TƏFSİR ÜSULU VƏ TARİXİ 18
ol duğu, düşmənlərin əlinə keçdiyi, müxtəlif dəyişikliklərə uğradı-
ğı
15
bildirilir. Tövrat Hz. Musadan on üç əsr sonra, yəni I əsrdə bu-
günkü şəklinə salınmışdır. Günümüzdə mövcud olan ən qədim
və tam ibranicə əlyazma nüsxələr IX əsrə, Tövratın yunanca tər cü-
mələri isə IV əsrə aiddir.
Eyni şey bugünkü İncillər üçün də keçərlidir. Xristianlığa görə
Hz. İsa ilahi kəlamdır. Yəni o özü vəhyi təmsil edir. İncil kitabları
isə Allahın kəlamı deyil, Hz. İsadan sonra qələmə alınan mətnlərdir.
Bugünkü İncillərin Hz. İsa tərəfindən yazılmadığını xristianlar
özləri də qəbul edirlər. İncillər Hz. İsadan ən az otuz il sonra yazıl-
mağa başlanmış və I əsrin sonunda yazılıb tamamlanmışdır.
16
Qurani-Kərimlə Kitabi-Müqəddəs arasında möhtəva və üslub
baxımından da fərqlər vardır. Kitabi-Müqəddəs müxtəlif müəlliflər
tərəfindən və fərqli dövrlərdə yazılmışdır. Onda tarixi hadisələrlə
yanaşı, dini hökmlərə, fəlsəfi dialoqlara, hikmətli sözlərə və dualara
da yer verilmişdir. Kitabi-Müqəddəsdə hadisələr, zaman və məkan
yönü ilə də ələ alınmışdır. Əski-Əhid İsrailoğullarının tarixindən
çox geniş şəkildə bəhs etmişdir. Yeni Əhiddə isə əsasən Hz. İsanın
həyatı ələ alınmışdır.
Quranda isə həm Əski Əhiddən, həm də Yeni Əhiddən fərqli
olaraq, daim Allah danışır, xitab olunanlar isə Hz. Peyğəmbər,
müxtəlif etiqad mənsubları və ümumilikdə insandır.
