащла гощум-
луьа  разылыг  вермишямся,  буну  габагъадан  дцшцнцлмцш  бязи 
мягсядлярими  щяйата  кечирмяк  цчцн  етмишям.  Бунунла  мян  юз 
цзяримдян 
бцтцн 
шцбщяляри 
узаглашдырараг, 
ону 
мцвяггяти 
сакитляшдирмяк  вя  рус  чарынын  бизя  щимайядарлыг  едяъяйиня  там  ямин 
олмаг  истямишям.  Бу  сябябдян  дя  мян  ян  мцгяддяс  арзуму  щяйата 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
27
кечирмяк  цчцн  депутатлар  щейятини  хащиш  яризяси  иля  Петербурга  – 
императорун  йанына  эюндяряряк,  Талыш  ханлыьыны  рус  чарынын  щимайяси 
алтына эютцрмясини ондан риъа етмяк истяйирям. Бунунла да юзцмцзц Иран 
тящлцкясиндян горумуш олуруг». 
Юз щюкмдарларынын руслары Талыш мащалына дявят етдийини ешидян бцтцн 
иштиракчылар  гязябляниб  бу  йанлыш  фикря  гаршы  чыхдылар.  Ирандан  эюзлянилян 
тяъавцзцн гаршысыны алмаг цчцн император гошунларынын эялмясиня кяскин 
етиразларыны билдирдиляр. Ханын катиби Ямир Гулубяй ися она гаршы кяскин 
дялилляр эятиряряк деди: «Хаинъясиня вя тамащкарлыгла йад вя зяиф халгларын 
торпагларыны  яля  кечирян  вя  милли  щиссляриня  тохунан  рус  чары  юз 
табечилийиндя  чохлу  ъясарятли  вя  горхмаз  ясэярляр  сахлайараг  яразисини 
башга  торпаглар  щесабына  эенишляндирмяк,  бцтцн  мцсялман  дювлят  вя 
ханлыгларыны  юзцня  табе  етмяк  истяйир.  О,  мцщарибяйя  щазыр 
олмамаьымыздан  истифадя  едиб,  бизи  рус  шовинизминин  дямир  пянъяси 
алтында  язиб  йер  цзцндян  силмяк  истяйир.  Юз  динини  арамызда  йаймагла 
бизим  миллятмизи  сыхышдыраъаг.  Буна  эюря  дя  биз  сяня  йалварыб,  хащиш 
едирик,  хан,  ойан  вя  бизим  вятянимизин  мящв  олмасына  изин  вермя,  бизи 
тящлцкяли дцшмянин ялиндян гуртар. Онлар гясбкардылар, бизи ясарят алтына 
алараг,  пул  юдямяйя  мяъбур  едиб,  сыхышдыраъаглар.  Онлар  бцтцн  Талыш 
ханлыьынын бойнуна бойундуруг салаъаг, бунунла сянин дя сярбястлийини 
вя  мцстягиллийини  ялиндян алаъаглар.  Йахшы олар ки,  сизи  мящв  едя  биляъяк 
сийасятиниздян  ял  чякясиниз,  йохса  сонра  эеъ  олаъаг.  Онда  сяня  вя  бизя 
щеч  ким  кюмяк  едя  билмяйяъяк.  Бу  заман  биз  узун  мцддят  чар 
мцтлягиййятинин  айаглары  алтында  инляйяряк,  гызыла  бярабяр  олан 
сярбястлийимизи итиряъяйик». 
Онун  нязяриня  чатдырылан  бцтцн  дялилляря  мящял  гоймайан  Мир 
Мустафа хан дейир: «Руслары мяним дювлятимя она эюря дявят едирям ки, 
бизи  иранлыларын  торпаьымыза  сохулмасындан  горуйуб,  мцдафия  етсин.  Вя 
мян сизи ешитмяк беля истямирям. Щийляэяр вя залым шаща инанмагданса, 
мян «аь чара» даща чох инанырам». 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
28
Мяълиси  баьлы  елан  едяряк хан  буну да ялавя  етди:  «Сиз  бурайа  мяня 
мяслящят  вермяк  цчцн  дейил,  мяним  бу  барядя  гярарымы  билмяк  цчцн 
дявят  олунмушдунуз.  Беля  ки,  мян  щеч  кясин  сийаси  ишляря  гарышмасына 
иъазя вермярям». 
