Davlat mulkini xususiylashtirishning xorijiy mamlakatlar tajribasi abdullayeva Mohinabonu Xayrullayevna

---

47
DAVLAT MULKINI XUSUSIYLASHTIRISHNING XORIJIY MAMLAKATLAR 
TAJRIBASI 
 
Abdullayeva Mohinabonu Xayrullayevna 
Geologiya Fanlari Universiteti, Geologiya Qidiruv ishlari iqtisodiyoti yo‘nalishi 2-kurs talabasi 
 
Annotatsiya: Ushbu maqola davlat mulki va davlat mulkini xususiylashtirish hamda xorijiy 
mamlakatlar tajribalari asosida tahlil qilishga bag’ishlangan.Xususiylashtirish tushunchasi va 
xususiylashtirish O’zbekistonda va boshqa mamlakatlarda qay tartibda bo’lishi ko’rib chiqilgan. 
Kalit so’zlar: xususiylashtirish, mulk, davlat tasarrufidan chiqarish, investor, iqtisodiyot, 
konyunktura. 
Avvalo davlat mulki bu mulkdorlikning barcha shakllari, barcha mol-mulklar va mulkiy huquqlar uchun 
davlatga qarashli va uning vazifalarini bajaradi. Davlat mulki tushunchasi "davlat" tushunchasi bilan 
uzviy bog‘langan bo‘lib, ular doimo bir-biriga taalluqlidir. Davlat mulkini xususiylashtirish haqida so’z 
yuritadigan bo’lsak,davlat mulkini xususiylashtirish bu - davlatning o’z ixtiyoriga kiradigan mol-mulk 
obyektlari, korxonalar, ishlab chiqarish vositalari, transport vositalari, uy-joy, tabiat resurslari va 
boshqalarni davlat tasarrufidan chiqarishi va fuqarolar,davlatga tegishli bo’lmagan yuridik shaxslarga 
berishi yoki sotilishi shuningdek davlat mulki asosida turli mulkl shakllarini vujudga keltirish. 
Xususiylashtirish — jismoniy shaxslarning va davlatga taalluqli bo‘lmagan yuridik shaxslarning 
ommaviy mulki obyektlarini yoki davlat aksiyali jamiyatlarining aksiyalarini davlatdan sotib 
olishidir.
1
Davlat mulkini xususiylashtirish davlat mulkini kelgusida shu mulk negizida xoʻjalik faoliyati 
yurituvchi va uning natijalari boʻyicha toʻliq mulkiy masʼuliyatni zimmasiga oluvchi iqtisodiy 
subʼyektlarga turli shartlarda berish yoki sotish orqali amalga oshiriladi va mulk egasini oʻzgartirishni 
nazarda tutadi. Davlat tasarrufidan chiqarish va davlat mulkini xususiylashtirish mulkni bepul berish, 
korxonani imtiyozli shartlarda sotish, aksiyalarni sotish, korxonalarni ijaraga berish, mayda korxonalarni 
kim-oshdi savdosida sotish va boshqa usullarda amalga oshiriladi. Tadbirkorlik faoliyati bilan 
shug‘ullanishi man etilgan shaxslar davlat tasarrufidan chiqariladigan va xususiylashtiriladigan 
obyektlarni sotib olishlari, tanlov va kim oshdi savdosida xaridor sifatida qatnashishlari, 
xususiylashtirilayotgan korxonalarning (aksiyadorlik jamiyatlari bundan mustasno) aksiyalarini sotib 
olishlari mumkin emas. Davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish obyektining sotuv narxini 
ommaviy mulk obyektlarini tasarruf etuvchi belgilaydi. Sotuv narxini belgilashda obyektning davlat 
tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish vaqtidagi qiymatiga asoslaniladi hamda davlat tasarrufidan 
chiqarish va xususiylashtirish o‘tkazilayotgan paytdagi bozorning joriy konyunkturasi va obyektning 
qiymatiga ta’sir ko‘rsatuvchi obyektiv omillar majmui hisobga olinishi lozim. Davlat tasarrufidan 
chiqarish va xususiylashtirishdan kelgan daromadlar davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish 
1
https://lex.uz/docs/-12701 
SYNERGY: JOURNL OF ETHICS AND GOVERNANCE