Dintaniw kk

 
Bekkemleu ushin soraular 
1.
Zardushtiylik dininin` ta`liymati, onin` jeke qudayliq ideyasin u`gitlewleri. 
2.
«Avesto» Zardushtiylik dininin` muqaddes kitabi. 
3.
Zardushtiyliktin` du`n`liq dinlerge qa`liplesiwine, filosofiyaliq oy-pikirlerdin` rawajlaniuina ta`siri. 
Paydalang`an a`debiyatlar 
q. Àáäóñàìåäîâ À }Äèíëàð òàðèõè{ Ò., w00r 
w. 
Õ.Éóëäîøõóæàåâ, Ä.Ðàõèìæîíîâ, Ì.Êîìèëîâ. Äèíøóíîñëèê ìàúðóçàëàð ìàòíè. Ò., w000. 
e. À.Ìóìèíîâ, Õ.Éóëäîøõóæàåâ. Äèíøóíîñëèê. Ò., {Ìåõíàò}, w00r. 
r.Ó.Æóðàåâ, É.Ñàèäæîíîâ. Äóíå äèíëàðè òàðèõè. Ò., qooi. 
t. À.Ê.Ìóìèíîâ. Äèíøóíîñëèê àñîñëàðèíè ó3èòèø âà óðãàíèøíèíã ÿãîíà êîíöåïöèÿñè. Ò., qooo. 
y. Äèíøóíîñëèê äàðñëèê. Ò., «Ìå8íàò» w00r 

---

5 
tema Buddizm 
Jobasi:
 
1. Jaxan dinleri xakkinda. 
2. Buddizmnin payda boliui. 
3 Buddizm taliymati xem onin tarkaliui. 
1. Jaxan dinleri xakkinda. 
Din tariyxinda a`xmiyetli da`wirleri bul dun`yaliq dinlerdin` buddizm, xristianliq xa`m 
islamnin` payda boliui bolip esaplanadi. Milliy dinlerden dun`yaliq dinlerdin` o`zgesheligi olar 
milletler araliq xarakterge iye. Bul diniy sistemalardin` payda boliwi xaliklardin` turmisinda 
a`xmiyetli tariyxiy jagdaylardin` ju`zege keliwi menen baylanisli. Misali buddizm b.e.sh. VI 
a`sirde a`yyemgi Xindstanda qul iyelewshiliktin` ku`shli rawajlaniw protsessi menen baylanisli 
diniy ideologiya sipatinda payda boldi. Xristian dini Rim imperiyasinda qul iyelewshiliktin` 
teren` krizisi da`wirinde ideologiyaliq ko`rinis. Islam dini Arabstan yarim atawinda a`yyemgi 
uriwliq qa`wimlik du`zimnin` krizisi da`wirinde payda bolg`an.yu Bul dinler ja`miyetlik 
rawajlaniwdin` xa`r qiyli da`wirlerinde payda bolsada adamlar ja`miyetinin` milliy ma`mleketlik 
shegaralarinan shig`ip, dun`yaliq dinlerge aynaldi. Dun`yaliq dinlerdin` payda boliwi – bul xa`r 
qiyli xaliqlar, ma`mlekeler ortasindag`i siyasiy, ekonomikaliq, ma`deniy baylanislardin` 
rawajlaniwinin` na`tiyjesi bolip esaplanadi. 
Buddizm - xindstanda diniy filosofiyaliq ta`liymat sipatinda payda bolip, onda ko`plegen 
nizamliq derekler xa`m ko`p sanli diniy bag`darlar bar. 
Xa`r bir dun`yaliq din belgili bir tariyxiy jag`daydi, xaliqlardin` belgili ma`deniy tariyxiy 
jag`daylarinda juzege kelgen. Sonliqtan dun`yaliq dinlerdin` xa`r birinin` o`zinin` xarakterli 
o`zgesheligi bar. 
:sh dun`yaliq dinnin` en` a`yyemgisi buddizm bolip, ol eramizdan aldin`g`i VI-V a`sirlerde 
Xindstanda juzege kelgen. Bul dinge iseniwshiler O`ubla, O`ubla-Shig`is, Shig`is Aziya 
ma`mleketlerinde, Shri-Lanka, Xindstan, Nepal, Butan, O`itay, Singapur, Malayziya, Mongoliya, 
Koreya, V`etnam,Yaponiya, Kombodja, Birma, Tayland, Laos, Evropa xa`m Amerikanin` 
geypara jerlerinde, Rossiyanin` arqasi Buryatiya, Kalmikiyada jasaydi. 
Xa`zirgi waqitta ko`pshilik ma`mleketlerdin` xuqiq normalarina tiykarlanip dinge 
iseniwshilerdin` sani esapqa alinbaydi. Sonliqtan shama menen dun`yada buddistlerdin` sani r00 
mlng`a jaqin dep, al olardan a` mlng`a jaqini monaxlar dep esaplaniladi. 
Buddizm xindstanda diniy filosofiyaliq ta`liymat sipatinda payda bolip, onda ko`plegen 
nizamliq derekler xa`m ko`p sanli diniy bag`darlar bar. 
Buddizmnin` tu`rli milletler ta`repinen ken` tu`rde qabil qiliniwi xa`m onin` tarqalip 
ketiwinin` sebebi onin` tu`rli milliy xa`m diniy da`stu`rler menen kelise aliwi bolip, bul na`rse 
buddizmnin` trmistin` barliq tarawlari, sonin` ishinde diniy, ma`deniy, siyasiy, ekonomikaliq 
qatlamlarg`a kirip bariwina sebep boldi.