Мир  Мустафа  ханын  нитгинин  тясири  алтында  дилхор  олмуш  вя  щяйяъан 
щиссляри  кечирян  динляйиъиляр,  бу  дцшцнцлмямиш  щярякятиня  эюря  ону 
лянятляйя-лянятляйя евляриня даьылышдылар. 
Юз тялябляринин цстцндя мющкям дуран Мир Мустафа хан, башда оьлу 
Мир    Щясян  хан  олмагла,  юзцнцн  инанылмыш,  ляйагятли,  сяриштяли  вя 
тяърцбяли  адамларындан  10  няфярдян  ибарят  депутат  щейяти  тяшкил  етди. 
Мирзя  Бцзцрэ  ханын  эятирдийи  бцтцн  дяйярли  гызыл  яшйалары  мянимсяди. 
Нявяляринин  дедийиня  эюря  о,  бу  гызыл  яшйалары  Биринъи  Александырын 
ханымы,  императричя  Йелизавета  Александровнайа  тягдим  етмяк  цчцн 
оьлу Мир Щясян хана вермишди. 
Ялляриндя  ханын  тяклифи  вя  чара  тягдим  етмяк  цчцн  йухарыда  адлары 
чякилян гиймятли щядиййялярля бярабяр депутат щейяти 1803-ъц ил ийунун 1-
дя  силащланмыш  атлы  ясэярлярин  вя  нюкярлярин  мцшайияти  иля  Лянкярандан 
Тифлися йола дцшдцляр ки, орадан Петербурга эетсинляр. 
Ханын  императора  цнванладыьы  яризядя,  ондан  Талыш  ханлыьыны  юз 
щимайяси алтына алмаг, онлары Иранын тяъавцзцндян горумаг, халгын азад 
вя  сярбяст  йашамаларыны  тямин  етмяк  хащиш  олунурду.  Депутат  щейяти 
гоншу  Ъавад  ханлыьындан  кечяряк,  кющня  Щаъыгабул  йолу  иля  Тифлися 
эялдиляр.  Бурада  онлар  баш  командан,  эенерал-лейтенант,  кнйаз 
Д.И.Сисйанова  тягдим  олундулар.  Петербурга  ня  мягсядля  эетдикляринин 
сябябини билдикдян сонра щейят цзвляриня щяр ъцр кюмяклик эюстярилмяси вя 
йолда  баш  веря  биляъяк  тящлцкядян  горунмаг  цчцн  Сисйанов  онлара  юз 
идаряси адындан зяманят верян рясми ямри тягдим етди. 
Бир  айлыг  чох  аьыр  вя  цзцъц  йолда  баш  верян  бцтцн  чятинликляря  вя 
тящлцкяйя  бахмайараг,  нящайят,  елчиляр  мцвяффягиййятля  Петербурга 
чатдылар.  Бир  щяфтядян  сонра  онлар  император  I  Александр  тяряфиндян 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
29
илтифатла гаршыландылар. Чар, юз мцяллими вя тярбийячиси алим-педагог, азад 
вя зяиф дювлятляри мцдафия етмяк наминя щяр ъцр зоракылыьын дцшмяни олан 
инсанпярвяр Логарын хейирхащ тясири алтында талышларын хащишини гябул етди. 
Мир  Мустафа  хан  Талышинскийя  йцксяк  сявиййяли  фяхри  фярман  веряряк, 
онун ханлыгда бцтцн  щцгуг  вя  идарячилийини,  сярбястлик  вя  мцстягиллийини 
сахламагла  бярабяр,  Талыш  ханлыьыны  юз  щимайясиня  алды.  Мир  Мустафа 
хана  эенерал-лейтенант  рцтбяси  вериб,  онун  оьлу  Мир  Щясян  ханы  да 
кюнцллц  истяйиня  эюря,  Русийа  щимайядарлыьына  гябул  етди.  Сон  гябул 
заманы  хариъи  ишляр  назириндян  фяхри  фярманы  эютцрян  Талыш  депутатлары 
эерийя  -  юз  вятянляриня  йола  дцшдцляр.  Августун  орталарында  Лянкярана 
чатан депутатлар фяхри фярманы шяхсян Мир Мустафа хана тягдим етдиляр. 
