D tashmuxamedova

Yüklə 5,5 Mb. səhifə 132/139 tarix 13.12.2023 ölçüsü 5,5 Mb. #176243

Бюджет ғазна ижроси n

Bu səhifədəki naviqasiya:

• Audio yig‘imlar 13 Departamentlar
• Davlat sog‘liqni saqlash muassasalari 23.2%
• Kapital xarajatlar 168 mintaqaviy axborot
• G‘aznachilikning yagona hisobraqami 580
• Harbiy pensionerlar Pensiya
• 486362 Boshqa to‘lovlar
• A guruhi

1194

Davlat byudjeti	870	Kommunalar	38.4%
Mahalliy hokimiyat organlari byudjeti	366	Davlat tashkilotlari	11.9%
Audio yig‘imlar	13	Departamentlar	19.9%
Ijtimoiy yig‘imlar	31	Mintaqalar	6.6%
		Davlat sog‘liqni saqlash muassasalari	23.2%
Davlat xarajatlari	2055	Bosh g‘aznachilar	108ta
Joriy xarajatlar	1887	G‘aznachilar	3800 ta

¹³⁴ Практика государственного управления во Франции: Государственной казначейство. Сборник документов Франко- Россиеского сотрудничиство №8. с. 19.

Kapital xarajatlar	168	mintaqaviy axborot markazlarida 58 000dan ortiq xodim	30ta
G‘aznachilikning yagona hisobraqami	580	Pensionerlar soni	2227404
		Harbiy pensionerlar
Pensiya to‘lovlari	198		486362
Boshqa to‘lovlar	432	Boshqa pensionerlar
			1741078

Frantsiyada g‘aznachilik tizimi 1998-yildan talab darajasida kasb xodimlarini tayyorlashga yo‘naltirilgan kadrlarni tayyorlashni modernizatsiyalash amalga oshirildi. Xodimlar guruhlarga qarab taqsimlandi:

A guruhi: rahbarlik funksiyalarini bajarishga tayyorlanayotgan darajali (litsenziyaga ega) davlat xizmatchilari;
B guruhi: o‘rta maxsus ma’lumotga ega, o‘rta rahbarlik funksiyalarini bajarishga tayyorlanayotgan davlat xizmatchilari;
S guruhi: maxsus kasb ma’lumoti to‘g‘risida diplomga ega davlat xizmatchilari.
Frantsiyada g‘aznachilik tizimi orqali Markaziy Hukumat va mahalliy hokimiyat organlarining xarajatlariga mablag‘ o‘tkazilayapti. Frantsiya Hukumati qo‘yidagi asosiy yo‘nalishlar bo‘yicha davlat xarajatlarini amalga oshirishning strategik rivojlanish siyosatini o‘tkazmoqda:

1. 
   Hokimiyat boshqaruvidagi nomarkazlashtirish (detsentralizatsiya).
   
2. 
   Davlat G‘aznasi Bosh Boshqarmasi tomonidan g‘aznachilik operatsiyalarini o‘tqazish vaqtini qisqartirish.
   

G‘aznachilikda (xavfli bo‘lgan) operatsiyalarni, masalan, xarajatlarning ayrim yo‘nalishlari davlat xaridlari, dotatsiyalar, subvensiyalar kabi katta miqdordagi xarajatlarni tanlab nazorat qilinishiga e’tibor qaratiladi. Bugungi kunda davriy va kam miqdorda bo‘lgan to‘lovlar (~ 100-200 Yevro) amalda

nazoratga olinmaydi. Lekin barcha to‘lovlar faqat mahsulotlar qabul qilingandan keyin amalga oshiriladi. Byudjet ijrosi bo‘yicha ish vaqti aniq belgilandi. Mahalliy hokimiyat organlari xarajat operatsiyalarini o‘tkazish to‘la davri hisobvaraqasidagi mablag‘larni qabul qilingan paytdan kassali xarajat qilish paytigacha bo‘lgan davr – 11ish kuni. Markaziy hukumatning xarajat operatsiyalarini o‘tkazishning to‘la davri – 8 kun. Muddatlarni jiddiy qisqartirish markaziy hukumat amaldorlariga bog‘liq. Davlat xaridlari uchun Yevropa birlashmasi tomonidan direktiv tarzda 45 kun muddat qo‘yilgan.

