Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 1 noyabr 2004-cü IL tarixli 816 saylı əmri ilə təsdiq olunub

AZƏRBAYCAN  DÖVLƏT MUSİQİLİ   

KOMEDİYA TEATRI (1956 - 2004) 

 

1954-cü ildə Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrını yaratmağa hazırlıq prosesi və 

təşəbbüs kimi Dənizkənarı   bulvarın   nəzdində   "Musiqili   komediya   teatrı   ansambl truppası" 

yaradıldı. Opera teatrında işləyən Soltan Dadaşov ansambla baş rejissor, AMDT-nin rejissoru 

Ələsgər Şərifov isə bir müddət kollektivə bədii rəhbər təyin edildilər. Soltan Dadaşovun təklifi və 

təşəbbüsü ilə truppa Üzeyir bəy Hacıbəyovun "Məşədi  İbad" (8 fevral. Rəssam  Əsgər Abbasov, 

dirijorlar Xəlil Cəfərov və Çingiz Hacıbəyov, baletmeyster Əminə Dilbazi), iyun ayında "Arşın mal 

alan" (rəssam  Ənvər Almaszadə, dirijor Əfrasiyab Bədəlbəyli) və  Ağası  Məşədibəyovun "Toy 

kimindir?" (mətn Məhərrəm  Əlizadənindir. Rəssam  Əsgər Abbasov) operettalarını tamaşaya 

hazırladı. "Məşədi İbad"la "Arşın mal alan"ın quruluşunu Soltan Dadaşov, "Toy kimindir?"in səhnə 

təfsirini isə  Səfər Turabov vermişdilər. Tamaşaların afişa və proqramlarında yuxarıdan "Musiqili 

komediya Teatrı" ("Dövlət" kəlməsi yox idi) və "Baş rejissor Soltan Dadaşov" sözləri yazılırdı. Bu, 

Musiqili Komediya Teatrının bərpası  və dövlət statusu alması üçün həqiqətən də  məqsədyönlü 

addım-təşəbbüs oldu. 

Tamaşaların üçündə  də  iştirak edən aktyorların bir qismi Opera və Balet Teatrının işçiləri 

idilər. Bəşir Səfəroğlu, Məmmədsadıq Nuriyev, İmamverdi Bağırov, bir sözlə, əvvəllər ADMkT-də 

işləmiş  səhnə ustaları Filarmoniyanın muskomediya ansamblından tamaşada oynamağa dəvət 

almışdılar. 

Musiqili komediya ansamblı əsasında MKT-nin Azərbaycan və rus bölmələrini bərpa etmək 

üçün Mədəniyyət Nazirliyi 1956-cı ilin əvvəlində  səmərəli işlər apardı. Aprel ayının 21-də  Şəmsi 

Bədəlbəyli yeni yaranan kollektivə direktor və bədii rəhbər təyin olundu. Çingiz Hacıbəyov teatra 

dirijor, Əsgər Abbasov rəssam, Kamal Abbasov isə xormeyster götürüldülər. Rus bölMəsmə rejissor 

M. Markben, baletmeyster Leonid Leonidov təyin edildilər. Teatrın iki bölməsinin truppasına, balet 

və orkestr heyətinə yüzdən çox işçi götürülmüşdü. 

Azərbaycan truppasında Əlihüseyn Qafarlı, Münəvvər kələntərli, Nəsibə Zeynalova, Lütfəli 

Abdullayev, İbrahim Hüseynov (Şünasi), Bəşir Səfəroğlu, Nəcibə Behbudova, İmamverdi Bağırov, 

---

Ədilə  Nəsirova,  Əliimran  Şirvanski, Kamal Kərimov, Kübra Babayeva, Nina Mironova, 

Məmmədsadıq Nuriyev kimi təcrübəli aktyorlar vardı. Həmin sənətkarlarla yanaşı, Azərbaycan 

Dövlət konservatoriyasını, xoreoqrafiya və Asəf Zeynallı adına musiqi məktəblərini yenicə bitirmiş 

Əzizağa (Ağababa) Qasımov, Məleykə  Şahmərdanova,  Şəfiqə Qasımova, rus bölməsində Tatyana 

Sazikina, Yelena Marinina kimi gənc teatra dəvət almışdılar. Hətta Roza Əliyeva hələ  tələbə idi, 

ancaq ona Gülçöhrə kimi baş rol tapşırılmışdı. 

Truppa müəyyən səviyyədə komplektləşəndən sonra "Arşın mal alan"ın məşqlərinə başlandı. 

