4.4. Azərbaycanda və beynəlxalq praktikada mənfəət və zərərlər
haqqında hesabatın qurulması göstəriciləri
Mənfəət və zərərlər haqqında hesabatda gəlirlər, xərclər və maliyyə
nəticələri haqqında məlumatlar ilin əvvəlindən hesabat tarixinədək artan
yekunla təqdim olunur.
Sifariz Səbzəliyev
67
Müəssisə mənfəət və zərərlər haqqında hesabatda və ya onun qeyd-
lərində müəssisə çərçivəsində xərclərin funksiyalarıına və ya məsrəflərin
xarakterinə əsaslanan təsnifatından istifadə edərək, xərclərin təhlilini təqdim
etməlidir.
Xərc maddələri sabitlik, proqnozlaşdırma və gələcək iqtisadi səmərə
yaradacaq potensial imkan amilləri kimi biri-birindən fərqlənən kompo-
nentləri ayırmaq məqsədilə yarımmaddələrə bölünür. Bu informasiya iki
üsuldan birinin istifadəsi ilə təqdim edilir.
Birinci təhlil metodu
-
məsrəflərin xarakteri metodu adlanır
. Xərc-
lər, mənfəət və zərərlər haqqında hesabatın xarakterinə (məsələn, tikili və
avadanlıqların amortizasiyası, istifadə edilmiş materialların dəyəri, nəq-
liyyat xərcləri, əmək ödənişi xərcləri, reklam xərcləri və s.) görə birləşdirilir
və müəssisənin müxtəlif funksiyaları üzrə bölüşdürülür.
İkinci təhlil metodu
–
xərclərin funksiyaları metodu və ya satışın
maya dəyəri metodu adlanır.
Burada xərclər funksiyalarına müvafiq
olaraq satışın maya dəyəri, kommersiya xərcləri və inzibati xərclər kimi
təsnifləşdirilir.
Xərcləri funksiyalarına görə təsnifləşdirən müəssisələr onların xarak-
teri barədə əlavə informasiyaları, o cümlədən maddi və qeyri-maddi aktiv-
lərin amortizasiyası xərclərini və işçi heyətinin saxlanılması üzrə xərcləri
açıqlamalıdır.
Adı çəkilən hesabatda və ya onun qeydlərində maliyyə hesabatının
əhatə etdiyi dövr ərzində elan və ya təklif edilmiş səhmlər üzrə dividend-
lərin məbləği də göstərilməlidir.
Mənfəət və zərərlər haqqında hesabatın xərclərin funksiyaları üzrə
forması aşağıdakı cədvəldə verilmişdir (cədvəl 4.7).
|
