Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin
Yüklə 2,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Demoqrafiya siyasəti Kütləvi informasiya vasitələrinin demoqrafiya prob- lematikası yönümündə mövzu və təhlil obyektlərindən biri də demoqrafiya siyasətidir. Demoqrafiya siyasəti dedikdə, adətən müəyyən demoqrafik nəticələr əldə etmək üşün dövlət və ictimai təşkilatlar tərəfindən həyata keçirilən tədbirlərin məcmusu nəzərdə tutulur. Məsələn, bəzi inkişaf etməkdə olan ölkələrin rəhbərləri (əsasən Afrika ölkələrinin) onsuz da artım tempi çox olmasına baxmayaraq, əhalinin sayının artımını rəğbətləndirirlər. Onlar bu cür demoqrafik siyasəti belə izah edirlər ki, əhalisinin sayı çox olan ölkə güclüdür və öz xarici siyasətini daha fəal həyata keçirə bilir. 81 Россияне в дефиците. «Российская газета», 23 maя, 2007. 82 Demoqrafik çağırış. "RBCdaily", 23 may, 2007 . 185 Ayrı-ayrı ölkələrin demoqrafiya siyasətində onların inkişaf səviyyəsi, əhalinin kəmiyyəti və keyfiyyəti, sıxlığı və s. cəhətdən müəyyən fərqlər olsa da, demoqrafik siyasət konsepsiyalarında əsasən iki başlıca problemə - ölüm səviyyəsinin yüksək olmasına (körpə, ana, həmçinin əmək- qabiliyyətli yaşda olan insanlar) və doğumun aşağı səviyyədə olmasına qarşı mübarizə aparılması təklif olunur. Adətən, dövlətlərin demoqrafiya siyasətlərinin ali məqsədi gözlənilən uzunömürlülüyün artırılması, ölümün azaldılması, doğumun artırılması, miqrasiyanın (ölkədən və ölkəyə) iqtisadiyyatın inkişaf səviyyəsinə uyğun gələn optimal həcminin əldə edilməsindən ibarət olur. Ancaq, demoqrafik partlayışın aradan qalxmasından söhbət gedirsə, demoqrafik siyasət təbii ki, doğum faizinin aşağı salınmasına yönəldilməlidir. Doğum faizinin aşağı düşməsi ilk növbədə insanların prokreasion davranışından (lat.- creatio – yaranma: biologi- yanın bölməsi, dünyanın, Yer kürəsinin, həyatın, insanın yaranmasını “ilahinin məhsulu” hesab edir, növlərin dəyiş- məsini onların tarixi inkişafı olmasını inkar edir) asılıdr və ən yaxşı nəticələr ailə daxilində uşaqların doğumunun tənzimlənməsi zamanı əldə olunur. ABŞ-ın keçmiş prezidenti L.Consonun belə bir məşhur sözü var: “Ailə planlaşdırılmasına qoyulmuş 5 dollar üçüncü dünya ölkələrinin iqtisadiyyatına qoyulmuş 100 dollardan daha yaxşı səmərə verə bilər”. İnkişaf etməkdə olan ölkələrin əksəriyyətində fəal demoqrafiya siyasəti aparılır, lakin bəzi hallarda əhalinin əksər hissəi arasında mövcud olan savadsızlıq və cəhalət doğum faizinin aşağı salınması yönümündə aparılan təbliğat işinin səmərəsini aşağı salır. Bu ölkələrin iqtisadi və sosial vəziyyətlərinin yaxşılışdırılması perspektivlərinin olmaması isə ona gətirib çıxarır ki, bu ölkələrin əhalisi ənənəvi həyat tərzinin dəyişdirilməsi üçün stimul görmür və bunun da 186 nəticəsi kimi ənənəvi prokreasion davranışdan imtina etmir; yəni uşaqların sayının azaldılmasının heç bir məna daşımadığını düşünürlər. Həm hüquqşünaslar, həm də jurnalistlər üçün belə bir sual hələ də açıq qalır: əgər valideynlər doğulan uşağın fiziki və əqli cəhətdən sağlam olmaq hüququnun təmin edilməsinə zəmanət vermək imkanına malik deyillərsə, onların nəsil artırmaq hüquqlarını məhdudlaşdırmaq olarmı? Əhali problemi ilə bağlı KİV-də işıqlandırılan məsə- lələrdən biri də sahə elmi tərəfindən formalaşdırılan və KİV-in birbaşa iştirakı ilə ictimaiyyət tərəfindən müzakirə edilərək təkmilləşdirilən əhali konsepsiyalarıdır. Bu konsepsiyalar KİV-in mövzu istiqamətləri kimi də nəzərdən keçirilir. Yüklə 2,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|