Derecel‹ hassas döKÜm yüzey kal‹tes‹ ve boyutsal hassas‹yet

fiekil 3.5.
 CaO-Al
2
O
3
 faz diyagram› [45]

---

43
Dereceli Hassas Döküm Kal›p Malzemeleri
Yüksek alüminal› çimentolardan tatmin edici performans al›nabilmesi için su/çimento oran› 0,40'dan
daha yüksek olmamal› ve çimento miktar› 400 kg/m3'den az olmamal›d›r. E¤er bu önlemler al›nmazsa
betonun dayan›m› sonradan büyük oranda düfler. Yar› kararl› monokalsiyum alüminat dekahidrat
(CaO.Al
2
O
3
.10H
2
O), daha kararl› olan trikalsiyum alüminat hekzahidrata (3CaO.Al
2
O
3
.6H
2
O) dönüflür
[46].
Kalsiyum alüminat çimentolar›n›n gelifltirilmesinde öncelikle ›s›ya dayan›kl›l›k özelli¤i gözetilmemesine
ra¤men, günümüzde bu uygulama en önemli uygulamalardan biri olmufltur. Portland çimentosunun
yüksek oranda kireç ve silika içeri¤i, düflük ergime noktal› ötektikler oluflturdu¤u için, bu malzeme
yüksek s›cakl›k kullan›mlar›na uygun de¤ildir. Kalsiyum alüminat çimentolar›n›n refrakterli¤i alümina/kireç
oran›n art›fl›yla artmaktad›r.
Yüksek s›cakl›k direnci kapasitesi ve yüksek-düflük s›cakl›k döngüsü sertleflmifl çimento içinde hidrate
kireç (portlandit Ca(OH)
2
) olmamas›na ba¤l›d›r. 500 °C'›n üzerindeki s›cakl›klarda portland çimentosu
içindeki hidrate kireç dehidrate olarak sönmemifl kirece dönüflür (CaO). Bu tersinir bir reaksiyondur,
sonras›ndaki so¤uma ve neme maruz kalma betonu parçalayacakt›r. Hidrate kireç kalsiyum alüminat
çimentolar›n hidratasyonunda oluflmaz, meydana gelen hidratlar, yüksek s›cakl›kta dehidrate olurken,
kendi kendilerine kararl› olurlar veya kullan›lan agrega ile kararl› bileflikler oluflturur.
Refrakter betonlarda kullan›lan agregalar kullan›m s›cakl›¤›n›, saf çimentonun ergime noktas›n›n
üzerinde yüksek ergime noktal› ötektikler oluflturarak 100-200 °C aras›nda yükseltir. Ticari olarak
alümina oran› % 40-80 aras›nda de¤iflen, ›s›ya dayan›kl›, izolatör ve refrakter agregalar› içeren çok
çeflitli kalsiyum alüminat çimentolar› bulunabilmektedir.