Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil

Qabıqaltı dizartriya 

Beynin  qabıqaltı  nüvəsinin  və  onların  sinir  birləĢ-mələrinin 

zədələnməsi.  Əzələlərin  hipertoniya,  hiportoniya  yaxud  distoniya 

Ģəklində fəaliyyətinin pozulması.  

Nitq  aparatındakı  əzələlərin  güclə  hərəkəti  müĢahidə  olunur. 

Tələffüz  pozuntuları  müxtəlif  cür  olur.  Səs  gərginləĢir,  səs  tembri 

dəyiĢir.  Bəzən  pıçıltıya  çevrilir,  xırıltılı  olur.  Saitlərin  artikulyasiyası 

samitlərlə  müqayisədə  daha  çox  pozulur.  Ayrı-ayrı  sözlər  düzgün 

tələffüz  oluna  bilər,  lakin  bir  çox  hallarda  təhrif  olunur  və  anlaĢılmaz 

səslənir. Nitq tempi, ritmi pozulur, xəstə nitqindəki bu qüsurları özü də 

görür.  

UĢaqlar  arasında  psevdobulbar  dizartriya  daha  tez-tez  müĢahidə 

olunur.  Belə  uĢaqlar  hətta  normal  intellektə  malik  olsalar  da  kütləvi 

məktəblərdə deyil, yardımçı tədris müəssisələrində təhsil alır.  

Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  nevroloji  nöqteyi  nəzərdən  uĢaq 

psevdobulbar dizartriyası mürəkkəb patogenezinə malikdir. Nitq aparatı 

əzələlərinin iflici ilə yanaĢı, əzələ fəaliyyətinin müxtəlif pozulmaları da 

müĢahidə olunur. Dizartriyanın bu növü adətən erkən körpəlik dövründə 

(əsasən  də  2  yaĢına  qədər)  yaranan  uĢaq  serebral  iflic  sindromuna 

daxildir.  Onun  yaranma  səbəbləri  baĢ  beynin  zədələnməsi,  ĢiĢməsi, 

doğuĢ  zədələnmələri  ola  bilər.  Hərəkət  pozğunluqları  ümumi  səciyyə 

daĢıyır.  Üz  mimikasız,  hərəkətlər  kobud  olur.  Bəzi  uĢaqlarda  bədənin 

sağ hissəsi, bəzilərində isə sol daha zədələnməyə məruz qalır. UĢaq özü-

özünü  idarə  edə  bilmir,  qaçma,  tullanma  hərəkətlərində  kobudluq 

müĢahidə olunur. Qidanı çətin çeynəyir, ağzı sulanır.