Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 331

 

---

______________Milli Kitabxana_____________ 

 332

  

 

 

 

 

---

______________Milli Kitabxana_____________ 

 333

İSKİTLƏR (SKİFLƏR) 

Yunan tarixçisi Herodotun məlumatına görə, iskitlər 

(skiflər) Dunay çayının dənizə töküldüyü yerdən Don çayına 

qədər bütün Şimali Qara dəniz sahillərində yaşayırdılar.  Şimali 

Qara dəniz sahillərində  və  şimali Qafqazda yaşayan xalqları 

yunanlar iskit (skif), Orta Asiya və Cənubi Qafqaz, Yaxın Şərqdə 

yaşayanları farslar saklar, assurlar aşquz, işquz adlandırmışlar. 

Skiflər e.ə. VII əsrdə kimmerləri məğlub edib Dunay çayından 

Don çayına qədər  ərazidə, yəni Qara dənizin  şimalında 

məskunlaşmış  və eramızın III əsrinə kimi burada yaşamışlar. 

Skiflər Dərbənd keçidi vasitəsilə Azərbaycana və Yaxın  Şərqə 

yayılmışlar. Onlar Kür və Araz çayları arasında skif çarlığı 

yaratmış, burada böyük siyasi qüvvəyə çevrilmişlər. Midiyalıları 

da öz hakimiyyətləri altına almışlar. Lakin 593-cü ildə Midiya 

hökmdarı Kiaksar onların ağalığına son qoydu. Onların bir hissəsi 

Şimali Qafqaza çəkildi, bir hissəsi isə yerli əhali ilə qaynayıb 

qarışdı. 

E.ə. 512-ci ildə  İran  şahı I Dara Qara dənizin  şimal 

sahillərində yaşayan iskitlərin (skiflərin) üzərinə hücum etdi. 

Onlar I Daranı aldadıb tələyə saldılar və onu məğlub etdilər. Bu 

qələbədən sonra iskitlərin (skiflərin) siyasi birliyi möhkəmləndi. 

E.ə. IV əsrin ortalarında Dunay çayından Don çayına qədər 

ərazidə hökmdar Ateyin başçılığı altında  İskit (skif) çarlığı 

yarandı. Atey dövlətin  ərazisini qərbə doğru genişləndirməyə 

başladı, nəticədə Makedoniya hökmdarı II Filipplə üz-üzə  gəldi. 

E.ə. 339-cu ildə baş vermiş döyüşdə skiflər məğlub oldular, 90 

yaşlı Atey öldürüldü. Makedoniyalı  İsgəndərin Frakiyadakı 

canişini Zopirion e.ə. 331-ci ildə Skif dövlətinə soxuldu, lakin 

skiflər onu məğlub etdilər. E.ə. II əsrdə sarmatlar skiflərə qalib 

gəldilər. Onlar Krıma sıxışdırıldılar. III əsrdə Ostqotlar Skif 

dövlətinin varlığına son qoydular. 

Skiflərin əsas məşğuliyyəti əkinçilik, maldarlıq, sənətkarlıq 

və ticarət olmuşdur.  Əkinçi skiflər taxıl  əkməklə  bərabər 

sarımsaq, sodan və s. becərirdilər. Onlar istehsal etdikləri taxılın 

bir hissəsini yunanlara satırdılar. Köçəri skiflər qoyun, keçi, 

donuz, qaramal, at və s. bəsləyirdilər. Evləri arabalarda yerləşirdi, 

---