Çukurova üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İKTİsat anabiLİm dali

Yıllar 
Yeni  Şube  İştirak  Toplam 
2003 
2004 
761 
1.615 
23 
62 
175 
459 
959 
2.136 

---

 
 
161 
 
Uygulamada,  aşağıda  belirtilecek  model  ve  değişkenler  çerçevesinde  Türkiye 
ekonomisine  ait  1950  ile  2004  yılları  arasındaki  54  yıllık  döneme  ilişkin  yıllık  veriler 
kullanılacaktır.  Çalışmada  aynı  model  ve  değişkenlere  ait  üçer  aylık  verilerin  dahil 
olduğu  bir  başka  uygulama  çalışması  daha  yapılması  hedeflenmesine  rağmen,  fiili 
DYY’lere  ilişkin  1990  öncesi  yıllara  ait  üçer  aylık  verilere  ulaşılması  mümkün 
olmamıştır.  1990  ile  2004  yılları  arasındaki  14  yıllık  döneme  ait  üçer  aylık  verilerle 
yapılacak  bir  uygulamada  uzun  dönemli  olarak  ortaya  çıkabilecek  olan  bir  büyüme 
olgusunun    test  edilmesinin  iktisadi  olarak  anlamlı  olmayacağı  düşüncesiyle 
vazgeçilmiştir. 
Uygulamada  teknik  olarak  Makkı  ve  Somwaru  (2004)’nun  çalışmalarında 
kullandıkları iki aşamalı en küçük kareler tekniğinin kullanılması düşünülmektedir. Baz 
alınan bu çalışmada SUR tekniğinin de  kullanılmış olmasına karşın bu çalışmada SUR 
yöntemi  yatay  kesit  bir  çalışma  olmaması  nedeniyle  kullanılamayacaktır.      Dolaylı  en 
küçük  kareler  ve  araç  değişkenler  yönteminin  bir  uzantısı  olarak  kabul  edilen  bu 
yöntemin  tercih  edilmesinin  nedeni,  bazı  durumlarda  büyüme  oranı  ile  DYY’ler, 
ekonomideki  gelişmelerden  (piyasa  yapısındaki  değişmeler,  kurumsal  değişmeler, 
yatırım  ortamının  iyileştirilmesi,  dış  ticaret  düzenlemeleri,  vergi  düzenlemeleri  gibi  ) 
eşanlı  olarak  etkilenebilmektedirler.  Bu  durumda,  büyüme  oranı  (GROWTH)  ile 
doğrudan  yabancı  sermaye  yatırımları oranı (DYY) arasında  bir  içsellik  (endogeneity) 
sorunu ortaya çıkabilmektedir. Bu sorun, sıradan  en küçük kareler tahminlerinden elde 
edilen  katsayıların  yanlı  ve  tutarsız  olmasına  neden  olmaktadır.  Bu  sorunu  gidermek 
amacıyla,  iki  aşamalı    en  küçük kareler  yöntemi (2-EKK) kullanılacaktır. Uygulamada 
kullanılan  model  dahilinde  içsellik  sorununun  oluşup  oluşmadığı,  Hausman  (1978) 
tarafından önerilen sınama ile test edilecektir. İki aşamada gerçekleştirilen bu sınama şu 
şekildedir: 
İlk  olarak,  DYY  ile  bağlantılı,  ancak  ana  modelin  hata  terimlerinden  bağımsız 
araç 
değişkenlerin 
belirlenmesi 
gerekir. 
Bu 
araç 
değişkenler 
( 1),
( 1),
( 1),
( 1)
DYY
DXM
DGI
DLNP
-
-
-
-
ve 
( 1)
DVERGİ
- ’dir.  Tablo  1’de  araç 
değişkenler  de  kullanılarak  SEK  uygulaması  yapılmıştır.  Buradan  elde  edilen  hata 
terimi,  büyüme  oranının  (GROWTH)  bağımlı  değişken  olduğu  asıl  modele  katılarak, 
yeniden  bir  SEK  tahmini  yapılmıştır.  Bu  tahmin  sonuçları,  tablo  2’de  yer  almaktadır. 
Tabloya  göre,  birinci  regresyonda  (yani  araç  değişkenlerden)  elde  edilen  ve  ikinci 
regresyonda  bir  araç  değişken  gibi  kabul  edilen  hata  teriminin  %5  düzeyinde  anlamlı 
olduğu  görülmektedir.  Bu  durum,  ikinci  regresyondaki  modelin  bir  içsellik 

---

 
 
162 
 
(endogeneity)  problemi  taşıdığını  göstermektedir.  Böyle  bir  durumda  SEK  tahminleri 
yanlı  ve tutarsızdır. Büyümeyi  açıklayan modeli  iki aşamalı EKK  ile tahmin etmek, bu 
sorunu ortadan kaldıracaktır.