Dərslik II cild Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin

10.5. Sinif rəhbərinin işində pedaqoji

diaqnostikanın əhəmiyyəti
Məktəbdə şagirdləri və sinfi bir vəhdət halında öyrənmək üçün diaqnostik metodlardan istifadə olunmalıdır. Diaqnostikanın təcrübəsində istifadə üçün əlverişli olan metodları nəzərdən keçirək:

Müşahidə sinif rəhbərinə şagirdlər haqqında daha çox infor­masiya toplamağa imkan verən metoddur. Müşahidə şagirdin xarici əlamətlərinə, davranış və rəftar tərzinə, mühakimə qabiliyyətinə və nitq mədəniyyətinə görə təzahür edən xüsusiyyətlərini üzə çıxar­maq­dan ibarət olan tədqiqat üsuludur.

Müşahidə metodu məhsuldar metod olub, hadisələri nəinki təsvir etməyə, eləcə də izah etməyə imkan verir. Odur ki, sinif rəh­bər­ləri müşahidəni mütəşəkkil və ardıcıl surətdə təşkil etməlidirlər. Ona görə ki, müşahidə və onun nəticələrinin təhlili onlardan ob­yek­tivlik tələb edir.

Müşahidə üçün plan tutulur, nəyi və necə müşahidə etmək mə­­sələləri planda əks etdirilir. Fakt və hadisələri, şagird dav­ra­nı­şı­nın müsbət və mənfi tərəfləri müşahidə edilir və müəyyən nəticələr çıxarılır.

Sinif rəhbərləri şagirdlərin rəftar və hərəkətlərini, keçirtdikləri emosional halları ətraflı öyrəndikdən sonra onun psixi vəziyyəti haqqında nəticə çıxarmalıdırlar.

Müşahidə diaqnostik vasitə işində ən əsas yerlərdən birini tu­tur. Hətta “çətin” tərbiyə olunan uşaqlarla aparılan tərbiyə işində də pe­daqoji müşahidə üstünlük təşkil edir. Bunun bir neçə səbəbi vardır:

 Birincisi, pedaqoji müşahidə uşağın həyat fəaliyyətində təbii şəraiti nəzərə alır;

 İkincisi, peqaqoji müşahidə diaqnostikanın gizli for­ma­sı­dır, bu zaman uşaq bir obyekt kimi pedaqoji yoxlamaya məruz qal­dı­ğını hiss etmir;

 Üçüncüsü, pedaqoji müşahidə uşağın həyata münasi­bətlərinin bütün sahələrini birbaşa əhatə etməyə şərait yaradır;

 Dördüncüsü, müşahidələr bu və ya digər münasibətin üzə çıxması üçün müxtəlif situasiyalar təklif edir;

 Beşincisi, pedaqoji müşahidə dəyişən münasibətlərin dina­mi­kasını laboratoriya metodlarından fərqli olaraq əks etdirir.

Təcrübədə sinif rəhbərlərinin “çətin” tərbiyə olunan uşaqlarla apardıqları işdə əsas səhvləri onların davranışına lazımi diqqət yetirməmələridir. Sinif rəhbərləri şagirdlərin pis davranışlarını qeyd edərək, səylərini bu hərəkətlərin düzəldilməsinə yönəldir, başqa formalarını isə düzəlişsiz və inkişafsız qoyurlar.

Münasibətlərin yaranması formaları o zaman real münasibət göstəriciləri hesab olunar ki, onlar pedaqoji müşahidəyə aid olsun.