Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 1 noyabr 2004-cü IL tarixli 816 saylı əmri ilə təsdiq olunub

ƏBÜLHƏSƏN ANAPLI (1894-12.2.1921) 

 

Azərbaycan teatrının  ən görkəmli komiklərindən biri olan Əbülhəsən Anaplı (Məmmədov) 

1894-cü ildə Qubada doğulub. Uşaqlığı Bakıda keçən Əbülhəsən səhnəyə ilk dəfə 1911-ci ildə çıxıb. 

"Nicat", "Səfa" mədəni-maarif cəmiyyətlərinin teatr truppalarında, Hüseynqulu Sarabskinin 

"Müsəlman opera artistləri", "Zülfüqar bəy və Üzeyir bəy Hacıbəyov qardaşlarının müdiriyyəti" 

teatr dəstəsində faciə, dram, əsasən komediya tamaşalarında cazibəli səhnə surətləri yaradıb. Soyadı 

bəzi afişa və proqramlarda "Anaplinski" kimi də göstərilib. 

Fitrətən güclü yumor keyfiyyətinə malik olan Əbülhəsən Anaplı dramaturq Nəcəf bəy 

Vəzirovun "Keçmişdə qaçaqlar" (Pirverdi), Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin "Pəri cadu" (Niyaz və 

Əmrah), "Dağılan tifaq" (Gənc, Əbdül və İmamverdi), "Ac həriflər" (Həsən), Nəriman Nərimanovun 

"Nadir  şah" (Cavad), Cəfər Cabbarlının "Ədirnə  fəthi" (Molla Hacı), Rza Zakinin "Sultan 

Əbdülhəmidin xəli" (Abdulla bəy), Mirzəbala Məmmədzadənin "Bakı uğrunda müharibə və ya Nuru 

paşanın igidliyi" (Samson), İsa bəy Aşurbəylinin "Azərbay və Can" (İvan), Fridrix Şillerin 

"Qaçaqlar" (Papas), Vilyam Şekspirin "Kral Lir" (Təlxək), İvan Turgenevin "Pulsuzluq" (Kərbəlayı 

Vəli.  Əsəri Ceyhun Hacıbəyli tərcümə-təbdil edib), İsmayıl Rüstəmbəyovun "Dövləti-bisəmər" 

(Abdulla) əsərlərinin tamaşalarında çıxış edib. 

Üzeyir bəy Hacıbəyovun "Şah Abbas və Xurşid banu", Zülfüqar bəy Hacıbəyovun "Aşıq 

Qərib" operalarında Divanə  və Güloğlan rollarını oynamış  Əbülhəsən Anaplı "Arşın mal alan" və 

"Məşədi İbad" operettalarında Vəli ilə Hambalın ən populyar ifaçılarından olub. 

Əbülhəsən Anaplı Azərbaycanın ilk parodiya aktyorlarından biridir. O, sənət dostu Rza 

Darablı ilə birgə böyük maraqla qarşılanan konsertlər vermiş, burada faciə aktyorlarından Hüseyn 

Ərəblinskinin, Abbasmirzə Şərifzadənin, komiklərdən Mirzağa Əliyevin, Hacıağa Abbasovun, opera 

ustası Hüseynqulu Sarabskinin, qadın rollarının mahir ifaçısı Əhməd Ağdamskinin və başqalarının 

oyun tərzlərinə maraqlı parodiyalar etmişdir. 

1921-ci ilin fevralında  Əbülhəsən Anaplı  sənət dostu Mir Paşa Sadıqovla kiçik təbliğat 

dəstəsi ilə Qarabağın Keşiş  kəndində  çıxış edəndən sonra gecə erməni daşnakiarı  tərəfindən qətlə 

yetiriliblər. 

Yaradıcılığı qaravəlli oyun prinsipləri, çevik improvizə bacarığı ilə seçilib. Gözəl və 

məlahətli səsi, zərif plastikası aktyorluq imkanlarına genişlik verib.