3. 
   Byudjet va hisobot ma’lumotlarini tayyorlash.
   

Markaziy Hukumatining daromadlari va xarajatlarini hisobga olishi Frantsiya Davlat G‘aznasining 3500 ta bo‘limlari tomonidan amalga oshirilmoqda. Jami Frantsiya markaziy hukumati va mahalliy hokimiyat organlarining byudjet tashkilotlari soni 110 mingga teng. Barcha ma’lumotlar har kuni Markaziy ro‘yxatga olish agentligiga (ASST) tushadi.
Quyidagi davriy hisobotlar mavjud:

• 
  yillik “ochiq” hisobot;
  
• 
  Frantsiya Iqtisod, moliya va sanoat vaziriga beradigan kundalik operativ hisobot,
  
• 
  Frantsiya Iqtisod, moliya va sanoat vazirlik boshqaruviga hamda parlamentga taqdim qiladigan choraklik hisobot.
  

4. 
   Konsalting
   

G‘aznachilik amaldorlari byudjet tashkilotlari va mahalliy hokimiyat organlarga moliyaviy konsultantlar bo‘lib chiqadi. Ular beradigan maslahatlar byudjet ijrosi protseduralari, soliq maoshlariga tegishli 7000ga yaqin rasmiy maslahatlar berildi. Moliya sohasidagi mutaxassislar bilan ta’minlash jiddiy muammolarga ega bo‘lgan Frantsiyada 36 ming kommunalar mavjudligini nazarga olgan holda, shu konsultantlar byudjetning huquqiy munosabatlari subyektlari uchun juda ham muhimdir. Buning uchun informatsion texnologiyalardan unumli ravishda foydalaniladi. Ikkita ixtisoslashtirilgan dastur mahsulotlari hamda Frantsiya Davlat G‘aznasining ommabop sayti mavjud.
Frantsiya Davlat G‘aznasi uchun mazkur konsultantlar prinsipial ahamiyatga ega, chunki mahalliy hokimiyat organlari byudjetni bajarish jarayonida xosil bo‘ladigan noqonuniy holatlar uchun Frantsiya Davlat G‘aznasining amaldorlari ma’muriy va jinoiy javobgarlikka tortiladi.

5. 
   Umumiy mablag‘larni va jamg‘armalarni boshqarish
   

Frantsiya Davlat G‘aznasida quyidagi moliyaviy resurslar ishlatiladi:

• 
  Markaziy Hukumatning moliyaviy resurslari;
  
• 
  mahalliy hokimiyat organlarining moliyaviy resurslari;
  
• 
  notariuslarning moliyaviy resurslari;
  
• 
  vasiylikda bo‘lgan jismoniy shaxslarning moliyaviy resurslari.
  

Frantsiyada g‘aznachilik funksiyalari Frantsiya Davlat G‘aznasi va Byudjet vazirligi Davlat hisob-kitobi bosh direktsiyasi (DHKBD) o‘rtasida bo‘lingan. Ularning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat.

• 
  Frantsiya Davlat G‘aznasi faoliyatini koordinatsiya qilish.
  
• 
  Davlat ro‘yxatga olish amaliyotining qoidalarini modernizatsiya qilish.
  
• 
  Mahalliy hokimiyat organlariga iqtisodiy islohotlarda yordam ko‘rsatish.
  
• 
  Frantsiya Davlat G‘aznasi kadrlarini boshqarish.
  
• 
  Davlat moliyasini ro‘yxatga olish boshqarmasi.
  
• 
  Markaziy apparatning tashkiliy tuzilmasi.
  