Чарын  Талыш  ханлыьыны  рус  императорунун  мющтяшям  щимайяси  алтына 
алмасы  барядя  ямрини  вя  она  эенерал  рцтбясинин  верилмяси  хябярини  алан 
Хан севинъиндян бюйцк зийафят тяшкил едяряк, орайа  танынан бцтцн варлы 
таъирляри,  сарай  яйанларыны,  дин  хадимлярини  вя  щюрмятли  ахундлары  дявят 
етди.  Депутатларын наил  олдуглары ишин  хош  тяяссцраты алтында юз  севинъ вя 
хошбяхтлийини  эизлятмяйян  хан,  иштиракчылара  мцраъият  едяряк  гцрур  вя 
фярящля  сюйляди:  «гардашлар,  мяним  апардыьым  сийасят  сайясиндя  биз 
щямишялик  Фятяли шащын  щцъумундан азад  олунмушуг.  Бундан  сонра  о, 
гцдрятли  аь  чарын  горхусундан  «юз  узун  бурнуну»  мяним  яразиляримя 
сохмаьа  ъясарят  етмяйяъяк.  Еля  буна  эюря  дя  биз  ращатлыьымызы  вя 
ганунларымызы  позмадан  щяля  узун  мцддят  ямин-аманлыгла  юз  сакит 
щяйатымызы йашамагдан зювг алаъыйыг».  
Бу нитги динлядикдян сонра щамы юз йерляриндян галхыб, тяк-тяк хана 
йахынлашараг  «Талышларын  щяйатында  баш  верян  бу  мцщцм  щадися» 
мцнасибяти иля башчыларыны тябрик едиб, она ъан саьлыьы вя узун-узун илляр 
йашамасыны арзу етдиляр. Анъаг гаш-габаглы вя гязябли олан ханын катиби 
Ямир-Гулубяй  няинки  ханы  тябрик  етди,  щятта  яксиня,  бу  ишлярин  пис 
щадисялярля  нятиъяляняъяйини  щисс  едяряк  пессимистъясиня  сюйляди:  «бизим 
сакит  щяйатымыз  чох  сцрмяйяъяк,  чцнки  биз  дцшцнцлмямиш,  тялясик  вя 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
30
дцзэцн олмайан атдыьымыз аддымымыза эюря, Иранла олан мцщарибялярдян 
бизи  горумаг  цчцн  эюндярилян  император  гошунлары  эяляня  гядяр  шащ 
биздян  интигам  алаъаг.  Сюзсцз  ки,  бу  гошунлар  онлар  цзяриндя  парлаг 
гялябя  чалараг,  сянин  яразилярини,  азадлыьыны  горуйаъаглар.  Амма  сянин 
юлцмцндян сонра, юз эяляъяк нясиллярин вя кяндлиляр щяля узун иллярля рус 
чарынын  мцстямлякячилийи  алтында  зарыйыб,  язиййят  чякяъякляр.  Юз 
щярякятинля  сян  доьма  Вятянини  мящв  едяряк,  ону  эяляъякдя  рус 
императорунун  гуллар  калонийасына  чевирдин.  Онлар  мцсялманлары  даим 
нязарятдя  сахлайаъаг,  цстялик  бизим  динимизи  сыхышдырыб,  юз  динлярини 
йаймаьа башлайаъаглар». 
