Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 27
Yüklə 2 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
(aqlütinasiya) deyilir.
Hazırda müəyyən edilmişdir ki, eritrositlərin aqqlütinləşmə- sinin səbəbi donorla (qan verən) resipientin (qan qəbul edən) qan qruplarının bir-birinə uyğun gəlməməsidir. 42 Eritrositlərdə aqqlütinləşən maddə (A və B aqqlütinogenlər), plazmada isə ( - və β-aqqlütininlər) vardır. Əgər eritrositlərdə A aqqlütinogen və plazmada -aqqlütinin olsa, o zaman bunların rastlaşmasından qanda aqqlütinasiya baş verəcəkdir. Demək, eritorsitlərində A aqqlütinogen olan qanın plazmasında -aqqlütinin, eritorsitlərində B aqqlütinogen olan qanın plazmasında isə β-aqqlütinin ola bilməz. Bu amillərin olmasına görə insanda qan dörd qrupa bölünür. İnsanların 40%-i birinci qrupa, 39%-i ikinci qrupa, 15%-i üçüncü qrupa, 6%-i dördüncü qrupa mənsubdur. Qanın neçənci qrup olmasının, оnun kəmiyyətinə, keyfiyyətinə, funksiyalarına heç bir təsiri yoxdur. Qanın hansı qrupa mənsub olması insаnın xasiyyətinə, sağlam- lığına, qabiliyyətinə də təsir göstərmir.Qanın qruplara ayrılması əsas qan köçürmədə əhəmiyyətə malikdir. Qan qrupları irsidir və insanın bütün ömrü boyu dəyişilməz qalır. İnsanda qruplarda olan aqqlütinogen və aqqlütininlər aşağı- dakı cədvəldə (cədvəl 6) göstərilir. Cədvəl 6. Insаnlаrdа qаn qruplаrı. Qan qrupları Plazmada olan aqqlütinin Eritrositlərdə olan aqqlütinogen I (0) -, β- yoxdur II (A) β- A III (B) - B IV (AB) Yoxdur AB Əgər donorla (qan verən) resipientin (qan qəbul edənin) qanı qarışdırıldıqda A aqqlütinogenlə -aqqlütinin və B aqqlütinogenlə β-aqqlütinin rastlaşarsa, o zaman aqqlütinasiya reaksiyası baş verər- eritrositlər komlaşar. Qan köçürən zaman donorun eritrositlərinin, resipientin isə zərdabının xassəsi nəzərə alınmalıdır (şəkil 11). Donorun zərdabı- nın xassəsi nəzərə alınmır, ona görə ki, o resipentin qanı ilə qarış- dıqda hədsiz dərəcədə durulduğundan öz yapışdırıcı- aqqlütinin- 43 ləşdirici xassəsini İtirir. Qan qruplarını təyİn etmək üçün iki üsul vardır. Birinci vasitəli, ikinci isə vasitəsiz üsul adlanır. Laboratoriyalarda vasitəsiz üsuldan ancaq standart zərdab olmadıqda istifadə edilir. Bu üsulla əşya şüşəsi üzərinə bir damcı 10%-li natrium-sitrat məhlulu tökülür və bunun üzərinə bir damcı donorun və bir damcı da resipentin qanından əlavə edilir. Əgər aqqlütinasiya baş verərsə, o zaman duru mayenin içərisində kom- laşmış eritrositlərin olması adi gözlə görünür. Bu üsul ilə ancaq həmin heyvanların qanının bir-birinə köçürülməsinin mümkün olub-olmamasını təyin etmək olar. Şəkil 11. Qаn qruplаrının xаssələri Qanın qruplarını vasitəli üsulla təyin etmək üçün II və III qrup qanın standart zərdablarından istifadə edilir. Yüklə 2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|