Dinshunoslik” fnidan islom talimoti asoslari, islomdagi mazhablar va yo’nalishlar mavzusidgi refera t bajardi: Bug’alteriya hisobi va audit yo’nalishi,8bh-20-guruh talabasi rashidov azizbek

O’ZBEKISTON RESPUBLIKSI OLIY VA O’RTA TALIM
VAZIRLIGI
DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOGIKA INSTUTI

“Moliya va informatika” kafedrasi

“ Dinshunoslik” fnidan
ISLOM TALIMOTI ASOSLARI, ISLOMDAGI MAZHABLAR VA
YO’NALISHLAR
Mavzusidgi

RE F E R A T

Bajardi: Bug’alteriya hisobi va audit yo’nalishi,8bh-20-guruh talabasi
RASHIDOV AZIZBEK
ⁱ D E N O V – 2 0 2 0

KIRISH: 1-ISLOM TALIMOTI ASOSLARI 2-ISLOMDAGI MAZHABLAR VA
YO’NALISHLAR
1-ISLOM TALIMOTI ASOSLARI:
Bu mavzuga to’xtashdan oldin, Islom o’zi qanday din va uning vazifalari va bu dinga kim asos solganligi haqida to’ xo’xtalib o’tsak Islom dini asoschisi Muhammad (sav) bo’lib ul kishi milodiy 570-571 yillar rabiul avval oyining 12 kunida Arabiston yarim oroli Maka shahrida dunyoga kelganlar. Muhammad (sav) milodiy 610 yilda 40 yoshlarida o’zlariga Allohdan vahiy kelganligini elon qildilar va bu Islom diniga asos solishga sabab bo’ldi. Islom dini yakaxudolik va Ollohdan boshqa iloh yo’q daegan g’oyalarini targ’ib qiladigan din bo’lib. Odamlarni mehr shavqatli bo’lishga undardi. Ammo o’sha davrda maka ahli ko’pxudolik diniga etiqot qilishar budlarga sig’inishar edilar. Quldorlik avjga chqan davr edi yane qisqa qilib aytganda jaholiyat vazulm davri edi. Islom dini kelganidan so’ng bu dinni maka qabila sardorlari tan olishmadi va Muhammad (sav) va uning safdoshlarini maka shahrida badarg’a qilishdi. So’ngra Muhammad (sav) vauning safdoshlari Yasrib shahri hozirgi Madina shaharga borishdilar. U yerda Muhammad (sav) iliq kutib olisdi va islom dinini tan olishdi . Shu tariqa Islom dini Madina vauning atrofidagi shaharlarga keng tarqaldi. Va nihoyat milodiy 632 yilda Muhammad (sav) oilaiari bilan Maka ziyoratiga otlandilar va ularga 100 mingda ziyod odamlar Madina yaqin qishlolaridan hamroh bo’ldilar. Lekin afsuski bu safardan 82 kun otishidan keyin Payg’ambar Muhammad (sav) og’ir xastslikdan Madina shahrida vafot etilar. Ammo islom dini nihoyada keng tarqala boshladi avval Arabistonda keyin fors mamlakatlarida so’ngra O’rta Osiyoga kirib keldi.
Hozirgi vqatda dunyoda 1,7mlrd odan Islom dinida bo’lib bu din eng yosh din shisoblanishiga qaramay dunyoda xiristian dinidan keying 2- chi o’rinda turadi.

Islom diniga etiqot qiluvchilarni musulmon deb atashadi bu so’z arabchadan tarjima qilinganda “muslim” (sadoqatli kopligi muslimun)deb ataladi va bu har davlatda har xil masalan Forslarda-misalman O’zbeklarda-musulmon Qozoq va Qirg’izlarda –musurmon Ukraina va Rassiyada –basurman deyiladi.

Islom-arabcha so’z bo’lib, mazmuni bo’y sinish itoat etish, o’zini Olloh irodasiga tobshirishdir.
Islom dinining asosiy aqidasi “Ollohdan boshqa hech bir iloh – yo‟q Muhammad Ollohning eslchisidir”.
Qur‟on tilida esa: “La Ilaha Illallohu Muhammadur Rasulluloh”. Bu kalimai tavhid deyiladi. “Guvohlik bermanki, bir Ollohdan boshqa iloh yo’q va yana
guvohlik beramanki, Muhammad Ollohning bandasi va rasuli(elichisi) dir”. Quron tilida “Ashhadu an la ilaha illalohu va ashhadu anna Muhammadan a’bduhu va
rasuluhu”. Bu Kalimai shahodat deyiladi. Sunniylikda iymon talabalari 7 tadir. Bular: 1. Ollohning yakkayu- yagonaligiga ishonish, faqat ungagina sig’inish, e’tiqod
va ibodat qilish. 2. Ollohning farishtalariga ishonish.
3. Ollohning barcha ilohiy, muqaddas kitoblariga ishonish.
4. Ollohning barcha payg’ambarlariga ishonish
5. Taqdirga, uning ilohiyligiga ishonish .Islom dinida “Islom arqonlari” degan tushuncha ham mavjud. U quyidagi besh asosdan, ustundan iborat : 1. Iymon; 2. Namoz; 3. Ro‟za; 4. Zakot; 5. Haj.
Yuqoridagilar har bir musulmon uchun farz qilib belgilangan. Bulardan tashhari janoza, sunnat, nikoh va qurbonlik qilish kabi muhim marosimlari ham mavjud.
Islom dini bayramlariga – Ramazon hayiti, Qurbon hayiti, mavlud va boshhalar kiradi.
Iymon – yuqorida aytilgan Ollohdan o’zga iloh yo’q yo’qligiga va Muhammad uning bandasi va rasuli ekanligiga ishonmoq va e‟tiqod
qilmoqlikdir.
Namoz – kuniga 5 mahal o’qilib, kishida doimiy diniy kayfiyatni saqlashning muhim vositasidir. Namozlar - farz, sunnat, vojib kabilarga bo’linadi. Ro’za – kun chiqishdan to kun botishga qadar yemoq va ichmoqlikdan tiyilmoq va shunga niyat qilmoqlikdir. Ro’za har bir sog’lom musulmon uchun farz ibodati sanaladi. U hijratning ikkinchi yili Madinada farz qilingan.
Zakot – mol-mulki shariat belgilagan miqdorga etganda yilda bir marotaba
ulardan qirqdan birini, y’ani 2.5 foizini beva-bechoralarga, miskinklarga, ilm
toliblariga va boshqa muhtojlarga berilishi shart bo’lgan Ollohning haqi. Haj – ham jismoniy, ham ma’naviy, ham moddiy ibodat. Haj – kabatullohni tavof qilmoq, Safo va Marva tog’lari orasida yugurmoq, Arofat tog’ida bo’lmoq va zarur marosimlarni ado etmoq uchun Makka shahriga ziyoratga bormoqlikdir. Hajning shartlari quyidagilar;
1. Islom dinida bo’lish;
2. Balogatga etgan bo’lish;
3. O’qil bo’lish
4. Ozod bo’lish
5. Qodir bo’lishIslom