24
3. HƏNDƏSİ RƏSMXƏTT
3.1 Qoşulmalar
Qoşulmalar: Bir xəttin digər xəttə səlist keçməsi qoşulma adlanır. Qoşulmalar
vasitəsiz və vasitəli olur. əgər səlist keçid aralıq qövsünün köməyi olmadan yerinə
yetirilirsə belə
qoşulmalar vasitəsiz, əgər aralıq qövsünün vasitəsi ilə baş verirsə bu
qoşulma vasitəli qoşulma adlanır.
1.
Vasitəsiz qoşulmalar.
a)
Düz xətlə çevrə qövsünün qoşulması. Bu halda səlist qoşulma nöqtəsi çevrə
qövsünün radiusunun düz xəttə perpendikulyar olduğu nöqtə olacaq (şəkil 27).
Şəkil 27
b)
İki çevrə qövsünün bir-biri ilə xarici və daxili səlist qoşulması. Xarici
qoşulma zamanı qoşulan çevrə qövslərinin radiusları toplanır
və qoşulma
nöqtəsində radiuslar bir düz xətt üzrə olur (şəkil 28).
25
Şəkil 28
Daxıli qoşulma zamanı böyük cevrənin radiusundan kiçik cevrənin radiusu
çıxılır və qoşulma nöqtəsində radiuslar bir düz xətt üzrə olur (şəkil 29).
Şəkil 29
2.
Vasitəli qoşulmalar.
a)
İki düz xəttin çevrə qövsü ilə səlist qoşulması. Bu qoşulmanı yerinə yetirmək
üçün qoşulma mərkəzinin və qoşulma nöqtələrinin yerini təyin etmək lazımdır.
Qoşulma mərkəzi hər iki düz xətnən eyni məsafədə
olan nöqtə olduğu üçün,
verilən düz xətlərə verilən radiusa bərabər paralel düz xətlər keçirilir. Bu
paralellərin kəsişdiyi nöqtə çevrə qovsünün mərkəzi olur və bu mərkəzdən düz
xətlərə çəkilən perpendikulyar xətt qoşulma nöqtələrinin yerini təyin edir (şəkil
30).
Şəkil 30
b)
İki çevrə ilə üçüncü çevrənin qoşulması. Bu halda
xarici və daxili çevrə
qoşulmaları mövcuddur.
26
Xarici çevrə qoşulmasında qovuşan çevrələrin radiusları toplanır və
mərkəzlərdən alınan radiuslarla qövslər keçirilir. Bu qövslərin kəsişdiyi nöqtə,
qovuşan çevrənin mərkəzi olur. Bu tapılan mərkəzi verilən
çevrələrin mərkəzləri
ilə birləşdirdikdə qoşulma nöqtələri təyin edilir (şəkil 31).
R
1
+ R
2
R
2
+ R
3
Şəkil 31
Daxili çevrə qoşulmasında qoşulan çevrənin radiusunda qovuşdurulan
çevrələrin radiusları çıxarılır və alənan fərqlərlə uyğün
çevrələrin mərkəzindən
qövslərin kəsişdiyi nöqtə qovuşdurulan çevrənin mərkəzi, bu mərkəzlə verilən
çevrələrin mərkəzlərindən keçib çevrələri kəsdiyi nöqtələr qoşulma nöqtələri olur
(şəkil 32).
R
3
– R
1
R
3
– R
2
Dostları ilə paylaş: 
