«dehqonchilik va meliorasiya asoslari»

29 -jadval
O’zbekistonning seldor hududlari

Seldor hududlar	Jilg’a va soylar soni	1870-1990 yillarda sodir bo’lgan sellar soni	Eng ko’p seldor soylar
Farg’ona Vodiysi	270	1491	Poshshoota, G’ovasoy, Shohi- mardon, Chortoqsoy
O’rta Sirdaryo		660	Chirchiq, Ohangaron daryolari, Kattasoy, Suluqtasoy, Tomchi- Soy, Zominsoy, Sangzar,Farashsoy
Zarafshon	4200	966	Urgutsoy, Omanqutonsoy, Oltinsoy, Mardonsoy,Tasmachisoy,
Janubiy g’ar- biy O’zbekiston	5300	470	G’uzardaryo, Sheroboddaryo, To’palangdaryo, Langarsoy,Boysunsoy

Agro-o’rmon meliorativ tadbirlari tog’ va tog’ oldi yerlarida amalga oshiriladi. Bunda u yerlarda mol boqishni tartibga solish, tik yon bag’irlarni qaydamaslik, o’t ekish, yon bag’irlarda daraxtzorlar barpo qilish kabi tadbirlar amalga oshiriladi.
Yalanglanib qolgan va yuvilgan yonbag’irlarga ko’p yillik o’tlar ekish yaxshi natija beradi. Yonbag’irlarni pag’onalarga bo’lib chiqish va o’rmonlashtirishning foydasi juda katta. Pag’onalarning oralig’i yon bag’ir tikligiga, uning kengligi va sig’imiga qarab belgilanadi. Pag’ona eni 3,0-3,5 m; ish sig’imi 0,5 m³ bo’lsa 1qiyalikka qarab, uning oralig’i quyidagicha bo’ladi: 20° 4,5-5,5 m, 30° - 6,5-7,5 m, 40° - 12,5-13,5 m Pag’onalarga archa, yong’oq, olma va boshqa daraxtlar o’tqazish mumkin. Adirlarga esa kurg’oqchilikka ancha chidamli daraxtlardan o’rik, bodom, akasiya ekish mumkin.
Gidrotexnika tadbirlari oqim o’zanlarida va o’zan oldi uchastkalarda va shunga o’xshash tik yerlarda ixota inshootlari qurishdan iborat. Bularga: yo’naltirish dambalari, tepa ariqlar; qor oqizindi, tosh tutgich inshootlar va boshqalar kiradi.


XULOSA:

Tuproq eroziyasining oldini olish va unga qarshi kurashish uchun eroziyaga sabab bo’luvchi faktorlarni bartaraf qilish va unga qarshi tadbirlar qo’llash kerak. Buning uchun tashkiliy-xo’jalik, agrotexnik, o’rmon-texnika va gidrotexnika tadbirlar tizimini reja asosida amalga oshirish kerak. Tog’, tog’ oldi, va adir mintaqalarida kuchli jala quyishi yoki qorlarning jadal erishi natijasida qisqa muddatda katta tezlik bilan loy, qum, shag’al,tosh aralash holda sel oqimi vujudga keladi. Sel hosil bo’lishi tog’ yonbag’irlaridagi tuproq eroziyasi bilan chambarchas bog’liq. Sel oqimining oldini olish va qarshi kurashish uchun agro-o’rmon agromeliorasiyasi va gidrotexnik tadbirlar majmuasi qo’llaniladi.