Buyuk Britaniyada davlat moliyasini boshqarish, tashqi qarzni boshqarish G‘aznachilik va hisob-kitoblar olib borayotgan va mablag‘larni ro‘yxatdan o‘tkazayotgan Bosh g‘aznachi mahkamasi o‘rtasida taqsimlangan.
Ispaniyada g‘aznachilik funksiyalari, Moliya vazirligining tarkibidagi Moliya bo‘yicha Kotib (MK) o‘rinbosari devonxonasi va G‘aznachilikning bosh direktorati tomonidan amalga oshiriladi.
Braziliyada g‘aznachilik funksiyalari Moliya vazirligi tarkibidagi Federal daromadlari kotibiyati, G‘aznachilik kotibiyati va Federal nazorati kotibiyati bo‘linmalari kabi tarkibiy bo‘linmalar tomonidan amalga oshiriladi.
Avstraliyada G‘aznachilik departamenti vazirlik maqomiga ega bo‘lib, hukumatga bo‘ysunadi. Uning asosiy funksiyasi – makroiqtisodiy siyosat va
tushumlarni yig‘ish.G‘aznachilik departamenti tarkibiga Soliq boshqarmasi kiradi, Soliq boshqarmasi orqali G‘aznachilik tashqi tushumlardan tashqari, barcha soliq to‘lovlarini yig‘adi.
Yaponiyada g‘aznachilik funksiyalari Moliya vazirligining Qarzni boshqarish boshqarmasi, G‘aznachilik bo‘limi va moliya bo‘limlari o‘rtasida taqsimlangan.
Xalqaro tajribaning ko‘rsatishicha, turli iqtisodiy rivojlanish bosqichlarida turgan va turli ijtimoiy-siyosiy tuzilmaga ega bo‘lgan aksariyat mamlakatlarda davlat byudjetining ijrosi g‘aznachilik organlari orqali amalga oshiriladi. Frantsiyada g‘aznachilik funksiyalari quyidagilardan iborat. Frantsiyaning barcha moliyaviy resurslari yagona g‘aznachilik hisobraqamida to‘planadi. U Markaziy bankda joylashgan ushbu hisobraqami bo‘yicha tushumlarni va to‘lovlarni nazorat qiladi.G‘aznachilik oylik taqsimot bilan o‘zgaruvchan moliyaviy grafikni tayyorlaydi.
Frantsiya Davlat G‘aznasi tashqi va ichki qarzlarni boshqaradi. U davlat qimmatli qog‘ozlarini chiqarishni nazorat qiladi va ularning hajmi, muddati bilan bog‘liq masalalarni hal qiladi. Frantsiyada davlat moliya axborot tizimi samarali qo‘llanilmoqda. Ushbu tizimda byudjetni tayyorlash, byudjet hujjatlarini e’lon qilish va uning ijrosi amalga oshiriladi. Frantsiyada Yagona hisobraqami bo‘yicha jamlama ma’lumotni olish bir kun vaqt oladi, batafsil ma’lumot har kun kelib turadi.
Buyuk Britaniyada g‘aznachilik funksiyalari aniq belgilangan. Buyuk Britaniyada byudjet g‘aznachilik tomonidan tayyorlanadi.G‘aznachilikning yagona hisobraqami sifatida ishlatilayotgan jamlama fondga umumiy tushumlarni tushishini g‘aznachilik nazorat qiladi. Tushumlar va xarajatlar balansini ta’minlash maqsadida G‘aznachilik har oyda moliyaviy rejani ishlab chiqadi. U qisqa muddatli moliyalashtirishdagi ehtiyojlarni aniqlashda qo‘llaniladi. Jamlama fonddan amalga oshirilayotgan to‘lovlar g‘aznachilikning nazoratida bo‘ladi. Davlat moliyaviy aktivlarini ham g‘aznachilik nazorat qiladi. Davlat qarzini boshqarish g‘aznachilik funksiyasiga kiradi. G‘aznachilik davlat qimmatli qog‘ozlarini chiqarish hajmi, muddati va tarkibini belgilaydi.
