D. R. Djurayev, A. A. Turayev, sh sh. Fayziyev, B. A. Hikmatov

Ionlar 
kiritish 
usuli.
 
Kiritiladigan 
kirishma 
atomlari 
dastavval 
ionlashtiriladi, so’ngra bu ionlarni katta (bir necha kilovolt chamasidagi) 
kuchlanishli elektr maydonda tezlashtiriladi, shunda ular kristall plastinasiga kira 
oladigan bo’ladi.
 
Bu usul ionlar tokini va nurlash vaqtini nazorat qilish orqali kiritilayotgan 
kirishmani aniq hamda takrorlanuvchi miqdorda kiritish, ionlarning kirish 
chuqurligini tayinlash va boshqa bir qancha afzalliklar imkonini beradi. 
Kirishmaning ionlari yarim o’tkazgich kristalli panjarasiga kira borib ikki 
ko’rinishda o’z energiyasini yo’qota boradi. Birinchi holda ion kristall atomiga 
urilib, uni tugundan tugunlar orasiga ko’chirib, Frenkel nuqsoni hosil qilishi, 
ko’chirilgan atom, agar iondan katta energiya olsa, yana boshqa atomlarni o’z 
tugunidan urib chiqarishi mumkin. Bu to’qnashishlar ionning yo’lida tuzilishi 
buzilgan sohalar-klasterlar (o’lchami (
) vujudga keltiradi. 
Ionlar oqimi yetarlicha katta bo’lganda klasterlar qo’shilishib makroskopik amorf 
sohalar hosil qilishi ham mumkin. 
Ikkinchi holda ionlar kristall atomlari-elektronlari bilan ta’sirlashadi va o’z 
energiyasini atomlarni ionlash yoki g’alayonlashga sarflaydi. Ionlarni kiritish 
jarayonini q zaryadIi ionning U kuchlanish ta’sirida olgan E=qU energiyasi, 
ionlarning atomlarni ionlash karrasi, q=It nurlash dozasi (I-ionlar toki zichligi. t- 
vaqt) tavsiflaydi. 
Tezlashtirilgan ionlarni kristallarga kiritish turli nuqsonlami keltirib 
chiqarishi mumkin. Boz ustiga bu nuqsonlarning zichligi katta bo’lib ketganda 
sirtiy qatlamda kristall tuzilishining buzilishi (amorflanish) sodir bo’lishi mumkin.

---

167 
Kristallni muayyan vaqt davomida qizdirib, sirtiy nuqsonlarni yo’q qilish 
(kuydirish) mumkin. Masalan, germaniyda 400-500°C da, kremniyda 600-700°C 
da amorflangan sirtiy qatlam qayta kristallanadi, kirishma atomlari tekis 
taqsimlanadi, faollashadi.