“Dasturiy injiniring” fakulteti “MA‟lumotlar tuzilmasi va algoritmlar”

 
 
 

---

19 
1.3.3. Massivlar 
 
Massiv bu bir toifaga mansub elementlar to„plami bo„lib, uning 2 xil 
ko„rinishi mavjud: 1 o„lchovli va 2 o„lchovli massivlar. 1 o„lchovli massivda har 
bir element 1 ta indeksga, 2 o„lchovli massiv (matritsa) da esa elementlar 2 ta 
indeksga ega bo„ladi. 1 o„lchovli massivda elementlarning indeksi ularning turgan 
o„rni, ya‟ni tartib raqami bilan belgilanadi. 2 o„lchovli massivlarda esa 
elementlarning 1-indeksi uning joylashgan satri va 2-indeksi esa u joylashgan 
ustun tartib raqami bilan belgilanadi. Har ikkala holatda ham massiv elementlari 
indekslari 0 dan boshlanadi. C++ dasturlash muhitida massivlarni e‟lon qilish 
uchun ularning oldiga toifasi ko„rsatilib, massivga nom va [] kvadrat qavs ichida 
massiv uzunligi, ya‟ni elementlar soni ko„rsatiladi, ya‟ni masalan: int a[10]; char 
b[10][20];
1 o„lchovli massiv - a[0],a[1],…,a[n]
2 o„lchovli massiv - a[0][0],a[0][1],…,a[0][m] 
a[1][0],a[1][1],…,a[1][m] 
… 
a[n][0],a[n][1],…,a[n][m] 
Ikki o„lchamli massiv elementiga murojaatni amalga oshirish uchun uning 
indeksi qiymatlari zarur bo„ladi. Fizik bosqichda ikki o„lchamli massiv ham xuddi 
bir o„lchamli massiv kabi ko„rinishga ega bo„ladi hamda translyatorlar massivni 
qator yoki ustun ko„rinishida ifodalaydi.
#include  
using namespace std; 
int main() 
{ 
int a[2][3],s=0; 
for(int i=0;i<2;i++) 
for(int j=0;j<3;j++){ 
cin>>a[i][j]; 

---

20 
s+=a[i][j]; 
} 
cout<
system("pause"); 
} 
Agar massiv toifasi char bo„lsa, u holda massiv satr hisoblanadi, ya‟ni 
simvollar ketma-ketligi. Satr belgilariga murojaat xuddi massivdagi kabi indeks 
bilan amalga oshiriladi. Masalan:
char str[10]; 
str[0]=’q’; 
Satrlar ustida turli amallarni bajarishga mo„ljallangan bir qancha funksiyalar 
mavjud. Satr uzunligini aniqlash 
strlen() 
bilan amalga oshiriladi. Satrlarga oid 
misol ko„ramiz. Berilgan satrdagi unli harflarni ajratib ko„rsating. 
#include 
using namespace std; 
int main(){ 
char str[20]; 
cin>>str; 
int l=strlen(str); 
for(int i=0;i
if(str[i]=='a'||str[i]=='o'||str[i]=='i'||str[i]=='e'||str[i]=='u'|| 
str[i]=='y')
cout<
 system("pause"); 
}
Natija: 
dastur 
au