Çukurova üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İKTİsat anabiLİm dali

Tablo 3.8 Uygulamada Kullanılan Değişkenler Arasındaki Granger Nedensellik 
Sınaması Sonuçları 
 
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
DLNH
→DGI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
* 
 
 
 
 
DGI
→DLNH 
 
 
 
 
 
 
** 
** 
 
 
*** 
** 
 
 
** 
DLNP
→DGI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DGI
→DLNP 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DVERG
İ→DGI 
 
 
 
 
 
 
 
 
** 
* 
 
 
 
 
 
DGI
→DVERGİ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DXM
→DGI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DGI
→DXM 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DYY
→DGI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DGI
→DYY 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GC
→DGI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
** 
* 
 
 
 
 
DGI
→GC 
 
 
 
 
 
 
 
** 
** 
 
 
 
 
 
 
GROWTH
→DGI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DGI
→GROWTH 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
YAT
→DGI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
* 
 
DGI
→YAT 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DLNP
→DLNH 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DLNH
→DLNP 
 
 
 
 
** 
** 
** 
*** 
*** 
** 
* 
* 
* 
 
 
DVERG
İ→DLNH 
* 
 
 
 
 
 
 
 
** 
** 
* 
 
 
 
 
DLNH
→DVERGİ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DXM
→DLNH 
* 
* 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DLNH
→DXM 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DYY
→DLNH 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DLNH
→DYY 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GC
→DLNH 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DLNH
→GC 
* 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GROWTH
→DLNH 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DLNH
→GROWTH 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
YAT
→DLNH 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DLNH
→YAT 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
DVERG
İ→DLNP 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DLNP
→DVERGİ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DXM
→DLNP 
 
 
* 
 
* 
 
 
** 
*** 
** 
** 
** 
* 
* 
 
DLNP
→DXM 
*** 
*** 
** 
* 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DYY
→DLNP 
 
 
* 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DLNP
→DYY 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GC
→DLNP 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DLNP
→GC 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GROWTH
→DLNP 
* 
* 
* 
*** 
** 
** 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DLNP
→GROWTH 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
YAT
→DLNP 
*** 
** 
** 
** 
** 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DLNP
→YAT 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DXM
→DVERGİ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DVERG
İ→DXM 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
171 
 
Tablo 3.8.’in Devamı
 
DYY
→DVERGİ 
 
 
 
 
 
 
 
** 
** 
** 
** 
** 
* 
* 
** 
DVERG
İ→DYY 
* 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GC
→DVERGİ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DVERG
İ→GC 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GROWTH
→DVERGİ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DVERG
İ→GROWTH 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
YAT
→DVERGİ 
 
 
** 
* 
* 
 
* 
 
 
 
 
 
 
 
 
DVERG
İ→YAT 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DYY
→DXM 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DXM
→DYY 
 
* 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GC
→DXM 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DXM
→GC 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GROWTH
→DXM 
 
*** 
** 
** 
*** 
*** 
*** 
*** 
*** 
** 
* 
*** 
*** 
** 
** 
DXM
→GROWTH 
 
 
 
 
 
 
** 
 
** 
 
 
 
 
 
 
YAT
→DXM 
 
 
* 
* 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
*** 
DXM
→YAT 
 
 
 
 
 
 
** 
** 
** 
** 
 
* 
 
 
 
GC
→DYY 
 
 
** 
* 
 
 
 
* 
 
 
 
 
* 
* 
*** 
DYY
→GC 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GROWTH
→DYY 
 
 
* 
 
 
 
** 
** 
** 
** 
* 
 
 
 
 
DYY
→GROWTH 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
YAT
→DYY 
 
 
* 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
DYY
→YAT 
* 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GROWTH
→GC 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GC
→GROWTH 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
YAT
→GC 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
** 
* 
*** 
** 
* 
 
GC
→YAT 
* 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
YAT
→GROWTH 
** 
* 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
GROWTH
→YAT 
* 
 
* 
* 
* 
*** 
** 
** 
** 
** 
 
 
** 
** 
*** 
 
3.6.3.3.  İki  Aşamalı  En  Küçük  Kareler  Tekniği  İle  Türkiye  Ekonomisi  Üzerinde 
Gerçekleştirilen Ekonometrik Uygulama Sonuçları 
 
Gregoria,  Lee  ve  Borenzstein  (1998)  ile  Makkı  ve  Somwaru  (2004)’nun 
çalışmalarında  türettikleri  türettikleri  değişkenlerin  baz  alındığı  bu  çalışmada    ilgili 
değişkenlere  yönelik    yapılan  HAUSMAN  sınamasında  değişkenler  arasında  içsellik 
problemi  varolduğunu,  bu  nedenle  iki  aşamalı  en  küçük  kareler  tekniğinin 
kullanılmasına karar verilmiştir.  
 