Русларын  Талыша  дявят  олунмасы  сирр  олараг  сахланса  да,  чох  тезликля 
цстц  ачылды.  Лакин  щеч  ня  олмамыш  кими,  Мир  Мустафа  хан,  хариъи  ишляр 
назири Мирзя Бцзцрэ ханла мяктублашыр вя юз мяктубларында Фятяли шаща 
щюрмят вя ещтирамыны билдиряряк, сямими садиглийини сюйляйирди. Фятяли шащ 
бир  нечя  сябябляря  эюря  Мир  Мустафа  ханын  щийляэярлийиня  вя  хаинлийиня 
фикир  вермирди:  биринъи  –  она  эюря  ки,  4  илдян  артыг  цсйан  галдыран 
Загафгазийа ханлыгларыны йатыртмагла ъидди мяшьул иди. Икинъиси, яминликля 
дцшцнцрдц  ки,  андыны  позан  вя  юз  хяйаняткар  ямялиндян  нятиъя  чыхаран 
хан, юзцня эяляъяк вя онун тяряфиня кечяъяк. Амма о, кобудъасына сящв 
етмиш олду. Буну ашаьыдакы факт сцбут едир: Мир Мустафа ханы шащяншащ 
тяряфиня  истигамятляндирмяк  цчцн  Мирзя  Бцзцрэ  хан  ямиси  оьлу  Сейид 
Казым ханы  Лянкярана эюндяряряк,  цмид  едирди ки,  о  тярс  ямиси оьлуна 
тясир  эюстяриб,  онун  фикрини  дяйишяъяк.  Амма  онун  бу  цмидляри 
мцвяффягиййятля  нятиъялянмяди.  Верилмиш  тапшырыгла,  онлары  барышдырмаьа 
эюндярилян Сейид Казым хан хейирхащ бир гощум вя язиз адам кими хащиш 
вя миннят едяряк, юз ясэярлярини Иран ясэярляри иля бирляшдириб императорун 
гошунларына  гаршы  бирэя  мцбаризя  апармаг  вя  онлары  говараг, 
Загафгазийаны  руслардан  щямишялик  азад  етмяк  фикри  иля  Мир  Мустафа 
хана  мцраъият  етди.  Сейид  Казым  хан  ону  ямин  етмяйя  чалышырды  ки, 
шащяншащ Мир Мустафа хана фяхри фярман веряъяк. Бу фярмана эюря о, юз 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
31
ханлыьыны  ябяди  олараг,  там  сярбяст  сурятдя  идаря  едяъяк.  Бунунла 
бярабяр  онлара  йени  сярщядляр  тяйин  олунаъаг.  Бу  Янзяли  Мордабындан 
(истилиндян  –  Е.Ъ.)  Болгар  чайына  гядяр  олаъаг.  О,  щямчинин  дя  гейд 
едирди  ки,  чар  гошунларынын  бурайа  эялмяси  Загафгазийа  ханларынын 
сярбяст  йашамаларына  вя  фяалиййятляриня  юлдцрцъц  тясир  эюстярмякля  бяра-
бяр, бцтцн мцсялманлары дилсиз-аьызсыз гуллара чевиряъякдир. 
Бцтцн  йухарыда  дейилян  дялилляря  гулаг  асан  Мир  Мустафа  хан  онун 
тяклифини рядд етди вя хащишиндян имтина едяряк деди: «Мян Иран шащынын 
мцстягил бир ханы олмагданса, рус дювлятинин гулу олмаьа щазырам». 
Там мцвяффягиййятсизлийя уьрайан Сейид Казым хан Тещрана гайыдыб, 
щяр шей щаггында Мирзя Бцзцрэ хана мялумат верди, о ися бунлары Фятяли 
Шаща чатдырмалы олду. 
Фятяли  шащ  «тярс  талыш»  иля  барышмаьа  олан  сон  цмидини  итирдийи  цчцн, 
сатгын  Мир  Мустафа  хан  Талышинскини  ъязаландырмагдан  ютрц  тяъили 
Тябризя,  вариси  Аббас  Мирзяйя  тялябнамя  эюндярди.  Бу  ъидди  ямри  алан 
Аббас  Мирзя  Ямянулла  хана  ямр  етди  ки,  юз  ордусу  иля  Талыш  ханлыьына 
дахил  олуб, андыны вя  мцгавилянин  шяртлярини позмуш  Мир Мустафа  Ханы 
дири-дири тутсун вя Тябризя эятириб юлцмя мящкум етсин. 
Мир  Мустафа  хан  Ямянулла  ханын  башчылыг  етдийи  Иран  гошунларынын 
гаршысыны алмаг мягсядиля оьлу Мир Щясян ханын рящбярлик етдийи гошуна 
ямр вериб йола салыр. Юзцнцн эюзлямядийи анда башынын цстцнц алыб, ясир 
эютцрцлмясиндян  ещтийат  едян  Мир  Мустафа  хан  игамятэащыны  шящяр 
галасындан  дяниз  кянарында  йерляшян  Эамышаван  кяндиня  кючцрцр.  О 
шяргдян  Хязяр  дянизи,  гярбдян  Эамышаван  эюлц,  ъянубдан  ися  эюл  иля 
дянизи бирляшдирян каналла ящатя олунмушду. Бу каналы хан чякдирмишди. 
Онун кянары иля торпагдан щцндцр бянд тикдиряряк, еля бир кечилмяз гала 
дцзялтмишди ки, щяр ъцр дцшмян щцъумларындан горуна билсин. 
