Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 27

 
 
MÖVZU: QAN DAMARLARINDA QANIN TƏZYIQI 
VƏ HƏRƏKƏTI. 
 
Qan damarlarının daxilindəki təzyiq qan təzyiqi adlanır. Qan 
təzyiqinin  yüksəlməsi  və  aşağı  düşməsi  ürəyin  işinin  fazalari  ilə 
əlaqədardır. Müxtəlif faktorlar qan təzyiqinə təsir edir. 
Qan  damarlarda  fasiləsiz  hərəkət  edir.  Baş  beyində  qan  döv-
ranının  bir  neçə  dəqiqə  müddətinə  dayanması  heyvanın  ölməsinə 
səbəb  olur.  Müxtəlif  damarlarda  qanın  hərəkət  sürəti  müxtəlifdir. 
Aortada  400-500  mm/san,  arteriyalarda  150-200  mm/san  olur. 
Kapilyarlarda  isə  qanın  hərəkət sürəti 0,5 mm/san olur.  Belə zəif 
sürət isə qan ilə hüceyrə və toxumalar arasında mübadilə prosesini 

---

68 
təmin edir. Qan təzyiqi ürəyə  yaxın olan damarlarda daha yüksək 
olur. Sistolik (maksimal) və diastolik (minimal) təzyiq vardır.  
Məşğələyə hazırlaşmaq üçün suallar: 
1.
 
Qan  təzyiqini  yaradan  faktorlar.  Müxtəlif  damarlarda 
qanın təzyiqi. 
2.
 
Damar  refleksogen  sahələr  və  onların  qan  təzyiqinin 
nizamlanmasında rolu. 
3.
 
Qan damarlarında qanın hərəkətini təmin edən faktorlar. 
4.
 
Müxtəlif damarlarda qanın hərəkət sürəti. 
5.
 
Nəbz, onun mənşəyi və təyini. 
6.
 
Arteriya və vena nəbzi. 
7.
 
Nəbz dalğasının qrafik qeydi. 
8.
 
Qanın damarlarda fasiləsiz axmasının səbəbi. 
9.
 
Hipertoniya, hipotoniya haqqında anlayış və qan təzyiqinin 
tənzimi. 
10.
 
Müxtəlif  heyvanlarda  (atda,  inəkdə,  camışda,  qoyunda, 
donuzda) nəbzin miqdarı.