DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI kimi hadisələr çox olur. (M.İbrahimov) Bu nümunələrlə də biz
bu һər iki dövr arasında olan, yuxarıda qeyd etdiyimiz qoşmaları
müqayisə etmiş oluruq.
Adın- Orxon-Yenisey yazılı abidələrinin lüğət tərkibində
işlənən bu sözü başqa, ayrı qoşmaları kimi tərcümə edə bilərik.
Yalnız qədim uyğur yazılarında rast gəlinən bu söz qoşma
vəzifəsində işlənir. Bu halda adı-n sözü özündən əvvəlki adı yer-
lik, çıxışlıq hal görümü ilə idarə edir və fərqləndirmə mənasını
bildirir. Muntada adın takı öni içkü yox. - Bundan başqa daha
yeməkləri-içməkləri yox idi. (l. AJ 610.16) Azu olardın adıtı.
Məgər onlardan başqa (l. Uig II 45) Bu qoşmanı müasir qram-
matikamızdakı qoşma ilə müqayisə etdikdə görürük ki, hazırda
işlənən qoşma ilə tamamilə eyni məna verir. Qapıda bizdən başqa
dörd-beş çoban da var idi. (A.Şaiq) Hələ ki, latlütü üstümüzə qal-
dırmaqdan başqa bir fayda verməyiblər. (M.İbrahimov) Yuxarıda
qeyd etdiyimiz cümlələrdə bu qoşmanın işlənmə məqamlarını və
müqayisəsini görürük.
Bərü qoşması: Bu qoşma Orxon-Yenisey yazılı abidələrinin
lüğət tərkibində iş və hərəkətin zamanını, davamiyyətini,
bəzən də miqdarını bildirir. Bərü zərfinin qoşma vəzifəsində
işlədilməsinə yalnız uyğur yazılarında rast gəlmək mümkündür.
Bu qoşma burada çıxışlıq halla işlənən sözlərə qoşulur Antaddata
bərü. O vaxtdan bəri. Bastın bərü adakka təgir oxıtım. (l. Man
1. 30, 24) Bu qoşma müasir Azərbaycan dilinin lüğət tərkibində
ancaq zaman məzmunu ifadə edir. Bayaqdan, srağa gündən,
dünəndən, axşamdan, o vaxtdan, illərdən və s. kimi sözlərə qoşu-
lur. Məsələn: Dünəndən bəri sənin hərəkətlərinə tamaşa eləyirəm.
(Î.Hüseynov). Tanıdığım ilk gündən bəri Camalı bu kökdə, bu
düşkünlükdə görməmişdim. (M.İbrahimov)
Kisrə - Bu qoşma müasir Azerbaycan dilinin lüğət tərkibinə
sonra qoşması kimi tərcümə olunur və çıxışlıq hala qoşulan, za-
