288
yanaşdıqda idrakda ilkin yeri tutur. Bu pillə insanların hiss üzvlərinin,
əsəb sisteminin və beyninin in‟ikas fəaliyətinin əsasında mümkün olur.
Hissi idrak sayəsində insan dünyadakı obyektlər ilə bilavasitə təmasda
olur. O insanların hissi- praktiki fəaliyyəti ilə sıx bağlıdır. Hissi idrakın
ilkin forması-duyğu, xarici aləmin predmetlərinin insanın hiss üzvlərinə
(görmə, eşitmə, iybilmə, dadbilmə və lamisə) tə‟siri ilə yaranır. Nəticədə
həmin predmetlərin bu və ya digər xassələri bizə bəlli olur. Müasir elm
sübut edir ki, informasiyanın qabiliyətinə görə birinci yerdə görmə və
lamisə durur, sonra isə eşitmə, dadbilmə və iybilmə duyğusu gəlir.
Duyğular necə yaranır? Ətraf aləmdəki predmetlər bizim hiss
üzvlərimizə tə‟sir etdikdə insan beynində bu tə‟sirə cavab reaksiyası kimi
onların subyektiv obrazı əmələ gəlir. Beləliklə duyğu insana tə‟sir
göstərən predmetin beyindəki subyektiv ideal obrazıdır. Lakin duyğu
güzgüdə olduğu kimi passiv in‟kas deyildir. O hiss edən subyekt ilə
dünyadakı əşya və proseslər arasındakı obyektiv əlaqələri əks etdirir. Buna
görə də duyğu yalnız bu halda yarana bilir ki, bir tərəfdən orqanizmin hiss
üzvləri normal fəaliyyət göstərsin, digər tərəfdən isə real təsir edən
obyektlər mövcud olsur.
Hissi idrakda görmə duyğusu xüsusilə mühümdür. Insan iki minə
qədər rəngləri və rəng çalarlarını bir-birindən fərqləndirməyi bacarır.
1
Bu-
nunla yanaşı digər duyğular da mühüm rol oynayır.
Dostları ilə paylaş: 