Иран гошунларынын гаршысыны алмаг цчцн Мир Щясян хан дюйцшчцляри иля 
Ямянулла хана мцгавимят эюстярмяк истяйирди. Ики дцшмян гошунларынын 
гаршылашмасы  нятиъясиндя  чох  кяскин  вя  ъидди  бир  дюйцш  олду.  Эцн 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
32
чыхандан  батана  гядяр  давам  едян  бу  дюйцш  талышлар  цчцн  чох 
уьурсузлугла нятиъялянди. Ъясурлугла мцгавимят эюстярмяляриня бахма-
йараг,  онлар  Иран  гошунлары  тяряфиндян  мяьлубиййятя  уьрайыб,  юз 
рящбярляри  Мир    Щясян  ханла  бирликдя  биабырчы  юлцмдян,  дцшмян 
тягибиндян гачараг Эирдяни кяндиндя эизляндиляр. Бурадан да гайыгларла 
Мир  Мустафа  ханын  онларын  саь-саламат  эери  дюнмясини  эюзлядийи  вя 
мцдафияси тяшкил олунмуш Эамышаван кяндиня эялдиляр. Горхудан щяряси 
бир  тяряфя  гачмаьа  мяъбур  олан  ясэярляр,  бир-бир  топланыш  мянтягясиня 
йыьылыб,  император  гошунларынын  кюмяйи  иля  йенидян  Ямянулла  хан 
цзяриндя  гялябя  газанмаг  истяйирдиляр.  Лакин  биляндя  ки,  Сцлейман  хан 
вя  Ибращим  хан  щяр  биринин  ихтийарында  5000  сярбаз  олмагла  Муьан 
тяряфдян  башлайыб,  Эамышавандан  кечмякля  Лянкярана  доьру  эялирляр. 
Мир  Мустафа  хан  аиляси,    ясэярляри  вя  бцтцн  сакинляри  иля  Эамышаван 
кяндиндян чыхыб, Сара адасына кючдц. Йахынлашан тящлцкядян горунмаг 
цчцн бу йеэаня дцшцнцлмцш чыхыш йолу иди. 
Мир  Щясян  хана  вя  онун  гошунларына  юлдцрцъц  зярбя  вуран 
мяьлубедилмяз  сяркярдя  Ямянулла  хан  тянтяняли  сурятдя  Лянкяран 
галасына  дахил  олду.  Онлары  бурада  башда  аьсаггаллар  вя  ахундлар 
олмагла  йерли  сакинляр  дуз-чюрякля  гаршылайыб,  галанын  ачарларыны  она 
тягдим  етдиляр.  Хан  сарайында  халчаларла  бязядилмиш,  тямиз,  сялигяли  вя 
дябдябяли  бир  отаг  айрылды.  Бу  отаг  гызыл  эцллярля  вя  щюрцйя  бянзяр  сар-
машыгларла  сцслянмишди.  Она  вя  онун  ордусуна  айры-айрылыгда  йемяк-
ичмяк  верилди.  Беля  црякдян  эюстярилян  гонагпярвярлийя  бахмайараг, 
Ямянулла  хан  бцтцн  эянъ  оьланлары  щябс  едиб,  Ярдябиля  вя  Ряштя 
эюндярди.  Орта  вя  йашлы  няслин  нцмайяндялярини  юз  ханларынын  йанына 
гачыб  эетмямяляри,  щям  дя  онларын  юз  дцшцнъясиз  вя  инадкар  ханларыны 
йеэаня шаща гаршы чыхмасынын гаршысыны ала билмямякдя эцнащландырараг 
ъязаландырыб,  едам  етдирирди.  Бу  мцщарибядя  кцллц  мигдарда  талыш 
ъамааты  гырылды,  чохлу  ушаглар  йетим,  гадынлар  ися  дул  галдылар.  Бцтцн 
бунлар  инсани  щисслярини  итирмиш  Ямянулла  ханын  гяддарлыьындан  иряли 
Created by Neevia Personal Converter trial version
 http://www.neevia.com

 
33
эялирди. О, Мир Мустафа хана олан бюйцк кин вя гязябини, щейфини йазыг 
вя бядбяхт кяндлилярдян чыхды.  
Сцлейман хан вя Ибращим хан юз дястяляри иля Гаъарлы Мустафа ханын 
рящбярлийи  алтында  1812-ъи  ил  ийунун  1-дя  бош  галмыш  Эамышаван 

Yüklə 4,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin