Dərsin səciyyəvi xüsusiyyətləri. Dərsin tipləri və quruluşu. Dərsə verilən müasir tələblər

İnteraktiv təlim bilik, bacarıq, təcrübə və vərdişlərə yiyələn­məyə, cə­miy­yə­tin vətəndaşları üçün zəruri sosial və intellektual tə­fək­kürün, müstəqil çalışma, müstəqil düşünmə ba­ca­rıq­la­rının in­ki­şa­fına kömək edən demokratik üsullarla aparılan təlim prosesidir. İnteraktiv təlim prosesində dərsdə yaranan, meydana çıxan şagirdlərarası öyrənmə-öyrətmə ünsiyyəti və əməkdaşlığı, müəllim-şagird birliyi və əməkdaşlığı nəzərdə tutulursa, interaktiv metodlar isə təlim prosesində öyrənmə və anlaşmaya, bacarıq və keyfiy­yət­lərə şagirdlərin yiyələnməsini həyata keçirən üsullar, tərzlər, işlər, yanaşmalar, vasitələr nəzərdə tutulur. Ən son tədqiqatların nəticəsi göstərir ki, interaktiv təlim me­todları effektiv nəticəni konstruktivizm nəzəriyyəsinə istinad edərək təlimə İKT-nin yaxından tətbiqi ilə verir və öz işləkliliyini daha da səmərəli edir. Psixoloqlar qeyd edirlər ki, informasiya in­sa­nın eşit­dik­lə­rinin 10%-i, gördüklərinin 50%-i, özü etdiklə­rinin isə 90%-i həc­mində yaddaşında qalır. İKT-nin bu sahədə böyük dəs­təyi öyrənənin şəxsi araşdırması zamanı güclü informasiya bankı ilə təmin olunmasındadır (internet, elektron kitablar, test və tapşırıq­lar və s.). İnteraktiv təlim prosesində ilk baxışdan elə görünə bilər ki, müəllim sinifdə fəal rol oyna­mır. Əslində isə müəllim şagirdi ruh­lan­dıran, ona özünü tapmaqda kö­mək edən “yaradıcıya” çevrilir. İnteraktiv metodlar müəllimin təkcə başqalarını öyrətməsinə de­yil, onun özünün də öyrənməsinə, daha yaradıcı və enerjili peda­qoq olmasına imkan verir. İnteraktiv təlim metodları həmçinin sinif otağının həmişəki tərti­ba­tından, məşğələlərin təşkilinin adət etdiyimiz qaydasından imtina olun­masını tələb edir. Şagird masalarının sinif otağında yerləşdiril­mə­sinin dörd əsas forması vardır:
1.“Sinif” forması – ənənəvi qayda .
2.“Kafe” forması (“diskussiya klubu”).
3.“Ü” hərfi formasında sinif.
4.“Dairə” formasında sinif.
“Kafe” forması qruplarda iş üçün əlverişlidir.
“U” hərfi forması rollu oyunlar zamanı, tanışlıq vaxtı, dis­kus­siyaların gedişində daha səmərəlidir.
“Dairə” forması müxtəlif diskussiyaların, dairəvi masaların ke­­çirilməsi üçün daha rahatdır.
İstifadə olunan bütün üsullar aşağıda verilmiş kompo­nent­lər­dən ibarət olan təlim prosesinin qanunauyğunluqlarından irəli gəlir:

1. 
   təlimin məqsədi,
   
2. 
   təlimin məzmunu,
   
3. 
   şagirdlərin dərketmə imkanları,
   

ç) müəllimin öyrətmə fəaliyyəti və şagirdlərin öyrənmə işi, tə­li­min təşkilati forması və s.
d) təlimin nəticəsi.
Bütün bu komponentlər qarşılıqlı surətdə əlaqəlidir və təlim pro­sesində vəhdətdə çıxış edirlər. Onlar sabit və təkrarlanandır. Bu­ra­dan belə bir vacib tələb ortaya çıxır-hər hansı təlim üsulları, va­si­tələri və formalarının müəyyənləşdirilməsi və tətbiqi zamanı bu kom­po­nent­lərin qarşılıqlı əlaqəsini nəzərə almaq zəruridir. Müəllim bu əla­qə­lərin bütün dərs prosesi boyu mövcud olduğunu yaddan çı­xar­­­ma­ma­lıdır. Bunu nəzərə almadan istənilən nəticəni əldə etmək qey­­ri-mümkündür.