Bu bölümde ise, 1950-2004 dönemine ilişkin yıllık verileri kullanılarak, üç farklı 
model için Türkiye’ye fiili olarak gelen DYY’lerin yurtiçi yatırımlar, beşeri sermaye ve 
dış ticaret üzerine olan etkileri neticesinde ülkenin ekonomik anlamda  büyümesinde ne 
yönde bir etki yarattığı araştırılmak istenmektedir.Kullanılan modeller: 
  
Model I:
0
1
2
3
4
:
Growth
DYY
DXM
DLNH
TYAT
b b
b
b
b
+
+
+
+
 
Model I’de kullanılan araç değişkenler: 
,
,
,
,
( 1)
DVERGİ DLNP GC Gİ DYY
-  

---

 
 
172 
 
Model II:
0
1
2
3
4
5
6
7
8
*
*
*
Growth
DYY
DXM
DLNH
GC
TYAT
DYY DLNH
DYY DXM
DYY TYAT
b
b
b
b
b
b
b
b
b
=
+
+
+
+
+
+
+
+
  
Model II’de kullanılan araç değişkenler: 
,
,
,
( 1),
( 1),
( 1),
( 1),
( 1),
( 1)
Gİ DVERGİ DLNP DYY
DXM
GC
TYAT
DLNH
GRO
-
-
-
-
-
-  
 
 
Model III:
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
:
*
*
*
Growth
DYY
DXM
DLNH
GC
DGİ
TYAT
DYY DLNH
DYY DXM
DYY TYAT
DLNP
DVERGİ
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
 
Model III’de kullanılan araç değişkenler: 
( 1),
( 1),
( 1),
( 1),
( 1),
( 1),
( 1),
*
( 1),
*
( 1),
*
( 1),
( 1),
( 1)
GROWTH
DYY
DXM
TYAT
DVERGİ
DGİ
GC
DYY DLNH
DYY DXM
DYY TYAT
DLNP
DLNH
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
 
Model  І  ve  ilgili  araç  değişkenler  çerçevesinde  yapılan  regresyon  analizinde  
DYY’lerin  doğrudan  etkisi  olarak  nitelendirilen  sermaye  birikimi  vasıtasıyla  ekonomik 
büyüme üzerinde  yaratacağı  etki araştırılmaktadır. Model II ve Model III’ün kullanılarak 
yapılacağı  regresyon  analizinde  ise 
*
DYY DXM   açıklayıcı  değişkeni  ile,  DYY’lerin 
ülkenin  dış  ticareti  üzerindeki  etkisi,  yani  ülkeye  gelen  DYY’lerin  ülkenin  ihracatında  mı 
yoksa,  daha  çok    ithalatında  mı  artış  yarattığı  ölçülmeye  çalışılacaktır. 
*
DYY DLNH  
değişkeni  ile  DYY’lerin  ülkelerinden  getirdiği  yetişmiş  insan  gücü  ve  yeni  üretim 
teknikleri vasıtasıyla ev sahibi ülkeninin beşeri sermaye stoğunda artış yaratarak teknolojik 
yeniliklerin ülkeye yayılmasında etkili olup olmadıkları test edilecektir. Son derece önemli 
değişkenlerden  bir  diğeri  de 
*
DYY TYAT   ‘dır.  Çünkü  bu  değişken    ile  ev  sahibi  ülkeye 
gelen  DYY’lerin  yurtiçi  yatırımlar  üzerinde  tamamlayıcılık  mı,  yoksa  ikame  etkisi  mi 
yarattıkları test edilmektedir. Aslında  bu değişken 
*
DYY DXM  değişkeni  ile de  yakından 
ilgilidir. Çünkü  ihracat amaçlı olarak ev  sahibi ülkeye gelen DYY’lerin ara  mallarını  yurt 
dışından  ithal  etmek  yerine  yurtiçi  firmalardan  karşılamaları  halinde  DYY’ler  ile  yurtiçi 
yatırımlar  arasında  tamamlayıcılık  ilişkisi  söz  konusu  olacaktır.  Özellikle  bu  üç 
değişkendeki  olumlu  gelişme  DYY’lerin  ev  sahibi  ülkenin  ekonomik  büyümesi  üzerinde 
olumlu etki yaratacaktır. 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
173