Dastur vaqtida cross join konstruksiyasi nimani bildiradi?

Haqiqiy dunyoga xush kelibsiz

Siz bu maqolani novtbuk yoki desktop (stol kompyuteri)da Windows yoki boshqa X operatsion sistemada (OS) ishlaydigan Chrome yoki Firefox’da o’qiyotgan bo’lsangiz kerak. Taxminimcha siz bugun email’ni o’qishga, o’rtoqlaringizning Facebook’dagi statuslarini tekshirishga yoki Youtube’da video ko’rishga biroz vaqt sarflagansiz. Hozirgi kunda hayotingizning ko’pgina qismi komputerlarda: sizning tibbiy ko’rik natijalaringiz ma’lumotlar bazasida; rezume’ngiz LinkedIn’da; mahsulotlaringizni namoyish qilish uchun Google yoki Facebook’dan foydalanasiz; sotib olish uchun (misol uchun, bizda torg.uz) Amazon’dan foydalanasiz; soliqlaringizni onlayn to’laysiz; vebsaytda bank (hisob) akkauntingizni boshqarasiz;  balki raqamli valyutalar bilan ham shug’ullanarsiz.

 Endi kompyuteringizdan tashqariga qarang: cho’ntagingizda, karmoningizda yoki yoningizda stol ustida smartfon bo’lishi mumkin. Unda GPS, kamera, sezgir ekran va ko’plab ilovalar mavjud. Agar uyingizda bo’lsangiz sizda raqamli kabelga ulangan LCD televizor, video kamera, DVD player, Apple televizor, Xbox yoki Pleystayshin bo’lishi mumkin. Bu qurilmalarda qo’yadigan kino, musiqa va o’yinlar kompyuter grafikasi va raqamli ishlangan ovozga to’la.

 Keling tashqariga chiqaylik. Mashinangiz oldidan o’ttingizmi? Zamonaviy avtomobillar dasturiy ta’minot yordamida ishlab chiqarilgan, zavodda kompyuterlashtirilgan jihozlar va robotlar tomonidan yig’ilgan. Mashinangizni haydaydigan bo’lsangiz, siz manzilga boradigan yo’lni topish uchun Google Maps, ovqatlanishga joy topish uchun Yelp yoki yashashga joy topish uchun TripAdvisor’dan foydalanishingiz mumkin. Endi, tepaga qarang: qayerdadir sizning tepangizda avto pilot tomonidan boshqarilgan, uchish vaqtida WiFi va ko’ngil ochar tizimlari mavjud, hamda doimiy tarzda boshqa samolyotlar, trafikni boshqaruvchilar va uni ishlab chiqaruvchi bilan aloqada bo’lib turadigan samolyot o’tadi. Qayerdadir undan ham tepada, sun’iy yo’ldoshlar va fazo stansiyalari Yer atrofida aylanib yuripti, suratga olmoqda, ob-havoni kuzatmoqda hamda telefon qo’ng’iroqlarini ta’minlamoqda.

 Dasturiy ta’minot dunyoni yeb bormoqda. Biroq, bu hali boshlanishi. Uni bilishdan oldin, siz texnologiyani kiyib, eshiklarni kompyuterlar bilan berkitib, narsalarni yetkazib berish va uylarni tozalashda robotlardan foydalanib, o’zingizning elektronik jihozlaringizni yasab, ishlab chiqarish zavodlaringizni yurgizib, virtual reallikda yashab, o’z-o’zini boshqaradigan mashinalarda sayohat qilib hamda fazoga uchib yurgan bo’lasiz.

 Hamma yerda matritsa

Hozirgina aytib o’tilgan texnologiyalarning barchasi dasturiy ta’minotda ishlaydi. Hayotning har bir jabhasida kodlar sizning atrofingizda. Kelajakda kodlarning hajmi faqatgina o’sib boradi. Endi, texnologiyaning hamma joyda bo’lishi kod yozishni maktabda o’rganish kerak degani emas. Misol uchun, biz hammamiz samolyotda uchamiz, biroq uchuvchilik guvohnomasini olish 12 yillik ta’limning rejasiga kirmaydi.

