Dərs vəSAİTİ ba k I elmi redaktor

 
a
 
 
 
 
 
b 
 
c d 
 
Şəkil 26 
 
N-5 düz xətti (şəkil 26, c) daxilə çəkilmiş düzgün beşbucaqlının tərəfinə 
(şəkil 26, d) bərabər olacaqdır.
 

---

24 
3. HƏNDƏSİ RƏSMXƏTT 
 
3.1 Qoşulmalar 
 
Qoşulmalar: Bir xəttin digər xəttə səlist keçməsi qoşulma adlanır. Qoşulmalar 
vasitəsiz və vasitəli olur. əgər səlist keçid aralıq qövsünün köməyi olmadan yerinə 
yetirilirsə belə qoşulmalar vasitəsiz, əgər aralıq qövsünün vasitəsi ilə baş verirsə bu 
qoşulma vasitəli qoşulma adlanır.
1.
 
Vasitəsiz qoşulmalar. 
a)
Düz xətlə çevrə qövsünün qoşulması. Bu halda səlist qoşulma nöqtəsi çevrə 
qövsünün radiusunun düz xəttə perpendikulyar olduğu nöqtə olacaq (şəkil 27). 
Şəkil 27 
b)
İki çevrə qövsünün bir-biri ilə xarici və daxili səlist qoşulması. Xarici 
qoşulma zamanı qoşulan çevrə qövslərinin radiusları toplanır və qoşulma 
nöqtəsində radiuslar bir düz xətt üzrə olur (şəkil 28). 

---

25 
Şəkil 28
Daxıli qoşulma zamanı böyük cevrənin radiusundan kiçik cevrənin radiusu 
çıxılır və qoşulma nöqtəsində radiuslar bir düz xətt üzrə olur (şəkil 29). 
Şəkil 29 
2.
 
Vasitəli qoşulmalar. 
a)
İki düz xəttin çevrə qövsü ilə səlist qoşulması. Bu qoşulmanı yerinə yetirmək 
üçün qoşulma mərkəzinin və qoşulma nöqtələrinin yerini təyin etmək lazımdır. 
Qoşulma mərkəzi hər iki düz xətnən eyni məsafədə olan nöqtə olduğu üçün, 
verilən düz xətlərə verilən radiusa bərabər paralel düz xətlər keçirilir. Bu 
paralellərin kəsişdiyi nöqtə çevrə qovsünün mərkəzi olur və bu mərkəzdən düz 
xətlərə çəkilən perpendikulyar xətt qoşulma nöqtələrinin yerini təyin edir (şəkil 
30).
Şəkil 30 
b)
İki çevrə ilə üçüncü çevrənin qoşulması. Bu halda xarici və daxili çevrə 
qoşulmaları mövcuddur. 

---

26 
Xarici çevrə qoşulmasında qovuşan çevrələrin radiusları toplanır və 
mərkəzlərdən alınan radiuslarla qövslər keçirilir. Bu qövslərin kəsişdiyi nöqtə, 
qovuşan çevrənin mərkəzi olur. Bu tapılan mərkəzi verilən çevrələrin mərkəzləri 
ilə birləşdirdikdə qoşulma nöqtələri təyin edilir (şəkil 31). 
R
1
+ R
2 
R
2 
+ R
3 
Şəkil 31 
Daxili çevrə qoşulmasında qoşulan çevrənin radiusunda qovuşdurulan 
çevrələrin radiusları çıxarılır və alənan fərqlərlə uyğün çevrələrin mərkəzindən 
qövslərin kəsişdiyi nöqtə qovuşdurulan çevrənin mərkəzi, bu mərkəzlə verilən
çevrələrin mərkəzlərindən keçib çevrələri kəsdiyi nöqtələr qoşulma nöqtələri olur 
(şəkil 32). 
R
3
– R
1 
R
3
– R
2