Tamaşanın rejissorluğunu teatrın bədii rəhbəri  Şəmsi Bədəlbəyli edirdi. Səhnə  tərtibatı  mərhum 

rəssam Rüstəm Mustafayevin eskizləri  əsasında hazırlandı. Rəqslərin quruluşunu  Əlibaba 

Abdullayev verdi, dirijorluğu isə Çingiz Hacıbəyov etdi. Premyera avqustun 19-da Yay teatrında 

bayram təntənəsi ilə göstərildi. Əsas partiyaları Kamal Kərimov və Lütfiyar İmanov (Əsgər), Roza 

Əli yeva (Gülçöhrə),  Əzizağa Qasımov (Süleyman), Şəfiqə Qasımova (Asya) oxuyurdular. 

Komizınlə yoğrulmuş Soltan bəyi  Əli hüseyn Qafarlı, məzəli Vəlini Lütfəli Abdullayev, koloritli 

xanım-xatın Cahan xalanı Münəvvər Kələntərli, sadədil və biı  qədər məsxərəli Tellini Məleykə 

Şahmərdanova ifa edirdilər. 

Şəmsi Bədəlbəyli teatrın açılışı üçün dramaturq Süleyman Rüstəmlə  bəstəkar Səid 

Rüstəmovun "Durna" operettasını da hazırlamışdı (rəssam  Əsgər Abbasov, dirijor Çingiz Ha 

cıbəyov). Bu tamaşa da Cabbarlı adına Yay teatrında (bağın da) avqustun 28-də göstərilib. 

Teatr təzə açıldığına görə yeni əsərlər sarıdan müəyyən korluq çəkirdi. Sifariş verilmiş 

dramaturq və  bəstəkarlar gənc kollektivə  təzə operetta təqdim etməmişdilər. Ona görə  də teatr 

vaxtilə oynadığı əsərlərə müraciət etmək məcburiyyətində qalırdı. "Durna"dan sonra MKT-də "Toy 

kimindir?" (dramaturq Məhərrəm Əlizadə, bəstəkar Ağası Məşədibəyov) musiqili komediyası Səftər 

Turabovun rejissorluğunda yenidən tamaşaya qoyuldu. Teatr 1956-cı ilin qış mövsümünü noyabrın 

3-də "Məşədi İbad" operettasının yeni quruluşu ilə açdı. Bu dəfə rejissor Şəmsi Bədəlbəyli tamaşa 

üzərində rəssam Əsgər Abbasovla və dirijor Çingiz Hacıbəyovla birlikdə işləmişdi. 

Əlihüseyn Qafarlı  əvvəllər neçə-neçə ifaçısı olmuş  Məşədi  İbadı tamam yeni yozumda 

oynayırdı. Məşədi İbadın musiqi kupletlərini Əlihüseyn Qafarlı partituradakından yarım ton aşağıda 

oxusa da, onun səsinin məlahəti, söz-musiqi-sifət ifadələri (həmçinin zahiri hərəkət), rəqslərindəki 

ritmik ahəngdarlıq obraza təravət verir, onu məzəli və yapışıqlı edirdi. 

Teatr 1957-ci ildə isə  əvvəllər oynadığı dramaturq Məhərrəm  Əlizadə ilə  bəstəkar Fikrət 

Əmirovun "Gözün aydın" (9 may. Quruluşçu rejissor Şəmsi Bədəlbəyli, rejissor Səftər Turabov, 

rəssam Əsgər Abbasov, dirijor Çingiz Hacıbəyov) və dramaturq Sabit Rəhmanla bəstəkar Süleyman 

Ələsgərovun "Ulduz" (28 dekabr. Quruluşçu rejissorlar Şəmsi Bədəlbəyli və Səftər Turabov, rəssam 

Əsgər Abbasov) operettalarını yeni səhnə təfsirində tamaşaçılara göstərib. 

1958-ci ildə teatrın repertuarında cəmi altı tamaşa vardı ki, bu da yeknəsəqliyə səbəb olurdu. 

Milli Dram Teatrının quruluşçu rejissoru Əliheydər Ələkbərov 5 noyabr 1960-cı il-də MKT-yə baş 

rejissor təyin edildi. Bu təyinat sonralar teatrın yaradıcılığında müəyyən faydalı dönüş yaratdı. Yeni 

operetta axtarışlarını davam etdirən teatr on il (1958 - 1967) ərzində həm təcrübəli, həm də bu janrda 

ilk addımlarını atan bəstəkarların təzə  əsərlərini repertuarına daxil edə bilib. Bu dövr kollektivin 

yaradıcılıq nailiyyətləri, ayrı-ayrı aktyorların və solistlərin  əlvan ifaları baxımından da dəyərlidir. 

Teatrın daha diqqətçəkən işləri aşağıdakılar olub.