Dərslik kimi tövsiyyə edilir. B a k I 1 6

MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI 
___________________________ 82 ____________________________ 
Sistem dedikdə, müəyyən məqsədin reallaşması üçün 
birgə işləyən qarşılıqlı əlaqəli elementlər yığımı başa düşülür. 
Ayrı-ayrı elementlər bir-biri ilə əlaqəli olduqlarından, bir 
elementdə baş verən dəyişiklik digər elementlərin dəyişilməsi-
nə səbəb olur. Bu xassə qarşılıqlı asılılıq adlanır. Sistemdəki 
asılılıq müxtəlif dərəcəli ola biləndir: sıx əlaqəli elementlər var, 
seyrək əlaqəli elementlər var, əlaqəli olmayan elementlər var. 
Bir-biri ilə əlaqədar olan iki sistem arasında intensiv 
informasiya, məhsul və s. mübadiləsi baş verir. Bu əlaqələrin 
pozulması sistemin işində imtinalara səbəb ola bilir.
Əks-əlaqə dedikdə, sistemin çıxışı ilə girişi arasında 
mövcud olan əlaqə nəzərdə tutulur. Çıxışda arzu edilən 
nəticədən kənarlaşma baş verdikdə, girişə düzəlişedici 
informasiya (təsir) ötürülür. 
Ətraf mühit. Sistem tam izolyasiyada fəaliyyət göstərə 
bilmir. O, həmişə ətraf mühitlə təmasda fəaliyyət göstərir. 
Ətraf mühit dedikdə, sistemin əlaqədar olduğu sistem və ya 
sistemlər, ya da ayrıca agent nəzərdə tutula bilər. Sistem 
ətraf mühitdən sərhədləri ilə ayrılır. Sistemin nəzarəti altında 
olanların hamısı sistemə daxildir, onun tərkib hissələridir. 
Sistemin nəzarətindən kənar olanlar onun tərkibinə daxil 
olmadıqlarından, ətraf mühit hesab edilir. Sistemin sərhədləri 
sabit deyil, dəyişə biləndir. Ətraf mühitlə əlaqə də müxtəlif 
intensivlik səviyyəsi nümayiş etdirə biləndir. Bu baxımdan, 
sistemlər iki qrupa bölünür: 
açıq və qapalı sistemlər. 
Sinergetik effekt dedikdə, sistemin öz tərkib hissələrinin 
cəmindən böyük olması nəzərdə tutulur. Ayrı-ayrı hissələr 
birləşdirildikdə, onların heç birinə xas olmayan yeni xassə 
yaranır ki, bu da sinergetik effekt adlanır. Ayrı-ayrı sistemlər 
ayrılıqda əldə edə bilmədikləri nəticəni birgə fəaliyyət 

---