Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

Patogenez
Allergik övrə ekzogen (infeksion və qeyri- infeksion) və endogen (antologik) aller-
genlərə qarşı allergiya nəticəsində inkişaf edir. Allergik övrənin patogenezi allergenə 
sensibilizasiya və onun orqanizmə ikincili daxil olaraq hiperergik reaksiya əmələ gətir-
məsi mərhələlərindən ibarətdir. Reaksiya adətən atopik gedir. Burada İgE sinfinə aid 
olan reagin antitellər iştirak edir. Leykositlərin ifraz etdiyi mediatorlar arasında hista-
min əsas rol oynayır ki, bu da köpüşük və dəri ödemini artırmaq qabiliyyətinə malikdir. 
Müxtəlif variantlı (xüsusən xroniki) övrəli xəstələrdə təcili-ləng tipli hiperhəssaslığın re-
alizasiyasında histaminin təsirini potensiallaşdıran digər fizioloji aktiv maddələr də (se-
ratonin, asetilxolin, bradikinin, interleykin, prostoqlandin) iştirak edir. Xroniki övrədə 
antiqlobulin Kumbs reaksiyasının göstəriciləri və bir sıra bakterial allergenlərə qarşı an-
titellərin titri yüksək olur, T- limfositlərin miqdarı aşağı düşür, disimmunqlobulinemiya, 
eozinofiliya, trombositopeniya müşahidə olunur. Övrə və Kvinke ödeminin inkişafında 
qeyri-immun (psevdoallergik) reaksiyalar da var. Bunlar qeyri-steroid iltihab əleyhinə 
vasitələr, rentgenokontrast maddələr, angiotenzini dəyişdirən fermentin (ADF) inhibi-
torları, kalsium kanalı antoqanistləri, histamindən azad edən dərman maddələri, mərkə-
zi sinir sisteminə təsir edən maddələr, miorelaksantlar, simpatomimetiklər, hipotenziv 
maddələr, antimikrob maddələrin təsirindən əmələ gəlir. Qeyri-steroid iltihab əleyhinə 
maddələr prostaqlandinlərin sintezində iştirak edən siklooksigenaza fermentinin aktivli-
yini qismən və ya tamamilə dayandırır. Övrə və Kvinke ödemindən başqa onlar rinosi-
nusit və bronxial astma da törədir. Rentgenokontrast maddələr anafilaktoid reaksiyalar 
bəzən allergik reaksiyalar əmələ gətirir.
ADF-in ingibitorları (0.1-0.2 % xəstələrdə) burnun selikli qişasının, udlağın, qırt-
lağin, səs tellərinin, ağızın selikli qişasının və dilin tez inkişaf edən ödemini əmələ gəti-
rir. Ödemi kinin maddəsinin metabolizminin pozulması şərtləndirir. Ca-un antaqonistləri 
(nifedipin) 10-30 % xəstələrdə ayaqların və baldırların ödemini əmələ gətirir. Buna 
səbəb orqanizmdə mayenin ləngiməsi ilə yox, arteriol və kapilyarların dilatasiyası ilə 
əlaqədardır. Övrənin psevdoallergik forması ekzogen və endogen faktorların təsirindən 
əmələ gəlir. Bu faktorlar qeyri- immunloji, qeyri- spesifik yolla mediatorların əmələ 

---

279
gəlməsində və ifrazında iştirak edir. Kimyəvi maddələr və dərman preparatları, biolo-
ji agentlər, eləcə də fiziki faktorlar mediatorların liberatoru kimi,yəni psevdoallergik 
reaksiya kimi təsir edir. Bəzən psevdoallergik övrə disbakterioz və fermentopatiyalar 
nəticəsində əmələ gəlir. Psevdoallergik övrənin aşağıdakı formaları var: