Dərs kitabları №: 1 Ünvan: az6200, Zaqatala Şəhəri, Heydər Əliyev prospekti №: 88

TƏFSİRİN MƏNBƏLƏRİ VƏ NÖVLƏRİ
187
İsrailiyyat xəbərləri İslama uyğun olub-olmama baxımından iki 
yerə ayrılırlar. Birincisi Hz. Peyğəmbərin: “.. Əhli-kitabdan heç nə so-
ruşmayın. Özləri yoldan çıxan insanlar sizi əsla doğru yola çəkməzlər...”
269
 
sözləri  ilə  nəqlinə  icazə  verilməyən,  ikincisi  isə  “...  Bəni-İsraildən 
nəql edin. Bunda problem yoxdur...”
270
 hədisi ilə nəqlinə icazə verilən 
rəvayətlərdir.
İsrail rəvayətlərinin Qurani-kərimə yol tapmasının əsas səbəbi 
ondandır  ki,  Tövrat  və  İncildə  öz  əksini  tapmış  bəzi  mövzula-
ra, məsələn, Hz. Adəmin ilkin günaha bataraq Həvva ilə və onla-
rı  bu  işə  sövq  edən  İblislə  birlikdə  cənnətdən  qovulması  və  yerə 
endirilməsinə, Hz. Musanın Misir torpağında Fironla, sonra yəhudi 
qövmi ilə əlaqədar başına gələn əhvalatlara, Hz. İsa və anası Hz. 
Məryəmlə  bağlı  vaqiələrə  və  digər  hadisələrə  Quranda  da  toxu-
nulmuşdur. Qurani-kərimdə bu məsələlərə yalnız ötəri toxunulur, 
onlar  barəsində  qısa  və  müxtəsər  şəkildə,  ibrətamizlik  məqsədi 
ilə  xəbər  verilir,  hadisələrin  təfərrüatı  təfsilatı  ilə  açıqlanmır  və 
bu  təbiidir:  Qurani-kərim  ilahi  vəhyin  nazil  edilməsində  varislik 
əlaqələrini daima qeyd etmiş və özündən əvvəlki kitabların doğru-
luğunu təsdiq etmişdir. Lakin sonralar müsəlman alimləri bu möv-
zuların təfsilatını əhli-kitab rəvayətlərində tapmış, bu rəvayətlərin 
Qurani-kərimdə  verilən  xəbərlərlə  səsləşdiyini  görmüş  və  heç 
bir  təhlil  aparmadan,  həmin  rəvayətlərin  dürüstlüyünü,  Quranın 
xəbərlərinə müvafiqliyini qətiyyən yoxlamadan onların çoxunu əxz 
edərək təfsirlərə daxil etmişlər.
Buna görə də tədqiqatçılar israil rəvayətlərini üç qismə ayırır-
lar: məqbul, məskut ənhu və mərfuz rəvayətlər.
“Məqbul” rəvayətlər o rəvayətlər sayılır ki, onların səhihliyi Hz. 
Peyğəmbərdən  ötürülmüş  düzgün  xəbərlər  əsasında  sübuta  yeti-
269  Əhməd. b. Hənbəl, Müsnəd, III, 378.
270  Buxari, Ənbiya, 50; Müslüm, Zühd, 72.

---