dars «Ona tili» 6– “A”, “B” sinf «A» «B» Mavzu: O'zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
Dars uslubi: an’anaviy, noan’anaviy (tagiga chizilsin)
Dars jihozi: Darslik, kompyuter, tarqatma materiallar, ko’rgazmali qurollar...
Dars shiori: Tilga ixtiyorsiz, elga e’tiborsiz (A.Navoiy)
Foydalaniladigan adabiyotlar:
1) «Ona tili» 7-sinf uchun darslik.
I. Darsning borishi:
a) salomlashish
b) navbatchilik hisoboti, sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish
c) kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish
II. O’tgan mavzuni so’rash.
a) individual - tarqatma materiallar, kartochka.
b) Frontal (guruh bilan ishlash)
III. Yangi mavzu:
BILIB OLlNG. O'rganish uchun olingan turli narsa, voqea-hodisalar yig'indisi to'plam deyiladi. To'plamni o'xshash va farqli belgilar asosida ichki guruhlarga bo'Iish tasnif hisoblanadi.


73-mashq. Matnni o'qing. Meva nomi ostida birlashadigan so'zlarni ko'chirib yozing. Ularning farqli belgilariga diqqat qiling.
Havo issiq va shabadasiz edi. O'riklar g'arq pishgan. Yo'llarga to'kilib, oftobda oltinlanib yotadi. Oldinpishar jonoqi olmalar olovday yonadi. Hali ... shaftolilarning shoxlari yerda. Qizil sultonlar yoqutday chaqnaydi. O'ktam mevalarni saralaydi, hidlaydi, biroq yegisi kelmaydi, ko'zi to'q. (Oybek)
74-mashq. Matnni ko'chirib yozing. Yana qanday bolalarning o'yinlarini bilasiz? Ularning o'xshash va farqli tomonlari haqida bahs yuriting.
Mahallamizning bir tomoni Tikonlimozor, bir tomoni Qo'rg'ontagi. Uzun ko'chaning o'ng, chap tomonidagi pastqam, tor ko'chalarda o'g'il va qiz bolalar to'planib, har xil o'yinlar o'ynaymiz. «Kurash», «Botmon-botmon», «Oq terakmi, ko'k terak?», «Qushim boshi», «Mindi-mindi», «Bekinmachoq» degan o'yinlarimiz bor. (G'afur G'ulom)
75-mashq. Matnni o'qing. Qovun nomi ostida birlashadigan so'zlarga diqqat qiling. Ularning o'xshash va farqli jihatlarini toping.
Qovun navlarining atalish usullari xilma-xil. Qovun navlariga nom berishda tashqi ko'rinishi, rangi, ta'mi, to'rlarining tuzilishi, pishish muddati kabi belgilarga alohida e'tibor beriladi. Gulobi, obinovvot, shakarpalak, asadi, bo'rikalla, ko'kcha, qirqma, amiri, umrboqi kabi qovun nomlari til boyligimizning bir qismi sanaladi. Xullas, har bir qovun nomining o'z tarixi va ma'nosi bor. (M.Safarov)
76-mashq. Quyidagi so'zlarni guruhlarga ajrating. Ularni guruhlash imkonini beradigan belgilarni aniqlang. Har bir guruhga umumiy nom bering.
Tepalik, chumchuq, bug'doy, arpa, tog', qir, musicha, qaldirg'och, jarlik, adir, olaqanot, cho'qqi, g'or, tosh, zag'izg'on, sholi, makkajo'xori.
1. To'plam nima?
2. Tasnif nima?
3. Tasnifda qanday belgilarga tayaniladi?
4. O'quv qurollarini sanang. Ular o'rtasidagi o'xshash va farqli tomonlarni ayting.