Dərs vəSAİTİ Az ərbaycan Turizm və Menecment Universitetinin t ədris-Metodik Şurasının

Strateji tədqiqatlara giriş 

di

ni strukturunun daha homogen olduğu ilə bağlıdır. Bu da re-

gional dövl

ətlərin təhlükəsizlik münasibətlərində  düşmənçilik 

elementl

ərinin müəyyən dərəcədə qarşısını almağa kömək edir.  

Dövl

ətlərarası  münaqişəlilik daha çox Özbəkistan-Taci-

kistan münasib

ətlərində  mövcuddur. Milli gücün əksər para-

metrl

ərinə görə, Özbəkistandan geridə qalması Tacikistanı Ru-

siyanın  himayədarlığını  qəbul etməyə  vadar edən  əsas xarici 

amill

ərdən ən əsasıdır. Öz növbəsində bu amil Özbəkistanı Ta-

cikistanla h

ərbi-siyasi rəqabətdə ehtiyatlı olmağa sövq edir.  

Özb

əkistan və Tacikistan arasında güc asimmetriyasındakı 

davranış  təzahürlərini ərazi, habelə  regionun su ehtiyatlarından 

istifad

ə  problemlərinin və  radikal islam təşkilatlarının  (Özbə-

kistanın İslam Hərəkatı, Hizb ut Təhrir və s.) transsərhəd fəallığı 

il

ə də izah etmək mümkündür.  

Özb

əkistan-Qazaxıstan  münasibətlərində  güc asimmet-

riyası yuxarıda qeyd etdiyimiz rakursda o qədər də aşkar ifadə 

olunmasa da, m

əzmunca regionun struktur qeyri-sabitliyi as-

pektind

ə  az  əhəmiyyət kəsb etmir. Milli gücün əsas göstəri-

cil

ərinə görə, hər iki dövlət regional lider statusunda çıxış et-

m

əyə qadirdir. 

Neft-qaz sah

əsinin inkişafı Qazaxıstanı regionun aşkar iq-

tisadi liderin

ə çevirmişdir. Bu isə, məlum olduğu kimi, milli gü-

cün h

ərbi komponentlərinin güclənməsi ilə müşayiət olunur. İq-

tisadiyyat sah

əsində  aşkar  geriliyinə  baxmayaraq, Özbəkistan 

regionun qalan dövl

ətlərinə  nisbətən  lap  başlanğıcdan  bir  sıra 

mühüm güc üstünlükl

ərinə malik idi. Bu da, ona regionun lideri 

ro

luna iddialı olmağa imkan verirdi.  

Birincisi, Özb

əkistan PTM-nin Mərkəzi Asiyadaki sub-

kompleksind

ə olan bütün dövlətlərlə quru sərhədləri olan, həm 

d

ə regionu əhatə edən heç bir böyük dövlətlə belə sərhədi ol-

mayan yegan

ə  dövlətdir.  İkincisi, o, regionun ən çox əhalisi 

olan v

ə etnik cəhətdən ən az heterogen olan dövlətidir. Əhalisi-

nin sayına görə, Özbəkistan Qazaxıstanı iki dəfə üstələyir və ti-

tul-qeyri-

titul etnoslar arasındakı nisbətdə birincisi daxili etno-

 

171 

---