Balki, uchish haqida tushunchaga ega bo’lishda kerak bo’ladigan instrumentlar o’quv rejasining tarkibiy qismi hisoblanadi:

1. 
   Fizika va matematika sizga gravitatsiya, kuchlar, bosim, tezlik, ishqalanish va ko’tarilishni tushunishga yordam beradi.
   
2. 
   Biologiya o’ta balandlikda, cheklangan kislorod va qattiq sovuqda inson tanasida nimalar ro’y berishini o’qitadi.
   
3. 
   Tarix samolyot qanday ishlab chiqilgani, qanday rivojlantirilgani va uning sayohat, savdo va urushdagi o’rnini tushuntiradi.
   

 

Siz maktabni bitirganda samolyot nima, u qanday ishlaydi va undan qay tarzda xavfsiz foydalanish mumkinligi haqida tushunchaga ega bo’lasiz. Fizika, matematika, biologiya va tarix kabi umumiy fanlar sizga ma’lum bir samolyot turida qanday uchish kabi bir instrumentni o’ragatadigan kursdan farqli o’laroq juda keng mavzular haqida fikr yuritishga o’rgatadi, jumladan samolyot haqida ham.

Shu sababli, biz kod yozishning o’ziga emas informatikani o’qitishga e’tibor qaratishimiz kerak: avvalgisi maxsus bir instrument bo’lsa, keyingisi universal fikrlash uslubi hisoblanadi. Farqli jihatlari haqida yaxshiroq tasavvurga ega bo’lish uchun, keling, informatika bilan yaqindan tanishib chiqamiz.

 Page Maker dasturining menyular qatori

Bir paytda bir necha hashr oynasini ochish mumkin, bunday holda dastur asosiy oynasi doirasida har bir nashr uchun alohida oyna ochiladi. Hujjat oynasi o’lchovlarini asosiy oyna kabi o’zgartirish mumkin. Ochilgan hujjat oynalarini tartiblash uchun Window (Окнo) menyusida Tile (Мозаика) va Cascade (Каскад) buyryqlari ko’zda tutilgan. Birinchi hujjat oynasi shunday joylashtirilganki, boshqa hujjat oynalarini berkitib turmaskigi kerak, yani, ularning sarlavhalari krtma-ket ko’rinib turishi kerak. Hujjat oynalari o’rtasidagi axborot almashuvi buffer ayriboshlash (Clipboard), shuningdek Drag-and-Drop (maket elementlarini sichqoncha yordamida bir oynadan boshqa nashr oynasiga sudrab olib chiqish) metodi yordamida amalga oshiriladi. Hujjat oynasida nashrning birinchi sahifasi ko’rsatilgan. Uning atrofidagi bo’sh maydon ishchi stoli deb ataladi. Maktning elementlari ish stolida joylashgan bo’lib, u pechatga chiqarilmaydi.Ish stoli maket elementi uni yaratishda va nashr betlari bo’yicha jkib o’tishda vaqtinchalik joy sifatida qulaylik yaratadi. Nashr betlarini varaqlaganda sahifa maydonida aks ettirilishi mumkin. Agar element joriy betdan boshqasiga o’tkaziladigan bo’lsa, avval ish stolidan olib, kerakli betga o’tkazilib, va ish stoliga qo’yiladi.

Hujjatning sahifalar maydonida rangli chiziqlar ko’rinib turadi – kolonka va maydon chegarasi. Pushti rang bilan matn kiritishning chegarasi belgilanadi. Ular Document Setup (Параметры документа) bo’yisha aniqlanadi.

Sahifalar bo’yicha o’tishda shuningdek Layout (Макет) menyusida Go To Page (Перейти к странице) buyeug’i ishlatiladi . Buyruq tanlanganda yagona qiymat kiritish maydonidan iborat muloqat oynasi paydo bo’ladi, unda sahifa nomeri kiritiladi.

Maket ustida ish boshlashdan oldin olib borilgnda Adjust Layout (Настройка макета) maxsus funksiyasida joylashgan PageMaker 7.0ning asosiy parametrlarini aniq bilish zarur. Bu esa qo’l mehnatini kamaytiradi. Zangori chiziqlar kolonka chegarasini belgilaydi.Yangi nashrlarni yaratgandan so’ng ular maydon chegaralari bilan mos keladi.