“Dasturiy injiniring” fakulteti “MA‟lumotlar tuzilmasi va algoritmlar”

Dastur kodi 
#include  
#include  
using namespace std; 
struct table{ 
int t; 
string FIO; 

---

118 
};
int q=0; 
void qs(table *a,int first,int last){ 
int i = first, j = last;table x =a[(first + last) / 2]; 
do { 
while (a[i].FIO < x.FIO) i++; 
while (a[j].FIO > x.FIO) j--; 
if(i <= j) { 
if (i < j){ swap(a[i], a[j]);q++;} 
i++; 
j--; 
} 
} while (i <= j); 
if (i < last) 
qs(a,i,last); 
if (first < j) 
qs(a,first,j); 
} 
int main(int args, char *argv[]) 
{ int n;cout<<"n=";cin>>n; 
table talaba[n]; 
for(int i=0;i
talaba[i].t=i+1; 
cin>>talaba[i].FIO; 
} 
qs(talaba,0,n-1); 
for(int i=0;i
cout<
cout<<"quicksort algoritmi "<
saraladi\n"; 

---

119 
system("PAUSE"); 
} 
Dastur natijasi: 
talabalar sonini kiriting=5 
5 ta talabalar FIO sini kiriting 
Farhod
Asror 
Sobir
Bobur
Vali
| 2 | Asror | 
| 4 | Bobur | 
| 1 | Farhod | 
| 3 | Sobir | 
| 5 | Vali | 
bu algoritm jadvalni 3 ta o‘rinlashtirishda saraladi 
Ishni bajarishga namuna 
Masalaning qo„yilishi – tabalarning ism, familiyalarini optimallashtirilgan 
pufaksimon usuli bilan tartibga keltirish dasturini tuzamiz va saralash nechta o„rin 
almashtirish bilan amalga oshirilganini aniqlaymiz. 
Algoritm 
1. Jadvalga talabalar ism-sharifini kiritamiz. 
2. Jadvaldagi 1-elementni olamiz, i=0. 
3. Jadvaldagi n-1 oxirgi elementdan to i-elementgacha barcha elementni FIO 
maydonini o„zidan oldin turgan element FIO maydoni bilan solishtiramiz. Agar 
zarur bo„lsa, o„rin almashtiramiz va o„rin almashtirishlar hisoblagichi l ning 
qiymatini bittaga oshiramiz, ya‟ni l++. 
4. Agar i bo„lsa, i++ va 3-qadamga o„tamiz.
5. Natijaviy saralangan massivni ekranga chiqaramiz. 
Dastur kodi 

---

120 
#include  
#include  
using namespace std; 
int main(int args, char *argv[]) 
{ 
int n; cout<<"talabalar sonini kiriting=";cin>>n; 
struct table{ 
int t; 
char FIO[20]; 
} talaba[n]; 
cout<
for(int i=0;i
talaba[i].t=i+1; 
cin>>talaba[i].FIO; 
} 

int l=0; 
for(int i=0;i
for(int j=n-1;j>i;j--){
if (strcmp(talaba[j-1].FIO,talaba[j].FIO)==1){ 

 
 
 
 
l++; 
table k=talaba[j]; 
talaba[j]=talaba[j-1]; 
talaba[j-1]=k;
} 
}
}
for(int i=0;i
cout<<"| "<
cout<<"bu algoritm jadvalni "<
o‘rinlashtirishda 
saraladi\n"; 

---

121 
system("PAUSE"); 
} 
Dastur natijasi: 
talabalar sonini kiriting=5 
5 ta talabalar FIO sini kiriting 
Farhod
Asror 
Sobir
Bobur
Vali
| 2 | Asror | 
| 4 | Bobur | 
| 1 | Farhod | 
| 3 | Sobir | 
| 5 | Vali | 
bu algoritm jadvalni 10 ta solishtirishda saraladi 
 
Nazorat savollari 
1. Qanday saralash algoritmlarini bilasiz? 
2. Saralash algoritmlari samaradorligini qanday baholash mumkin? 
3. Pufaksimon saralash algoritmi va uni yahshilangan usulini tushuntiring. 
4. To‟g‟ridan-to‟g‟ri qo‟shish, tanlash algoritmlarini farqini tushuntiring. 
5. Shella saralash algoritmini tushuntiring. 
6. Quicksort algoritmini tushuntiring.
Topshiriq 
Quyida har 10 ta variant uchun umumiy bo„lgan masalaning berilishi 
va talab qilinayotgan saralash usuli keltirilgan. Talabalar topshiriq olib 
so„ralayotgan usul bilan o„zlari tomonidan tanlangan ixtiyoriy saralash 

---

122 
usulining samaradorligini solishtirish dasturini tuzishlari kerak. Usullarni 
solishtirishda o„rin almashtirishlar soni nazarda tutiladi.
Ta‟mirlash ustaxonasida bir nechta (N ta) mashina bor. Ular to„g„risida 
quyidagi ma‟lumotlarga egamiz: raqami, markasi, egasining ismi, oxirgi 
marta ta‟mirlanganligi sanasi (kuni, oyi, yili), ta‟mirdan chiqishi lozim 
bo„lgan sana (kun, oy, yil).
To„g„ridan-to„g„ri qo„shish usulidan foydalanib, saralashni amalga oshirish 
dasturini ishlab chiqish (variantga mos ravishda): 
1. Mashina egalarining ismlari bo„yicha alifbo tartibida joylashtirilsin va 
mos ravishda ularning mashinalari haqidagi ma‟lumotlar chiqarilsin. 
2. Avtomobillarni ta‟mirlash tartibi ishlab chiqilsin. Bu yerda ta‟mir tugashi 
sanasi qaysi avtomobil uchun ertaroq bo„lsa, shunga birinchi navbatda xizmat 
ko„rsatiladi. 
3. Oldingi ta‟mir qilinganlar soni 2 ga teng bo„lgan mashinalar raqamlari 
bo„yicha kamayish tartibida joylashtirilsin. 
4. Oldin ta‟mir qilinmagan mashinalarni ta‟mirdan chiqish sanasi bo„yicha 
o„sish tartibida joylashtiring. 
5. "Mersedes" markali mashina egalarini alifbo bo„yicha teskari tartibda 
joylashtiring. 
6. Boshqalaridan oldinroq ta‟mirlanadigan mashinalarni ularning markasi 
bo„yicha alifbo tartibida joylashtiring (ta‟mir tugatilishi sanasi 31.12.2012 dan 
erta). 
7. "Nexia" markasidagi mashinalarni raqamlari bo„yicha o„sish tartibida 
joylashtiring. 
8. O„tgan yildan beri ta‟mirlanmagan mashinalarni ularning egalari ismlari 
bo„yicha alifbo tartibida joylashtiring. 
9. Keyingi oyda ta‟mirlanishi lozim bo„lgan mashinalarni oxirgi marta 
ta‟mirlanganlik sanasi bo„yicha o„sish tartibida keltiring. 
10. "Mersedes" markasidagi mashinalarni raqamlari bo„yicha kamayish 
tartibida joylashtiring. 

---

123