Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 19

ümumi cəhətlərə malik olması heç kimdə şübhə doğurmamalıdır. 

Bu vəhdətin mövcudluğu mifin özünün atribut və s. cəhətləri ilə 

bu və ya digər sosial-etnik birliklərin müəyyən inkişaf 

mərhələsində xalqların mənəvi mədəniyyəti və mental 

təcrübəsinin nümunəsi rolunda çıxış etməsi tamamilə doğrudur. 

Lakin mif təkcə xatirə-yaddaş deyil, həmçinin insan fikrinin 

sərbəst uçuşudur ki, cəlbedici mədəniyyət dünyasına daxil olmaq 

üçün göstərilən cəhdin nağıl xassəli, fantastik və realist istəkləri 

məcmusu hesab oluna bilər.  İnsan fikri gündəlik konkret 

qayğılardan xilas olaraq poetik səyahətin sonsuz nöqtələrinə doğru 

istiqamət götürə bilir. Mifdə müasir sivilizasiyanın mənəvi 

potensialını doğuran ilkin rüşeym açıq-aydın görünür. Qədim 

cəmiyyətlərdə dünyanın dərki və insanın oradakı yeri əslində 

mifdə, mifologiyada səlis şəkildə anlaşıla bilərdi. Mif fərdi şüura 

qarşı qoyulan, ondan köklü şəkildə  fərqlənən kollektiv şüurun 

inikasıdır. Mif mədəniyyətin kollektiv tərəfindən sakral dərk 

edilməsidir. Mif ilkin dini təsəvvürlər komplektinin mərkəz oxu 

olmuşdur. Onun ümumi mədəniyyətlə əlaqəsi şəksizdir. Mif ilkin 

fikrin məcburi, zəruri formasıdır. Onun formalaşdığı kollektiv 

təsəvvürlər nə praktik müşahidələrin rasionalizminə, nə  də 

abstrakt mühakimələrə  əsaslana bilməzdi. Qrupların təsəvvürləri, 

hər  şeydən  əvvəl emosional əhval-ruhiyyəyə, özünü gerçək 

mühitə daxil etməyə arxalanır. 

Mifopoetik təfəkkür öz prinsipləri və öz məntiqi olan 

təfəkkürdür. Mifin fərqləndirici cəhəti ziddiyyətləri aradan 

qaldırmaq cəhdidir. Onun vəzifəsi bu ziddiyyətlərin nisbiliyini 

sübut etmək, onu əhatə edən dünya ilə eyniləşdirmək, insanı, onu 

əhatə edən dünya ilə vəhdətə gətirmək, insan və təbiətin, təbiət və 

cəmiyyətin uyğunluğuna nail olmaqdır. 

Hər hansı bir din kimi, mifin də son məqsədi qrupa mənəvi 

rahatlıq təmin etmək və bununla da onu yad şəraitə, özünü 

dərkinə, hətta düşmən əhatəsində olsa belə özünü təsdiqinə şərait 

yaratmaqdır. 

Arxaik mədəniyyəti təcəssüm etdirən miflər haqqında 

müasir təsəvvürlər bir sıra nəticələri çıxarmağa imkan verir:  

- Miflər adamların öz varlığını dərk etmək və şüurlu şəkildə 

---