Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 275

cür bədbəxt hadisələrdən qorunacaqlar, onlara bədxah ruhlar heç 

vaxt toxuna bilməyəcək. Belə bilərziklərdə ilan və qoyun 

başlarının ünsürləri-gözləri, ağzı  və burnu kəsmə üsulu ilə 

dəqiqləşdirilmiş, başların yan tərəfləri isə narın kəsilmiş  xətlərlə 

bəzədilmişdir. 

Birinci dövrün texnoloji və  bədii nailiyyətlərindən görünür 

ki, qədim ustalar tökmə, döymə (çekan) və basma (ştamp) kimi 

üsullardan müvəffəqiyyətlə istifadə etmişlər. Onlar lövhə  şəkilli 

Mingəçevir sırğalarında qırmızı rəngli daşlar tətbiq etməklə qədim 

Azərbaycan zərgərliyinə yeni texnoloji xüsusiyyət və əvəzedilməz 

bədii estetik keyfiyyət gətirmişlər. 

İkinci mərhələnin zərgərlik məmulatı dini təsəvvürlərdən 

uzaqlaşaraq, dünyəvi ideyalara, dekorativ məqsədlərə xidmət 

etmişdir. 

Bu dövrdə Qafqaz Albaniyasının Mingəçevir, Xınıslı, 

Qalagah (İsmayıllı rayonu) və Torpaqqala (Qax rayonu) kimi 

zərgərlik mərkəzləri olmuşdur. Belə  qədim  şəhərlərdən tapılmış 

bəzək  şeyləri formalarının orijinallığı ilə  fərqlənir.  İkinci dövrdə 

hazırlanan qızıl məmulatı sayca çox və  bədii keyfiyyətcə daha 

yaxşı olduğu üçün, bu dövr zərgərlik sənətinin yüksəliş dövrü 

hesab edilir. 

I-VII  əsrlərdə  zərgərlər sırğa, belbağı toqqası, qızıl 

muncuqlar, bilərziklər, sancaqlar və üzüklər hazırlamaqla bərabər 

silahları da bəzəyirdilər. 

Birinci mərhələdə qeyd etdiyimiz üç dənli qızıl sırğalar bu 

dövrdə daha da təkmilləşmişdir.  İndi dənlərin sayı daha da 

çoxalmış, onlar birbaşa halqaya yox, halqaya bənd edilmiş  qızıl 

kürəciyə yapışdırılırdı. Mingəçevirdə belə  sırğalardan çox 

tapılmışdır. Onların içərisində elələri də var ki, qızıl kürəcik 

əvəzinə qırmızı əqiq-dən muncuq qoyulmuşdur. 

Bu dövrün zərgərlik işlərində  təbii daşlardan, xüsusilə 

qırmızı  rəngli daşlardan geniş surətdə istifadə olunurdu. Belə 

daşlar həm üzüklərdə, həm də sırğalarda tətbiq edilirdi. Məsələn, 

Torpaqqaladan tapılmış  sırğada dörd üçbucaq çərçivə içərisinə 

qırmızı daşlar yerləşdirilmişdir. Eyni tipli, lakin daha mürəkkəb 

quruluşlu sırğa Qalagahdan tapılmışdır. 

---