DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI Sümsüx1 I (İrəvan, Vedi, Zəngibasar) – sırtıq, veyl, veyl
gəzən, sülənən
Sümsüx1 (Çəmbərək) – qapı-qapı gəzib yem axtaran, sahib-
siz it sümsürük (Qafan) sırtıq (7, səh. 340)
Nümunələri nəzərdən keçirdikdə aydın olur ki, bir yerə qoşun
çəkilərkən əsgərlər hər yerə soxulur, insanları incidir. Sülənən
insan da hər yerə burnunu soxur, digərlərini incidir. Görünür,
dialektlərdə işlənən sülənmək sözü də məhz bu səbəbdən yaran-
mışdır.
Sın. Sın sözü sınmaq, qırılmaq mənasında Irık Bitik
abidəsində 11-ci sütunda işlənmişdir.
Bu söz haqqında Əlisa Şükürlü yazır: “sı sözü qədim türk
dilində dəyişmək, təhrif etmək mənasını ifadə edir. Azərbaycan-
türk dilində həmin söz dəyişmək, təhrif etmək mənasında sözü
sındırmaq və ya kiminsə sözünü sındırmaq (yəni rədd etmək) fra-
zeoloji birləşməsində tərkibində sındırmaq şəklində qalmışdır”
(11, səh. 69) Ə.Şükürlü bu sözü sı şəklində versə də abidədə bu
abidə sın formasında işlənmişdir. Dialekt və şivələrimizdə sınsıt-
max şəklində işlənir:
Sinsitməx1 (Gədəbəy) – qorxutmaq. (6, səh. 439)
Sinsiməx1 (İrəvan, Vedi, Zəngibasar) – inamını itirmək.
Sinsitməx1 (Çəmbərək) 1. qurutmaq, 2 qorxutmaq, utandır-
maq, əziyyət vermək (7, səh. 333).
Fikrimizcə, Ə.Şükürlü də sı sözünün müasir dövrdə işlənən
mənasını izah edərkən məhz sonuncu mənanı yəni utandırmaq,
əziyyət vermək mənasını nəzərdə tuturdu.
Soruğ – soruğ sözü səs-soraq, xəbər, soraq, şöhrət; kü-soruğ-
san-şöhrət anlamında Suci abidəsində 4-cü sütunda işlənmişdir.
Soruğ sözü dialekt və şivələrimizdə bir qədər fərqli mənada
işlənmişdir. Nümunələrə diqqət yetirək: sorasıx: soraşıx eləməx1
(Ağdaş, Kəlbəcər) – soraqlaşmaq, soraq eləmək.
