Denitrifikatsiya jarayoni Reja

2. Eukariotlar tomonidan azot oksidining ajralib chiqishi
Qo'ziqorinlar, shu jumladan xamirturushlar va hayvonlarning jigar hujayralari , ayniqsa nitritli muhitda N _{2 O ni chiqarishga qodir.} Biroq, bu jarayon energiya olish bilan bog'liq emas va tanani nitritlardan zararsizlantirish uchun amalga oshiriladi. Eukaryotik dissimilyatsiya qiluvchi nitrit reduktaza prokaryotik hamkasbidan bir qator farqlarga ega: u faqat 1 ta faol markazni o'z ichiga oladi, membrana bilan bog'lanmaydi va asetilen tomonidan inhibe qilinmaydi. Bundan tashqari, aktinomitsetlar tomonidan azot oksidining chiqarilishi anaerob nafas olish bilan bog'liq emas va shuningdek, detoksifikatsiyaning natijasidir, chunki tananing mitselial tuzilishi anaerobik yashash sharoitlariga moslashishga mos kelmaydi.
3. Xemodenitrifikatsiya
Ba'zi hollarda gazsimon azot birikmalarini mikroorganizmlar ishtirokisiz ham chiqarish mumkin:

1. 
   RNH ₂ + HNO ₃ → ROH + H ₂ O + N ₂ (pH>5)
   
2. 
   NH ₄ + HNO ₂ → N ₂ + H ₂ O
   
3. 
   3HNO ₂ + O ₂ → HNO ₃ + H ₂ O + 2NO
   

Chemodenitrifikatsiya tuproqdan azot oksidi emissiyasining ko'payishini 50 ° C dan yuqori qizdirilganda tushuntiradi (biologik denitrifikatsiyaning cho'qqisi 30-35 ° C ga to'g'ri kelishiga qaramay, azot oksidi emissiyasining minimal darajasi 45 ° C ga to'g'ri keladi). .
4. Ma’nosi
_{Asosan tuproqda sodir bo'ladigan denitrifikatsiya atmosferaga N 2} O (azot oksidi, issiqxona gazlari) chiqindilarining 70-80% gacha beradi .

