Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 350

ellinləri ümumi dil, adət-ənənələr, qədim  əfsanələr, din və vahid 

yazı birləşdirirdi. 

Qədim yunanlar özlərinə qədər şərqdə yaranmış elmlə tanış 

olur, təbiət üzərində müşahidələr aparırdılar. Bir çox ölkələrə 

səyahət etdilər və təbiət haqqında elmi inkişaf etdirdilər. E.ə. VII 

əsrdə Milet şəhəri nə Egey dənizinin  şərqində yerləşən  İoniya 

vilayətinin  şəhərləri elmin mərkəzi idi. İoniya alimləri təbiət 

hadisələri üzərində müşahidələr aparır, onları izah etməyə, onların 

səbəblərini aşkar etməyə çalışırdılar.  İoniya alimləri dünyanın 

mənşəyini də izah etməyə  cəhd göstərirdilər. Bir qrup alimlər 

təbiətin başlanğıcını suda, bəziləri havada, torpaqda, digərləri 

odda görürdülər. 

E.ə. V əsrdə yunan elminin mərkəzi Afina oldu. Burada 

İoniya alimlərinin işini Demokrit (e.ə. 460-370) davam etdirdi. O, 

belə bir fikir söyləmişdir ki, bütün dünya ən xırda zərrəciklərdən-

atomlardan ibarətdir. Demokrit insanlarda ruhun ölməzliyini inkar 

edirdi. Dinin yaranmasını insanların təbiətin qorxunc hadisələri 

qarşısında aciz qalmaları  və qorxusu ilə izah edirdi. Demokrit 

materialist olduğuna görə onu cəzalandırmaq istəyirdilər. 

Demokritin ardıcılı Hippokrat (e.ə. 460-377) olmuşdur. 

Onun fikrincə  həkim xəstənin bədənindən xəstəliyi qovmamalı, 

bədənin xəstəliyə qarşı müqavimətini artırmalıdır. Onun tibb 

elminin inkişafında böyük xidməti olmuşdur. Həkimin mənəvi 

davranışı normaları olan “Hippokrat andı” onun adı ilə bağlıdır. 

Aristotel (e.ə. 384-322) qeyri adi biliyə malik alim idi. 

İsgəndərin müəllimi olmuşdur.  Şərqdə Aristotelə  Ərəstun 

deyirdilər. O, bütün bilikləri ayrı-ayrı sahələrə böldü, elmlərə ad 

verdi. Botanika yunanca “bitki”, fizika - təbiət, politika - dovlət 

sözlərindən götürülmüşdür. E.ə. IV əsrdə Aristotel qabaqcıl 

alimlərlə birlikdə belə hesab edirdi ki, Yer kürə  şəklindədir, 

dünyanın mərkəzində yerləşir, Günəş  və ulduzlar isə onun 

ətrafında fırlanır. 

E.ə. V əsrdə Yunanıstanda tarix elminin əsası qoyulmuşdur. 

həmin dövrdə yunan tarixçisi Herodot (e.ə. təqribən 490-425) 

“Tarix” əsərini yazmış, Plateya savaşına qədər olan dövr haqqında 

məlumat verir O, bir çox ölkələri gəzmiş,  əsərində müxtəlif 

---