Buyuk Britaniya G‘aznachiligi hisob-kitob uslubiyotini belgilaydi. Hisob- kitob tizimi kassa prinsipi asosida olib boriladi, ammo asta-sekin hisoblash prinsipiga o‘tilmoqda.
Buyuk Britaniyada davlat moliya axborot tizimi g‘aznachilik tasarrufidadir, unda byudjetni tayyorlash va xarajatlarni ro‘yxatga olish amalga oshiriladi. Davlat boshqarish sektori bo‘yicha jamlama ma’lumotni olish uchun 14 kunga yaqin vaqt kerak bo‘ladi.
Ispaniyada Markaziy bankda yagona g‘aznachilik hisobraqami mavjud. Byudjet xarajatlari qismida G‘aznachilik majburiy oylik yoki choraklik to‘lovlar grafigini belgilaydi.G‘aznachilik davlat qimmatli qog‘ozlarning ikkilamchi bozorini tartibga solish bo‘yicha keng vakolatlarga ega. Mamlakatda davlat moliya axborot tizimi amalda bo‘lib, uning uchun javobgarlik Moliya vazirligiga yuklangan. Istisnosiz barcha byudjet jarayonlari byudjet ijrosining oltita bosqichini qayd etadigan ushbu tizim orqali o‘tishi kerak: byudjetdan rejalashtirilgan xarajatlar, olingan majburiyatlar, tekshirish, to‘lov talabnomasi, to‘lov topshiriqnomasi va mablag‘larning haqiqiy ajratilishi.
Avstraliyada mamlakatning davlat mablag‘lari G‘aznachilikning yagona hisobraqa midato‘planadi. Byudjet Moliya departamenti tomonidan tayyorlanadi. G‘aznachilik jamlama darajadagi o‘zgaruvchan moliyaviy grafikni tayyorlaydi. Moliya departamenti moliya xarajatlari rejasini, xarajatlarning turiga qarab choraklik yoki oylik taqsimotini tayyorlaydi.
Avstraliyada davlat moliya axborot tizimi amal qilmoqda. Unda byudjetni tayyorlash, ijro qilish, yig‘ilgan tushumlarning ro‘yxatga olish va ularning hisob- kitobi amalga oshiriladi. Integrallangan moliya tizimining mavjudligi davlat resurslar bo‘yicha jamlama ma’lumotlarni tezkor olishga imkon beradi.
Yaponiyada davlat moliyasini boshqarish tor ixtisosga ega bo‘lgan bo‘linmalarga yuklatilgan.G‘aznachilik bo‘limi kunlik taqsimoti bilan moliyaviy rejani tuzadi. Byudjet ijrosi bo‘limi bilan birgalikda Yaponiya bankidagi davlat hisobraqami bo‘yicha tushumlarni nazorat qiladi. Barcha davlat mablag‘lari Yaponiya bankidagi jamlama hisobraqamida yig‘iladi. Mablag‘larning sarflanishi
Byudjet ijrosi bo‘limi tomonidan tasdiqlangan to‘lovlar grafigi asosida amalga oshiriladi. Yaponiyada ikkita asosiy axborot tizimi mavjud. Ular byudjetni tayyorlash, byudjet hujjatlarini e’lon qilish, byudjetni ijro etish va buxgalteriya hisob-kitobini olib borish uchun ishlatiladi.Jamlama ma’lumotlarni tayyorlash muddatlari hisobotning murakkabligiga bog‘liq. Kassa jarayonlari bo‘yicha jamlama ma’lumot har kuni tayyorlanadi.
Rivojlangan mamlakatlarning davlat moliyaviy tuzilmasini o‘rganish shuni ko‘rsatmoqdaki, odatda, milliy g‘aznachilik, moliyaviy boshqarishda faol rol o‘ynaydi. Shu bilan birga, G‘aznachilik funksiyalari turli mamlakatlarda bir- biridan sezilarli darajada farq qiladi. G‘aznachilik organlarning ichki tuzilmasi ham jiddiy farqlarga ega. Bu holat tarixiy sabablar bilan hamda mamlakatlarning obyektiv xususiyatlari bilan izohlanadi.

3. 
   
   Yüklə 5,5 Mb.
   
   Dostları ilə paylaş: