D xolboyev, U. N. Ibragimov moliyaviy hisob

2,2. 0 ‘zbekiston Respublikasida milliy valyutani
qoilash va pul muomalasi siyosati
Iqtisodiy kategoriyaga arnal qiluvchi har bir mamlakat rivojla- 
nishining asosiy vositalaridan biri bo‘lib pul hisoblanadi. Bozor 
iqtisodiyoti sharoitida tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarishdan 
boshlab iste’molchigacha boMgan jarayon pul vositasida amalga 
oshadi. Pul — bozor aloqalarining hammabop va universal 
iqtisodiy vositasidir.
Yuqoridagilardan kelib chiqib, bozor iqtisodiyoti sharoitida 
pul iqtisodiy q u w at, iqtisodiyotning o ‘ziga xos tashrif qog‘ozi 
bo‘lib xizmat qilib, bozor iqtisodiyotining asosi hisoblanadi.
Shu asosda har bir mamlakat davlat ramzlaridan biri bo‘lgan 
pul birligiga ega bo‘lishi kerak.
0 ‘zbekiston ham mustaqil davlat sifatida o ‘z pul tizimiga 
ega va uning birinchi bosqichi 1992-yilning 15-noyabridan 
jo riy etilgan so ‘m -k u p o n la rn i jo riy etish d an boshlangan 
b o ‘lsa, uning ikkinchi bosqichi 1994-yilning 1-ivuiidan joriy 
etilgan m illiy valyutam iz so ‘m ni m uom alaga k iritishdan 
boshlangan.
Respublikamiz Birinchi Prezidenti I .A. Karimov 1995-yil 
21-dekabrida Oliy Majlis IV sessiyasidagi so‘zlagan nutqida: 
«So‘mning barqarorligini ta ’minlash va qadrini oshirish — 
um um m illiy vazifa. Respublikam izda barcha fuqarolarning 
farovonligi ana shu vazifaning hal etilishiga bog‘liq. Aslini 
olganda, bu iqtisodiy vazifagina ernas, hozirgi paytda ijtimoiy- 
siyosiy ahamiyatga molik vazifaga aylanmoqda, chunki iqtiso­
diyotning yuksalishi ham, aholi turmush darajasi ham, dav- 
latning obro‘-e ’tibori ham shu vazifaning bajarilishiga bog‘liq»,
— degan edi.
Umuman, hozirgi vaqtda milliy valyutamiz mamlakatda pul 
muomalasini tashkil etishda muhim ahamiyatga ega bo'lgan ham­
da iqtisodiyotni barqaror ushlab turishga va uni taraqqiy ettirishga 
xizmat qilmoqda.
Pul muomalasi — pulning tovar va xizmatlar oldi-sotdisi 
jarayonlaridagi uzluksiz harakati. Pul muomalasi har bir mamlakat
20

---

pul tizimi doirasida yuz beradi. Pulning harakati bankdan 
hoshlanadi. Pul muomalasi naqd pul va naqd pulsiz muomalaga 
boMinadi.
Mamlakatimizda pul muomalasi siyosatini respublikarnizning 
Markaziv banki hukumat oldida turgan vazifalardan kelib chiqib 
real voqelikni hisobga olgan holda tashkil etadi. Bu siyosat 
jumlasiga monetar siyosat va valyutani boshqarish siyosati, hisob- 
kitoblar tizimini belgilash, davlat byudjetining kassa ijrosi va 
boshqalar kiradi.