Nitrifikatsiya va uning bosqichlari. Nitrifikatsiya – tuproq, go‘ng, suvda organik moddalar parchalanishidan hosil bo‘lgan ammiakning oksidlanib nitrit va keyin nitratlarga aylanishi jarayonidir. Bu jarayonda qatnashadigan mikroorganizmlar aniqlash ustida Lui Pasterdan boshlab ko‘p olimlar ishlaganlar. Ammo, rus mikrobiologi S. N.Vinogradskiy 1890-1892 yillarda ularning sof kulturasini olishga, tabiatni o‘rganishga muyassar bo‘ldi. Nitrafikatsiyaning birinchi bosqichini besh avlodning vakillari: Nitrosmonas, Nitrosokokkus, Nitrosospira, Nitrosolobus va Nitrosovibrio vakillari amalga oshirsalar, ikkinchi bosqichini Nitrobakter, Nitrospira, Nitrokokkus avlod vakillari amalga oshiradilar. Bular rivojlanish uchun muhitda rN optium 7,5-8 bo‘lsa yaxshi bo‘ladi. Ular obligat aeroblar bo‘lib, kislorod ishtirokida ammiakni (I-faza)nitritlarga keyin nitrilarni (II -faza) nitrilarga oksidlaydilar.
Ammo, bu jarayon bir qancha bosqichda sodir bo‘ladi, degan taxminlar ham bor. Azot immobilizatsiyasi – (mikroorganizmlar hujayrada yigilishi). Azot imobilizatsiyasi jarayoni sodir bo‘lishiga kelsak u asosan tuproqda azot kam bo‘lishiga, buning ustiga yana somon va somonli azotni kam o‘gitlar tuproqda kiritilsa mikroorganizmlar juda ko‘payib, rivojlanishi natijasida tuproqda mavjud azotni ham o‘zlashtirib sitoplazma oqsiliga aylantirib oladilar. Bu vaqtda o‘simliklarga azot etishmasligi sodir bo‘ladi.
Anorganik azotning immobilizatsiyasi agronomlar bilishi zarur jarayonidir. Somon va tarkibida azoti kam somonli go‘ng va boshqa moddalarni galla o‘simliklarga bersa salbiy ta’sir qilar ekan, dukkakdoshlarga bunday ta’sir sezilmaydi, chunki ular azotni etkazib berib turadilar. Ikkinchi tomondan bahorda immobilizatsiya foydali bo‘lishi ham mumkin, chunki mikroblar qoldiqlari va o‘lik mikroblardagi ammiak va nitratlar boglanib, qishda tuproqni asosli (ishqoriy) xossaga ega bo‘lganda ham saqlanib qoladi va bahorda uni o‘simliklar o‘zlashtirib oladilar. Demak, somnli o‘gitlarni azot bilan boyitilganch tuproqqa kiritish lozim ekan.
Denitrifikatsiya jarayoni haqida tushuncha. Denitrifikatsiya nitratlarning biologik, mikroblar ishtirokida qaytarilishi jarayonidir. Bu bevosita denitrifikatsiya deyiladi. Agar aminokislotalar bilan nitrit kislota ta’sirida molekulyar azot hosil bo‘lsa, ya’ni nitratlar ximiyaviy yo‘llar bilan qaytarilsa bilvosita denitrifikatsiya sodir bo‘ladi. SHuningdek, agarda nitratlar ammiakgacha qaytarilsa va ammiak hujayradagi moddalar uchun azot manbai bo‘lib xizmat qilsa bu hol assimilyasiyali denitrifikatsiya deyiladi. Bu o‘simlik va mikroorganizmlar uchun foydlai va ular shu jarayonni sodir etish qobiliyatiga ega.
Agarda nitratlar energiya hosil qilish uchun zarur organik moddalar oksidlanishida kislorod o‘rnida qo‘llansa bunday denitrifikatsiya dissimilyasiyalik denitrifikatsiya deyiladi. Bunday energiya almashinuvini esa nitratli nafas olish deyiladi. Nitratlarning qaytarilishi Psevdomonas va Parakokkus avlodiga mansub mikroblar ba’zi oltingugurt bakteriyasidan (Tiobakteriyalar) sodir etishi mumkin. Bu jarayonda nitrat ®nitrit®azot //oksid®azot/oksid®molekulr azot hosil bo‘ladi. Bundan ko‘rinib turibdiki hosil bo‘lgan azot oksidlari va molekulyar azot uchuvchan. SHuning uchun bu jarayonda azotning tuproqdan yo‘qotilishi sodir bo‘ladi.
Oqsillarning aerob, anaerob bakteriyalar, zamburuglar ishtirokida ammonifikatsiyaga uchrashi aniqlangan. Bu jarayonda alohida aktivlik namoyon qiluvchi mikroorganizmlarga Psevdomonas oilasi vakillari, batsillalar oilasi vakillari olsak bo‘ladi. Oqsil tarkibida odatda 20ta aminokislota kiradi. Bu aminokislotalar birisining oxiri karboksil gruppasi ikkinchi aminokislotaning amino gurppasi bilan boglanib, polipetid zanjirini tashkil etadi. Bitta politseptidda yuzlab aminokislotalar bor, oqsil esa bitta yoki bir qancha shunday zanjirlardan iborat. Oqsillar oddiy va murkkab bo‘ladi. Oddiy oqsillar gidrolizlanganda faqat aminokislotalarni bersa, murakkab oqsillar prostetik gruppaga ega bo‘lganligi uchun aminokislotalardan boshqa moddalar ham hosil qiladi. Murakkab oqsillarga nukleoproteidlar, lipoproteidlar, metalloproteidlar kiradi. Mikroorganizmlardan ajralib chiqqan ekzoferment (proteaza) oqsil molekulalarga ta’sir qiladi va ularni gidrolizlaydi. Oqsil molekulasidan hosil bo‘lgan poletpeptidlar va oligopeptidlarni mikroblar hujayrasiga kiritib peptidaza fermenti, yordamida parchalaydilar. (Oqsil molekulasi kattaligi uchun mikroblar uni hujayrasiga kirita olmaydi, shuning uchun ekzoferment yordamida parchalab, uning bo‘laklarini qabul qiladi).