Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin
Yüklə 7,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
______________Milli Kitabxana_____________
48
səmanın dörd dayağını əvəz edib. Dayaqları qoruyan 8 Xex ilahə dünyanın dörd tərəfini təmsil edən allahlar cərgəsinə daxildir. Dünyanın dörd tərəfinin göstəricisi olan say-rəqəm misirlilərdə həmişə müqəddəs olmuşdur. Misirlilərin səma haqqında dörd müxtəlif təsəvvürləri olmuşdur. İnək, okean, qadın Nut və yerin üstü səma həmin dörd rəqəminə daxildir. Qədim Misir miflərində dünyanın və insanların yaradılması əfsanələri mühüm yer tutur. İlk baxışda bu əfsanələr özlərinin ziddiyyətli rəngarəngliyi ilə adamları çaş-baş sala bilər. Allahların, insanların və kainatın yaradıcısı rolunda gah heyvanlar, gah allahlar, gah da ilahələr çıxış edir. Bir əfsanəyə görə Günəş səma inəyindən doğulur, digərinə görə bitkilərdən, üçüncü qrupa görə isə qaz yumurtasından doğulur. Yaradılma üsulu və yaradıcılar da müxtəlif olur. Bütün miflər üçün ümumi olan cəhət budur ki, ibtidai xaosdan bu və ya digər allahlar meydana gələrək bu və ya digər şəkildə dünyanı yaradırlar. Dünyanın yaranması haqqında miflərin əksəriyyəti ən qədim zamanlarda qəbilə-tayfa münasibətlərinin hökm sürdüyü Nil vadisində yaranmışdır. Sonralar isə ictimai münasibətlərin inkişaf etməsi, qədim misirlilərin dünyanı anlama üsullarının təkmilləşməsi ilə əlaqədar olaraq həmin miflər də bir sıra köklü dəyişikliklərə uğramışdır. Nəticədə dünyanın yaranması haqqında mif bir növ «işlənmiş» şəkildə gəlib çatmışdır. Dünyanın yaranması haqqında miflərin əksəriyyəti bizə tam şəkildə gəlib çatmamışdır. Misir mifləri zəngin olduğu qədər, həm mürəkkəb, həm də ziddiyyətli xarakterdədir. Səma-inək haqqında mifə əsaslanaraq Misir mifologiyasının xarakteri haqqında bəzi fikirlər demək mümkündür. Hər bir hadisə üçün çoxsaylı mifoloji müddəalar mövcud ola bilər. Mifoloji müddəalara münasibətdə səxavətlilik Misir üçün səciyyəvi bir haldır. Ehkamlar olmadığından təriqətlər haqqında da təsəvvürlər olmamışdır. Dini dözülməzlik və fanatizm yalnız ölkənin tənəzzülə uğradığı dövrlərdə təzahür etmişdir. Fanatizm yalnız II minillikdə, təqribən e.ə. 1370-ci ildə Ehnatonun Misir dinini zorla mifologiyadan azad etmək cəhdi zamanı meydana çıxmışdır. |