Dinning mohiyati, tuzilishi va funksiyalari. Reja: Din-ijtimoiy ong shakli, muayyan turmush va tafakkur tarsi, ma’naviy qadriyat sifatida



Yüklə 2,48 Mb.
səhifə10/23
tarix19.12.2023
ölçüsü2,48 Mb.
#185050
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   23
dinning mohiyati tuzilishi va fun

Braxmanlik. Eramizdan avvalgi birinchi ming yilliklarga kelib oriylar Hindistonda o’zlarining knyazliklariga ega bo’ldilar. Vedalarning marosimlar haqidagi ko’rsatmalari ancha murakkablashdi. Shu davrga kelib aholi o’rtasida braxmanlarning nufuzi oshib ketdi. Ular oldingi ta’limotlarni isloh qilib, yangicha liniy qonun-qoidalarni ishlab chiqdilar va braxmanlik diniga asos soldilar.
Braxmanlik ta’limoti kastalar (ijt.tabaqalar)ga asoslangan, ya’ni jamiyatdagi insonlar o’zlarining kelib chiqishlari, mansablari va hunarlariga ko’ra turli tabaqalarga bo’linadilar. Braxmanlikda eng yuqori kasta braxmanlar. Ular xudoning tilidan yaratilgan bo’lib, xudolar nomidan gapirish huquqiga ega edilar. Ikkinchi kasta kshatriylar. Ular xudoning qo’lidan yaratilgan insonlar hisoblanib, podshohlar, knyazlar, jangchilar shular jumlasiga kiradi. Kastalarning yana biri vayshlar. Ular xudoning sonidan yaratilgan insonlar hisoblanib, savdogarlar va hunarmandlar shu kastaga mansubdirlar. Kastalarning eng quyi tabaqasi shudralardir. Ular xudoning oyog’idan yaratilgan hisoblanib, oddiy xalq, dehqonlar shular jumlasiga mansub.
Braxmanlikning kastachilik asoslari er. av. V asrlarda yashagan Hindistonning yarim afsonaviy hukmdori Manu qonunlarida mustahkamlangan.
Braxmanlikdagi ruhning ko’chib o’tish ta’limoti Hindistonning deyarli barcha din va falsafalariga ta’sir etgan.
Hinduiylik. Eramizdan avvalgi VI asrda Hindistonda keyinchalik jahon dinlaridan biriga aylangan Buddaviylik vujudga keldi. U braxmanlikdagi bir necha elementlarni qabul qilgan bo’lsa-da, kasta ta’limotini inkor etdi. O’sha davrda Hindistondagi kasta tuzumini saqlab qolishga, braxmanlik dinini isloh qilib, qayta tiklashga harakat boshlandi. Bu harakat braxmanlik bilan buddaviylik o’rtasidagi kurashni ig’odalovchi hinduiylik edi. Hinduiylik ko’pxudolik dini bo’lib, unda braxmanlikning asosan uchta xudosi tan olinadi;
1) koinotning yaratuvchisi bo’lgan Braxma;
2) dunyo nizomini ushlab turuvchi Vishnu;
3) koinotni halok qilish qudratiga ega Shiva.
Hinduiylik ta’limotiga ko’ra olam, hayotning barcha shaklini Braxma yaratgan. Biroq Braxma bu dinda uch xudoning nomigagina boshlig’i. Hozir Braxmaga sig’inish deyarli yo’q. Hinduiylar asosan Vishnu va Shivaga sig’inadilar, ularga atab qurbonliklar keltiradilar.
Hinduiylikda jannat va do’zax haqidagi tushunchalar ham mavjud. Ular marhumlarni Gang daryosi sohillarida kuydirib, kulini suvga oqizadilar.
Bu din asosan Hindistonda tarqalgan bo’lib, mamlakat aholisining 83% shu dinga e’tiqod qiladi. Hinduiylikning uni qabul qilmoqchi bo’lganlarga qo’yadigan birinchi va asosiy sharti Hindistondagi kasta tuzumini qabul qilishidir.

Yüklə 2,48 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   23




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin